 |
2-тарау. Оқыту нәтижелеріне бағдарлана отырып, білімнің мазмұнына қойылатын талаптар
|
|
|
|
2-тарау. Оқ ыту нә тижелеріне бағ дарлана отырып, білімнің мазмұ нына қ ойылатын талаптар
1-параграф. Оқ ыту нә тижелеріне бағ дарлана отырып, жаң артылғ ан негізгі орта білім беру мазмұ нына қ ойылатын талаптар
7. Негізгі орта білім беру мазмұ нында айқ ындалғ ан негізгі қ ұ ндылық тар:
1) қ азақ стандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік;
2) қ ұ рмет;
3) ынтымақ тастық;
4) ең бек пен шығ армашылық;
5) ашық тық;
6) ө мір бойы білім алу.
8. Білім берудегі қ ұ ндылық тарды дарыту негізінде білім алушылардың мынадай қ абілеттері дамуы тиіс:
1) Қ азақ стан мү дделеріне қ ызмет етуге дайындығ ы;
2) Қ азақ стан Республикасының Конституциясы мен заң дарының нормаларын қ ұ рметтеу жә не сақ тау;
3) ә леуметтік жауапкершілік жә не шешім қ абылдай алу;
4) мемлекеттік тілді мең геруге ынталану;
5) Қ азақ стан халқ ының мә дениеті мен дә стү рлерін, ә лемнің мә дениеттік алуан тү рлілігін қ ұ рметтеу;
6) рухани келісім жә не толеранттылық идеяларын қ олдау;
7) қ оршағ ан ортағ а жә не экологиялық тұ рақ тылық ты сақ тауғ а оң қ арым-қ атынас;
8) шығ армашылық пен жә не сын тұ рғ ысынан ойлау;
9) коммуникативтілік жә не ақ параттық -коммуникациялық қ ұ ралдар мен технологияларды тиімді қ олдана білу;
10) ө мір бойы білім алуғ а жә не ө зін-ө зі жетілдіруге талпыну.
9. Негізгі орта білімнің мақ саты – тұ лғ аның жалпы мә дениетін қ алыптастыру, тұ лғ аны қ оғ ам ө міріне бейімдеу, кә сіпті, мамандық ты саналы тү рде таң дауғ а жә не мең геруге негіз жасау, оның ішінде білім алушылардың ерекше білім беру қ ажеттіліктері мен жеке мү мкіндіктерін ескеру.
|
|
|
10. Негізгі орта білім берудің негізгі міндеттері білім алушылардың:
1) рухани-адамгершілік қ асиеттерін;
2) ғ ылым негіздері бойынша базалық білім жү йесін;
3) ө здігінен білім алу жә не тұ лғ алық ө зін-ө зі дамыту дағ дыларын;
4) оқ у, жобалау, зерттеушілік іс-ә рекеттерін жү зеге асыру дағ дыларын;
5) сын тұ рғ ысынан жә не шығ армашылық ойлау дағ дыларын;
6) қ ауымда ө зін-ө зі іске асыру жә не ө зара ә рекет жасау дағ дыларын қ алыптастыру мен дамыту болып табылады.
11. Негізгі орта білім берудің мазмұ ны оқ у нә тижелеріне бағ дарланады жә не Стандарт талаптары негізінде ә зірленетін оқ у пә ндерінің оқ у бағ дарламаларымен айқ ындалады.
12. Негізгі орта білім берудің мазмұ ны оқ у, жобалау жә не зерттеу іс-ә рекеттерінің мақ сатты ұ йымдастырылғ ан тә рбие жұ мысымен ү йлесімі арқ ылы іске асырылатын академиялық дайындық ты, білім алушылардың дербестігін дамытуды жә не рухани-адамгершілік тә рбиені кіріктіру негізінде айқ ындалуы тиіс.
