 |
1-тарау. Жалпы ережелер. 2-тарау. Оқу нәтижелеріне бағдарланған мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мазмұнына қойылатын талаптар
|
|
|
|
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Осы Мектепке дейінгі тә рбие мен оқ ытудың мемлекеттік жалпығ а міндетті стандарты (бұ дан ә рі – стандарт) " Білім туралы" 2007 жылғ ы 27 шілдедегі Қ азақ стан Республикасы Заң ының 5-бабының 5-1) тармағ ына сә йкес ә зірленді жә не мыналарғ а:
1) оқ ыту нә тижелеріне бағ дарланғ ан мектепке дейінгі тә рбие мен оқ ытудың мазмұ нына;
2) тә рбиленушілердің оқ у жү ктемесінің ең жоғ ары кө леміне;
3) тә рбиеленушілердің даярлық дең гейіне;
4) оқ ыту мерзіміне қ ойылатын талаптарды анық тайды.
2. Осы стандартта мынадай терминдер мен олардың анық тамалары қ олданылады:
1) ата-аналар дағ дылары – баланың дене, зияткерлік жә не эмоционалдық қ ажеттіліктерін қ анағ аттандыру, оның ә леуметтік дамуын қ амтамасыз ету, тиісті мінез-қ ұ лық ты қ алыптастыру ү шін қ ажетті дағ дылар;
2) ә леуметтендіру – қ оғ амда толық қ анды ө мір сү ру ү шін қ ажетті білім, білік, дағ дыларды, нормаларды, қ ағ идаларды мең геру арқ ылы баланың ә леуметтік ортағ а ену процесі;
3) ә леуметтік дағ дылар – бала мектепке дейінгі жаста мең геретін ө зара ә леуметтік ә рекеттің ә дістері мен тә сілдері;
4) интеграция – мазмұ нның қ ұ рылымдық бө лімдерінің арасындағ ы байланысты орнататын процесс;
5) ерте дамыту – баланы туғ аннан бастап ү ш жасқ а дейін дене, зияткерлік жә не эмоционалдық дамытуғ а бағ ытталғ ан шаралар кешенін жү зеге асыру;
6) заттық -кең істіктік дамытушы орта – мектеп жасына дейінгі балалардың тұ лғ алық, зияткерлік, ә леуметтік жә не эмоционалдық дамуын қ амтамасыз ететін жағ дайлар жү йесі;
|
|
|
7) инклюзивті білім беру – барлық тә рбиеленушілердің ерекше білім беру қ ажеттіліктері мен жеке мү мкіндіктерін ескере отырып, тә рбие мен оқ ытуғ а тең қ ол жеткізуін қ амтамасыз ететін процесс;
8) кү н тә ртібі – баланың қ алыпты дамуына жә не оның денсаулығ ын нығ айтуғ а мү мкіндік беретін тә улік бойғ ы уақ ытты тиімді бө лу жә не тү рлі іс-ә рекет пен демалыстың дұ рыс ө зара бірізділігі;
9) кү ту – ерте жастағ ы балаларғ а кү тім жасау, тамақ тандыру, санитарлық -гигиеналық, сауық тыру шараларын ұ йымдастыру;
10) оқ ыту нә тижесі – баланың даму дең гейінің кө рсеткіші;
11) ө з бетінше ү йрену дағ дылары – баланың дербес жә не ересектердің басшылығ ымен қ оршағ ан ортаны тануда жә не мектепте оқ уғ а табысты дайындалуда жинақ тағ ан дағ дылары;
12) ү лгілік оқ у бағ дарламасы – ә рбір ұ йымдастырылғ ан оқ у қ ызметі бойынша мең геруге тиіс білім, білік, дағ дылар мен қ ұ зыреттіліктердің мазмұ ны мен кө лемін айқ ындайтын бағ дарлама;
13) ү лгілік оқ у жоспары – жас топтары бойынша бір аптадағ ы ұ йымдастырылғ ан оқ у қ ызметінің тізімін, кө лемін, ұ зақ тығ ын реттейтін қ ұ жат;