13. Негізгі орта білім берудің мазмұ ны мынадай бағ дарларды ескере отырып айқ ындалады:
1) заманауи қ оғ амның серпінді сұ раныстарына сә йкес болу;
2) сын тұ рғ ысынан, шығ армашылық жә не позитивті ойлауды дамыту қ ажеттілігі;
3) оқ у пә ндері мазмұ нын кіріктіруді кү шейтудің орындылығ ы;
4) бастауыш білім беру жә не негізгі орта білім беру дең гейлері арасындағ ы білім беру мазмұ нының ү здіксіздік жә не сабақ тастық қ ағ идатын сақ тауды қ амтамасыз ету;
|
|
|
5) білім беру мазмұ нының академиялық жә не практикалық бағ ыттылығ ы арасындағ ы тең герімді сақ тау;
6) оқ ыту, тә рбиелеу мен дамытудың біртұ тастығ ын қ амтамасыз ету.
14. Негізгі орта білім беру дең гейінде оқ ыту процесін ұ йымдастыру оқ ыту мен тә рбиенің бірлігі қ ағ идатын іске асыруғ а, оның ішінде білім алушылардың ерекше білім беру қ ажеттіліктері мен жеке мү мкіндіктерін ескеруге бағ ытталғ ан. Оқ ытуды ұ йымдастыру кезінде білім алушылардың жетекші қ ызметі ретінде оқ уғ а басым рө л беріледі.
15. Оқ ыту процесінде ә р оқ у пә ні арқ ылы тә рбие мә селелері шешіледі. Тә рбие жұ мысының барлық тү рлері білім алушылардың жаң а білімді субъективті тануы мен мең геруі мә селелерін шешуге, ұ лттық дә стү рлерді, мә дениетті зерделеуге жә не жалпы адамзаттық қ ұ ндылық тарды дарытуғ а бағ ытталғ ан.
16. Сабақ тан тыс іс-ә рекеттің ә ртү рлі нысандарын ұ йымдастыру жинақ тала келе білім алушылардың рухани-адамгершілік, азаматтық -патриоттық, кө ркем-эстетикалық, ең бек жә не дене тә рбиесінің іске асырылуын қ амтамасыз етеді.
17. Оқ у процесін ұ йымдастыру білім алушыларды ізденуге, мә селелерді талқ ылауда, кө зқ арасын дә лелдеуде белсенділікке, сындарлы шешімдер қ абылдауғ а ұ мтылу жолымен ө здігінен тә жірибе мең геруін ұ йымдастыруғ а негізделген оқ ытудың интерактивті ә дістерін пайдалануды кө здейді.
18. Міндетті оқ у пә ндерін оқ ытумен қ атар элективті курстар, сыныптан тыс сабақ тарды ө ткізу, білім алушылардың ғ ылыми жобаларғ а қ атысуы кө зделген.
19. Білім алушылардың жобалау жә не зерттеу іс-ә рекеті дағ дыларын дамытуда жү йелілікті қ амтамасыз ету білім беру ұ йымдарында білім беру процесін ұ йымдастырудың негізгі қ ағ идаттарының бірі болып табылады.
20. Негізгі орта білім берудің базалық мазмұ ны ү штілді білім беру саясаты шең берінде іске асырылады. Ү штілді білім берудің мақ саты кө птілді тұ лғ аны – кемінде ү ш тілді мең герген, қ ызметтің ә ртү рлі салаларында ү ш тілде еркін диалог жү ргізе алатын, ө з халқ ының мә дениетін бағ алайтын, басқ а халық тардың мә дениетін тү сінетін жә не қ ұ рметтейтін Қ азақ станның азаматын қ алыптастыруғ а негізделеді.
|
|
|
21. Ү штілді білім беру іс жү зінде:
1) қ азақ, орыс жә не шетел тілдерін дең гейлік мең геру;
2) оқ ыту тіліне қ арамастан жекелеген пә ндерді қ азақ, орыс жә не шетел тілдерінде оқ ытуды ұ йымдастыру;
3) сабақ тан тыс іс-ә рекеттер мен элективті курстарды қ азақ, орыс жә не шетел тілдерінде ұ йымдастыру арқ ылы іске асырылады.
22. Негізгі орта білім берудің ә р білім беру саласы бойынша базалық мазмұ ны білім алушыларғ а тек ғ ылым негіздерін оқ ытып қ ана қ оймай, олардың тиімді ә леуметтенуіне ық пал ететін рухани, ә леуметтік жә не мә дени тә жірибелерін одан ә рі дамытуды қ амтамасыз етудің қ ажеттілігі ескеріле отырып анық талды.
23. " Тіл жә не ә дебиет" білім беру саласының мазмұ ны:
1) оқ ыту қ азақ тілінде жү ргізілетін сыныптар ү шін " Қ азақ тілі", " Қ азақ ә дебиеті" жә не оқ ыту орыс тілінде жү ргізілетін сыныптар ү шін " Орыс тілі", " Орыс ә дебиеті";
2) оқ ыту қ азақ тілінде жү ргізілмейтін сыныптар ү шін " Қ азақ тілі мен ә дебиеті" жә не оқ ыту орыс тілінде жү ргізілмейтін сыныптар ү шін " Орыс тілі мен ә дебиеті";
3) " Шетел тілі";
4) Қ азақ стан аумағ ында жинақ ы тұ ратын этностардың тілінде оқ ытатын білім беру ұ йымдарында " Тіл жә не ә дебиет" білім беру саласына осы этностың ана тілі мен ә дебиеті қ осымша енеді. Оқ ыту ұ йғ ыр/ө збек/тә жік тілінде жү ргізілетін сыныптар ү шін " Ана тілі", " Ә дебиет" (" Ұ йғ ыр ә дебиеті", " Ө збек ә дебиеті", " Тә жік ә дебиеті" ) оқ у пә ндері Ү ОЖ инвариантты компонентіне енеді.
|
|
|
24. " Тіл жә не ә дебиет" білім беру саласының мазмұ ны басқ а тілдік жә не тілдік емес оқ у пә ндерімен пә наралық байланысты пайдалануды; білім алушылардың ойдағ ыдай ә леуметтенуін; білім алушылардың жас ерекшеліктеріне, қ ажеттіліктері мен қ ызығ ушылық тарына сә йкес тілдік дағ дыларын дамытуды; қ азіргі ә лемде тілдерді оқ ытудың маң ыздылығ ын тү сінуді; рухани-адамгершілік қ ұ ндылық тардың дамуын; кө птілді жә не кө пмә дениетті ә лемнің тұ тастығ ын тү сінуді; қ арым-қ атынас процесінде тұ лғ аарлық жә не мә дениетаралық байланыстарды орнатуды; ө зге елдердің мә дениетімен танысу арқ ылы ә ртү рлі кө зқ арастарды сыйлай білуге тә рбиелеуді; оқ ыту тілінде тү рлі ақ парат кө здерімен, оның ішінде интернет ресурстарымен ө з бетінше жұ мыс істей білуді; шығ армашылық жә не сын тұ рғ ысынан ойлауды дамыту жә не пайдалануды қ амтамасыз етеді.
25. " Математика жә не информатика" білім беру саласының мазмұ ны " Математика", " Алгебра", " Геометрия", " Информатика" оқ у пә ндерінде іске асырылады.
26. " Математика жә не информатика" білім беру саласының мазмұ ны математика мен информатиканың ә лемдегі рө лін айқ ындау жә не тү сіну қ абілетін қ алыптастыруды; математиканы ғ ылымның ә мбебап тілі, қ ұ былыстар мен процестерді модельдеудің қ ұ ралы ретінде тү сінуді; математика мен информатиканы оқ ыту кезінде орта білім беру дең гейлеріндегі сабақ тастық ты, пә наралық жә не пә нішілік байланыстарды; жалпы орта білім беру дең гейінде оқ уды жалғ астыруғ а жә не сабақ тас пә ндерді оқ уғ а, оларды кү нделікті ө мірде пайдалануғ а қ ажетті базалық математикалық білім мен біліктерді мең геруді; бағ дарламалау технологиясының жә не ақ параттық -коммуникациялық технологиялардың теориялық негіздері бойынша базалық білім жү йесін, информатиканы жә не басқ а да пә ндерді оқ у кезінде ақ параттық жә не телекоммуникациялық технологияларды пайдалана отырып шынайы объектілер мен процестердің модельдерін қ олдану жә не тү рлендіру біліктерін мең геруді; функционалдық сауаттылық ты, логикалық, алгоритмдік жә не операциялық ойлауды, кең істікті елестетуді, математика мен информатиканың тү рлі тілдерін (сө здік, символдық, талдамалық, графикалық ) пайдалану қ абілеттерін, ә ртү рлі нысанда берілген ақ паратты қ абылдау жә не сын тұ рғ ысынан талдауды дамытуды қ амтамасыз етеді.