14) ұ йымдастырылғ ан оқ у қ ызметі – білімді игеруге, біліктер мен дағ дыларды мең геруге бағ ытталғ ан педагог пен тә рбиеленушілердің бірлескен ә рекеті;
15) жеке оқ у жоспары – Ү лгілік оқ у жоспары негізінде оның жеке мү мкіндіктері мен қ ажеттіліктерін ескере отырып, тә рбиеші жә не/немесе психологиялық -педагогикалық қ олдау қ ызметінің мамандары қ ұ растырғ ан оқ у жоспары;
|
|
|
16) жеке оқ у бағ дарламасы – Ү лгілік оқ у бағ дарламасы негізінде оның жеке мү мкіндіктері мен қ ажеттіліктерін ескере отырып, тә рбиеші жә не/немесе психологиялық -педагогикалық қ олдау қ ызметінің мамандары қ ұ растырғ ан оқ у бағ дарламасы;
17) ерекше білім беру қ ажеттіліктері бар балалар–денсаулығ ына байланысты білім алуда ұ дайы жә не уақ ытша қ иындық кө ріп жү рген арнайы, жалпы білім беретін оқ у бағ дарламалары мен қ осымша білімнің білім беру бағ дарламаларын қ ажет ететін балалар.
Ескерту. 2-тармақ қ а ө згеріс енгізілді – Қ Р Білім жә не ғ ылым министрінің 05. 05. 2020 № 182 (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) бұ йрығ ымен.
3. Мектепке дейінгі ұ йымдар мен мектепалды даярлық сыныптарында ә рбір топта ү ш адамнан аспайтын ерекше білім беру қ ажеттіліктері бар балаларды тә рбиелеу мен оқ ыту қ арастырылады. Топта ерекше білім беру қ ажеттіліктері бар балалар болғ ан жағ дайда топты жасақ таудың ара қ атынасы ү ш тә рбиеленушіге бір ерекше білім берілуіне қ ажеттіліктері бар баладан іске асырылады.
Ескерту. 3-тармақ жаң а редакцияда – Қ Р Білім жә не ғ ылым министрінің 05. 05. 2020 № 182 (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) бұ йрығ ымен.
2-тарау. Оқ у нә тижелеріне бағ дарланғ ан мектепке дейінгі тә рбие мен оқ ытудың мазмұ нына қ ойылатын талаптар
4. Қ азақ стан Республикасының мектепке дейінгі ұ йымдары мен орта білім беру ұ йымдарының мектепалды сыныптары білім беру қ ызметін:
1) " Қ азақ стан Республикасында мектепке дейінгі тә рбие мен оқ ытудың ү лгілік оқ у жоспарларын бекіту туралы" Қ азақ стан Республикасы Білім жә не ғ ылым министрінің 2012 жылғ ы 20 желтоқ сандағ ы № 557 бұ йрығ ымен (мемлекеттік нормативтік қ ұ қ ық тық актілерді тіркеу тізілімінде № 8275 болып тіркелген) бекітілген Мектепке дейінгі тә рбие мен оқ ытудың ү лгілік оқ у жоспарларына (бұ дан ә рі - ү лгілік оқ у жоспарлары);
|
|
|
2) " Мектепке дейінгі тә рбие мен оқ ытудың ү лгілік оқ у бағ дарламасын бекіту туралы" Қ азақ стан Республикасы Білім жә не ғ ылым министрінің м. а. 2016 жылғ ы 12 тамыздағ ы № 499 бұ йрығ ымен бекітілген Мектепке дейінгі тә рбие мен оқ ытудың ү лгілік оқ у бағ дарламасына (Қ азақ стан Республикасының Ә ділет министрлігінде 2016 жылғ ы 14 қ ыркү йекте № 14235 болып тіркелген) (бұ дан ә рі - ү лгілік оқ у бағ дарламасы) сә йкес жү зеге асырады.
5. Ү лгілік оқ у бағ дарламасының мазмұ ны:
1) оқ ытудың кү тілетін нә тижелері тү рінде ұ сынылғ ан мақ саттар мен міндеттерге қ ол жеткізуге;
2) қ имыл, коммуникативтік, танымдық, шығ армашылық, ә леуметтік білім, білік, дағ дыларын, ө з бетінше ү йрену дағ дыларын, сонымен бірге аталғ ан білім, білік, дағ дыларды ерте жастағ ы балаларда қ алыптастыруғ а;
3) тә рбиелеу мен оқ ытуғ а психологиялық -педагогикалық жағ дай жасауғ а;
4) мектеп жасына дейінгі тә рбиеленушілерді бастауыш білім беру ұ йымдарында оқ ыту ү шін тең бастапқ ы мү мкіндіктерді қ ұ руғ а;
5) мектепке дейінгі тә рбие мен оқ ыту жә не бастауыш білім беру арасында оқ ыту, дамыту, тә рбиелеу міндеттерін ескеріп, сабақ тастық пен ү здіксіздік ұ станымдарын қ амтамасыз етуге;
6) тә рбиеленушілердің жеке жә не жас ерекшеліктерін ескеріп, оқ у қ ызметіне дайындық қ а;
7) креативтілікті, коммуникативтілікті, сыни ойлауды жә не командада жұ мыс істей білуді дамытуғ а бағ ытталғ ан ә леуметтік-тұ лғ алық қ асиеттерді қ алыптастыруғ а;
|
|
|
8) " Рухани жаң ғ ыру" бағ дарламасын іске асыру шең берінде ұ лттық салт-дә стү рлер мен жалпы адами қ ұ ндылық тарғ а негізделген рухани-адамгершілік дағ дыларды қ алыптастыруғ а бағ ытталғ ан.
Ескерту. 5-тармақ жаң а редакцияда – Қ Р Білім жә не ғ ылым министрінің 05. 05. 2020 № 182 (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) бұ йрығ ымен.
6. Инклюзивті білім беру жағ дайында ерекше білім беру қ ажеттіліктері бар балаларды оқ ытуда баланың ерекшеліктері ескеріліп, жеке оқ у жоспары мен жеке бағ дарлама ә зірленеді.
7. Оқ ытудың нә тижелері кө рсеткіштер ретінде баланың даму мониторингін қ амтамасыз етеді жә не оның жеке дамуын жоспарлаудың негізі болып табылады.
8. Мектепке дейінгі тә рбие мен оқ ытудың мазмұ ны тү рлі іс-ә рекеттерді ұ йымдастыру арқ ылы оларды кіріктіру жолдарымен іске асырылатын " Денсаулық ", " Қ атынас", " Таным", " Шығ армашылық ", " Ә леумет" білім беру салаларына негізделген.
9. " Денсаулық " білім беру саласы.
" Денсаулық " білім беру саласының мақ саты денсаулығ ы мық ты, дене бітімі дамығ ан баланы тә рбиелеу, тә рбиеленушілердің бойында ө з денсаулығ ына саналы тү рде қ арауды қ алыптастыру болып табылады.
" Денсаулық " білім беру саласына ата-аналардың балаларғ а ерте жастан кү тім жасауы мен оларды дамыту дағ дыларына ие болуына жә рдемдесу, тә рбиеленушілердің негізгі қ имыл тү рлерін игеруі арқ ылы мә дени-гигиеналық дағ дыларды, қ имыл-қ озғ алыс тә жірибесін қ алыптастыру, дене сапаларын жә не қ имыл белсенділігіне қ ажеттілікті дамыту, тү рлі ұ лттық қ имылды ойындарды жә не командамен жарыс сипатындағ ы ойындарды ө ткізу, спорттық жаттығ уларды орындау, спорттық ойындардың элементтерімен таныстыру, шығ армашылық қ абілеттерді жә не командада ө зара ә рекеттесу дағ дыларын дамыту енгізілген.