|
|
|
27. " Жаратылыстану" білім беру саласының мазмұ ны " Жаратылыстану", " Физика", " Химия", " Биология", " География" оқ у пә ндерінде іске асырылады.
28. " Жаратылыстану" білім беру саласының мазмұ ны функционалдық білім мен біліктерді, жоспарлау, талдау жә не ө ң деу, тү сіндіру, жү йелеу, алгоритм бойынша жұ мыс, зерттеу, практикалық -эксперименттік дағ дыларды жетілдіру, қ орытындыларды бағ алау жә не тұ жырымдау дағ дыларын қ алыптастыруды; ә лемнің қ азіргі жаратылыстану кө рінісінің негізінде жатқ ан іргелі ұ ғ ымдарды, заң дылық тарды, теориялар мен қ ағ идаттарды, табиғ атты ғ ылыми тану ә дістерін, табиғ атты, экономиканы жә не қ оғ амды кешенді зерттеу негізінде адамзаттың ғ аламдық жә не жергілікті проблемаларын тү сінуді терең детуді; экологиялық мә дениетті, ғ ылыми, жобалық жә не кең істіктік ойлауды дамытуды; патриоттық сезімдерді, қ оршағ ан ортағ а деген жауапкершілікті жә не ұ қ ыпты қ арауды тә рбиелеуді; білім алушыларды жаратылыстану ғ ылымдары бағ ытында кә сіби бағ дарлауды іске асыруды қ амтамасыз етеді.
29. " Адам жә не қ оғ ам" білім беру саласының оқ у пә ндерінің мазмұ ны " Қ азақ стан тарихы", " Дү ниежү зі тарихы", " Қ ұ қ ық негіздері", " Ө зін-ө зі тану" оқ у пә ндерінде іске асырылады.
30. " Адам жә не қ оғ ам" білім беру саласының мазмұ ны білім алушыларда " Адам – Қ оғ ам" жү йесі шең берінде қ оғ амдық -гуманитарлық ғ ылымдар бойынша білім негіздерін қ алыптастыруғ а бағ ытталуы тиіс. Оқ у пә ндерінің мазмұ ны білім алушыларда тарихи ойлау, ө ткен жә не қ азіргі жағ дайды, олардың ө зара байланысын тү сіну мен ұ ғ ыну, тарихи, қ ұ қ ық тық, экономикалық, саяси, ә леуметтік ақ парат кө здері материалдары бойынша талдау мен негізделген қ орытындылар жасау жә не соның негізінде ешкімге тә уелсіз тұ жырым жасау, ө зіндік сараланғ ан шешімдер қ абылдау дағ дыларын қ алыптастыруғ а; патриотизм сезімін тә рбиелеуге, қ ұ қ ық тық сауаттылық ты, демократиялық қ ұ қ ық тық қ оғ ам идеалдары мен қ ұ ндылық тарын тү сінуді, ә леуметтік-мә дени байланыс жағ дайында тиімді ө зара қ арым-қ атынасты іске асыру жә не коммуникативтік қ ұ ралдарды таң дау ү шін белсенді азаматтық ұ станымды қ алыптастыруғ а; жалпыадамзаттық, этномә дени қ ұ ндылық тар жү йесіне, ә леуметтік-экономикалық жә не саяси жағ дайларғ а жеке қ атынасын айқ ындай білуін дамытуғ а, адамгершілік таң дауды жү зеге асыру ү шін қ ажетті ә леуметтік қ ұ былыстар мен оқ иғ аларды бақ ылау мен бағ алауғ а бағ ытталады.