" Денсаулық " білім беру саласының мазмұ ны баланың денсаулығ ын сақ тауғ а жә не нығ айтуғ а; тұ рмыста, кө шеде, табиғ ат жағ дайларында, тө тенше жағ дайларда қ ауіпсіз мінез-қ ұ лық дағ дыларын қ алыптастыруғ а; шығ армашылық, танымдық, тілдік қ абілеттерді қ олдана отырып, негізгі қ имылдарды жетілдіру арқ ылы тә рбиеленушілердің қ имыл-қ озғ алыс тә жірибесін байытуғ а бағ ытталғ ан.
|
|
|
Ақ ыл-ой кемістігі бар балаларды (ақ ыл-есі кемістігінің жең іл жә не баяу дә режесі) тә рбиелеу мен оқ ыту жалпы қ имылдық біліктерді, жү ру мен жү гіру дағ дыларын, қ имылдарды ү йлестіруді, гигиеналық жә не дене шынық тыру қ ұ ралдарын қ олданудың қ арапайым дағ дыларын қ алыптастыруды, ойындарғ а қ атысуғ а қ алауы мен эмоционалдық жауап беруді, нұ сқ ау бойынша қ имылдарды орындауғ а баулуды қ арастырады.
" Денсаулық " білім беру саласындағ ы ұ йымдастырылғ ан оқ у қ ызметі:
1) дене шынық тыруды (ерекше білім беру қ ажеттіліктері бар тә рбиеленушілерге арналғ ан бейімделген дене шынық тыру);
2) қ ауіпсіз мінез-қ ұ лық негіздерін" қ амтиды.
Ескерту. 9-тармақ жаң а редакцияда – Қ Р Білім жә не ғ ылым министрінің 05. 05. 2020 № 182 (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) бұ йрығ ымен.
10. " Қ атынас" білім беру саласы.
" Қ атынас" білім беру саласының мақ саты ауызекі сө йлеуді қ алыптастыру, ө мірдегі тү рлі жағ дайлардағ ы қ арым-қ атынас дағ дыларын игеру, оқ у мен жазудың алғ ышарттарын қ алыптастыру болып табылады.
" Қ атынас" білім беру саласы тә рбиеленушілердің ә р тү рлі балалық іс-ә рекетінде Қ азақ стан халқ ының мә дениетімен, салт-дә стү рлерімен таныстыру арқ ылы ауызекі жә не байланыстырып сө йлеуді, мә нерлеп оқ у мен мазмұ ндауды дамытуды, тілдің дыбыстық мә дениетін тә рбиелеуді, белсенді сө здік қ орын байытуды, тілдік нормаларды игеруді, мемлекеттік жә не орыс тілдеріне ү йретуді қ амтиды.
" Қ атынас" білім беру саласының мазмұ ны коммуникативтік біліктер мен дағ дыларды дамытуғ а, балалардың тү рлі іс-ә рекетінде ауызекі сө йлеуді дамытуғ а, сө здік қ орды байытуғ а, балалар ә дебиетіне қ ызығ ушылық ты дамытуғ а бағ ытталғ ан.
Ақ ыл-ой кемістігі бар балаларды (ақ ыл-есі кемістігінің жең іл жә не баяу дә режесі) тә рбиелеу мен оқ ыту қ атысымның вербалді жә не вербалді емес дағ дыларын қ алыптастыруды, тілдік ортаны қ ұ руды, сө йлеу белсенділігін, қ оршағ ан ортағ а қ ызығ ушылық ты, коммуникативті ә рекеттің тү рлі формаларына қ атысуғ а қ абілеттілікті оятуды қ амтиды.
" Қ атынас" білім беру саласының ұ йымдастырылғ ан оқ у қ ызметі:
1) сө йлеуді дамытуды;
2) кө ркем ә дебиетті;
3) сауат ашу негіздерін;
4) қ азақ тілін (орыс тілінде оқ ытатын топтарда), орыс тілін (қ азақ тілінде оқ ытатын топтарда) қ амтиды.