31. " Технология жә не ө нер" білім беру саласының мазмұ ны " Музыка", " Кө ркем ең бек" оқ у пә ндерінде іске асырылады.
32. " Технология жә не ө нер" білім беру саласының мазмұ ны қ оршағ ан ә лемнің бейнесін, ө скелең ұ рпақ тың ортақ мә дениетін тұ тастай қ абылдауды, білім алушылардың эстетикалық, рухани-адамгершілік жә не эмоционалдық саласын қ оғ амның ұ лттық жә не ә лемдік кө ркем қ ұ ндылық тары негізінде дамытуғ а, адам ө міріндегі ө нер мен технологиялардың рө лі туралы негізгі тү сініктерді дамытуғ а, қ азақ халқ ының жә не ә лемнің басқ а да халық тарының салт-дә стү рлеріне, мә дениетіне жә не ә ртү рлі ө нер тү рлерін тү сінуге жә не қ ұ рметтеуге; ө нердің ә ртү рлі тү рлерінде кө ркем, музыкалық жә не жобалық ә рекетті жү зеге асыру білімдерін, біліктерін жә не дағ дыларын одан ә рі дамытуғ а; негізгі технологиялық білім, білік, дағ дыларды, соның ішінде компьютерлік цифрлық технологияларды қ олдану арқ ылы; ә ртү рлі музыкалық цифрлық технологияларды қ оса алғ анда, вокалды жә не инструменталды дағ дыларды дамытуғ а; мә нерліліктің кө ркем жә не музыкалық қ ұ ралдары жә не заманауи технологиялар арқ ылы ә лемді танудың ә ртү рлі ә дістерін ө з бетінше мең геруге бағ ытталады.
33. " Дене шынық тыру" білім беру саласының мазмұ ны " Дене шынық тыру" оқ у пә нінде іске асырылады.
34 " Дене шынық тыру" білім беру саласының мазмұ ны денсаулық ты нығ айтуғ а, негізгі дене бітімі қ асиеттерін дамытуғ а жә не ағ заның қ ызметтік мү мкіндіктерін жоғ арылатуғ а; қ озғ алыс мә дениетін қ алыптастыруғ а, қ озғ алыс тә жірибесін жалпылай дамыту мен тү зетуге бағ ытталғ ан физикалық жаттығ улар арқ ылы байытуғ а; дене шынық тыру-сауық тыру жә не спорттық -сауық тыру іс-ә рекеті дағ дысы мен іскерлігіне, дене жаттығ уларын жасауды ө з бетінше ұ йымдастыруғ а ү йретуге; базалық жә не ұ лттық спорт тү рлерінің техникалық қ имылдарымен амалдарын мең геруге; патриоттық сезімге, ө з Отанын сү юге жә не рухани ерік-жігер қ асиеттеріне тә рбиелеуге бағ ытталады.
35. " Жол қ озғ алысы ережелері" оқ у курсы 5-8-сыныптарда сыныптан тыс уақ ыттарда жә не сынып сағ аты есебінен 10 сағ ат кө лемінде жү ргізіледі, сынып журналының жеке бетінде сабақ тың тақ ырыбы мен сабақ тың ө ткізілген кү ні кө рсетіліп жазылады.
36. Білім беру ұ йымдары білім беру қ ызметін алынғ ан лицензияғ а сә йкес жү зеге асырады жә не оның қ олданыста болу уақ ытының барлық кезең інде Қ азақ стан Республикасы Білім жә не ғ ылым министрінің 2015 жылғ ы 17 маусымдағ ы № 391 бұ йрығ ымен (Нормативтік қ ұ қ ық тық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11716 болып тіркелген) бекітілген білім беру қ ызметіне қ ойылғ ан біліктілік талаптарын жә не оларғ а сә йкестікті растайтын қ ұ жаттар тізбесін сақ тайды.
|
|
|