Ескерту. 10-тармақ жаң а редакцияда – Қ Р Білім жә не ғ ылым министрінің 05. 05. 2020 № 182 (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) бұ йрығ ымен.
11. " Таным" білім беру саласы.
" Таным" білім беру саласының мақ саты мектеп жасына дейінгі баланың жеке тұ лғ асын қ оршағ ан ә леммен ө зара іс-қ имыл жасауда командада жұ мыс істей білуге қ ажетті танымдық іс-ә рекеттің қ арапайым дағ дыларын мең геруі ү шін дамыту болып табылады.
" Таным" білім беру саласы санау дағ дыларын, геометриялық пішіндер туралы тү сініктерді қ алыптастыруды, кең істікті жә не уақ ытты бағ дарлауды; қ ұ рылыс, табиғ и жә не қ алдық материалдар мен конструктордың бө ліктерінен қ ұ растыруды; тірі жә не ө лі табиғ ат заттары мен қ ұ былыстары жө нінде білімдерді кең ейтуді, креативтік ойлауды дамытуды қ амтиды.
Ақ ыл-ой кемістігі бар балаларды (ақ ыл-есі кемістігінің жең іл жә не баяу дә режесі) тә рбиелеу мен оқ ыту кө псенсорлы қ абылдау мен кең істікті бағ дарлау дағ дыларын қ алыптастыруғ а, сенсорлық ақ параттарды саралауғ а, сезімдік тә жірибені жинақ тауғ а, заттық қ имылдарды игеру жә не ойлау процестерін белсендіруге, қ арапайым математикалық ұ ғ ымдарды қ алыптастыруғ а бағ ытталғ ан.
" Таным" білім беру саласының ұ йымдастырылғ ан оқ у қ ызметі:
1) сенсориканы (бө бек жасы топтарында – 1-3 жас), математика негіздерін (мектеп жасына дейінгі топтарда – 3-6 жас);
2) қ ұ растыруды;
3) жаратылыстануды қ амтиды.
Ескерту. 11-тармақ жаң а редакцияда – Қ Р Білім жә не ғ ылым министрінің 05. 05. 2020 № 182 (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) бұ йрығ ымен.
12. " Шығ армашылық " білім беру саласы.
" Шығ армашылық " білім беру саласының мақ саты шығ армашыл тұ лғ аны, шығ армашылық қ абілеттерді, сезімдік-эмоционалдық саланы, қ иялды, ойлауды, кө ркем талғ амды қ алыптастыру, ұ лттық бейнелеу ө неріне баулу арқ ылы патриотизмге тә рбиелеу.
" Шығ армашылық " білім беру саласы сурет салу, мү сіндеу, жапсыру жә не ө нер туындыларын қ абылдау мен тү сіну дағ дыларын, командада жұ мыс істей білуді, қ оршағ ан ортағ а эстетикалық қ атынасты қ алыптастыруды, ө нер тү рлері туралы қ арапайым ұ ғ ымдарды, тә рбиеленушілердің дербес шығ армашылық іс-ә рекетін іске асыруды қ амтиды.
Ақ ыл-ой кемістігі бар балаларды (ақ ыл-есі кемістігінің жең іл жә не баяу дә режесі) тә рбиелеу мен оқ ыту шығ армашылық ә рекет процесінде шынайы ә лемнің бейнелерін қ алыптастыруды, заттық ұ ғ ымдарды айқ ындауды, нақ тылауды жә не жалпылауды қ амтиды.
" Шығ армашылық " білім беру саласының ұ йымдастырылғ ан оқ у қ ызметі:
1) сурет салуды;
2) мү сіндеуді;
3) жапсыруды;
4) музыканы қ амтиды.
Ескерту. 12-тармақ жаң а редакцияда – Қ Р Білім жә не ғ ылым министрінің 05. 05. 2020 № 182 (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) бұ йрығ ымен.
13. " Ә леумет" білім беру саласы.
" Ә леумет" білім беру саласының мақ саты ерте жастағ ы жә не мектеп жасына дейінгі тә рбиеленушілерді қ олайлы ә леуметтендіру, оларды мә дени-ә леуметтік нормаларғ а, отбасы, қ оғ ам мен мемлекеттің дә стү рлеріне баулу, рухани-адамгершілік қ ұ ндылық тарды қ алыптастыру болып табылады.
" Ә леумет" білім беру саласы ә леуметтік дағ дылар мен ө з бетінше ү йрену дағ дыларын игеруді; қ оғ амда ө зін-ө зі ұ стай білудің адамгершілік нормаларын, сондай-ақ жалпы адамзаттық қ ұ ндылық тарды мең геруді; баланың ересектермен жә не қ ұ рбыларымен қ арым-қ атынас жасай білуін, оларғ а қ ұ рметпен қ арауды, дербестігін тә рбиелеуді, ө зінің отбасына жақ ындық сезімін, эмоционалды елгезектікті, жанашырлық ты қ алыптастыруды, қ азақ халқ ының, сондай-ақ басқ а халық тардың тарихын, мә дениетін білу мен қ ұ рметтеуді, туғ ан жер туралы туралы тү сініктерін кең ейтуді, ең бек тү рлері мен тү рлі мамандық иелеріне қ ызығ ушылық ты қ алыптастыруды қ амтиды.
Ерте жастағ ы тә рбиеленушілерде отбасында жә не мектепке дейінгі ұ йымдарда ә леуметтік дағ дылар мен ө з бетінше ү йрену дағ дыларын қ алыптастыру баланың ө мірін қ орғ ауғ а жә не денсаулығ ын нығ айтуғ а, ә леуметтік-тұ рмыстық жә не ә леуметтік-коммуникативтік қ абілеттер мен дағ дыларды: мә дени-гигиеналық біліктер мен дағ дыларды мең геруге, тә ртіп ережелерін ү йретуге, кү н тә ртібіне дағ дыландыруғ а, когнитивтік функцияларды дамытуғ а (алдында туындағ ан қ иындық тарды кө ре білу, кө ң іл-кү йінің, эмоционалдық жағ дайының ө згеруін кө ру), тұ лғ а аралық қ атынастарды қ ұ рудың негізі болып табылатын этикалық нормаларғ а тә рбиелеуге, отбасында жә не мектепке дейінгі ұ йымда балалардың бір-біріне мейірімді болуына, кө ң іл бө луге, қ амқ орлық жасау жә не бір-біріне кө мектесу жағ дайын қ ұ руғ а, жеке тұ лғ аның жайлы ә леуметтенуіне, эмоционалдық -адамгершілік қ арым-қ атынас тә жірибесін жинақ тауғ а, балалар ә рекетінің ә р тү рінде тә рбиелеу дә стү рлерінің сабақ тастығ ын қ амтамасыз етуге, туғ ан ө лкеге, еліне деген сү йіспеншілікке, оның тарихына қ ызығ ушылық қ а тә рбиелеуге бағ ыталғ ан.
Ақ ыл-ой кемістігі бар балаларды (ақ ыл-есі кемістігінің жең іл жә не баяу дә режесі) тә рбиелеу мен оқ ыту органикалық қ ажеттіліктерді қ анағ аттандыру бойынша ө зіне қ ызмет ету дағ дыларын, ә леуметте ө зін ұ стауы мен оғ ан қ арым-қ атынасын қ алыптастыруғ а, оларды ә леуметтік жә не тұ рмыстық ортағ а тартуғ а, тү рлі ә леуметтік-мә дени дағ дыларды игеруге бағ ытталғ ан.
" Ә леумет" білім беру саласының ұ йымдастырылғ ан оқ у қ ызметі:
1) ө зін-ө зі тануды;
2) қ оршағ ан ортамен танысуды қ амтиды.
Ескерту. 13-тармақ жаң а редакцияда – Қ Р Білім жә не ғ ылым министрінің 05. 05. 2020 № 182 (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) бұ йрығ ымен.
|
|
|
