2. Мэта і задачы навучання беларускай мове

Беларуская мова з’яўляецца важнейшым сродкам адназначнай намінацыі чалавечых рэалій, мысліцельных катэгорый, сродкам фарміравання і выпрацоўкі  ‖ культурнай  семантыкі―.  У  сістэме  агульнай  сярэдняй  адукацыі вучэбны прадмет ‖ Беларуская мова― займае вядучае становішча. Ён звязаны з іншымі прадметамі, таму што з’яўляецца не толькі прадметам вывучэння, але і сродкам навучання. Навучанне беларускай мове ў ІІ–IV класах прыводзіць у дзеянне патэнцыяльныя здольнасці вучняў да засваення самабытных і эфектыўных спосабаў выражэння думак і пачуццяў, далучае іх да культурных каштоўнасцей, фарміруе маральныя якасці асобы.

Як вучэбны прадмет беларуская мова ў ІІ–IV класах выконвае адукацыйную, камунікатыўную, развіццѐ вую і выхаваўчую функцыі. Адукацыйная функцыя заключаецца ў забеспячэнні пазнаваўчых інтарэсаў вучняў аб сістэме мовы, моўных адзінках і іх функцыянаванні, аб сутнасці мовы як з’явы рэчаіснасці. Беларуская мова – прадмет вывучэння ў школе –

становіцца для вучняў мовай беларускай і сусветнай культуры, мовай культурных людзей.

Камунікатыўная функцыя звязана з ужываннем вуснай і пісьмовай мовы ў працэсе зносін паміж людзьмі ў розных моўных сітуацыях, з культурай моўных паводзін, з навучаннем правільнаму ўжыванню моўных сродкаў з мэтай рэалізацыі камунікатыўных задач. Сучасная беларуская мова паспяхова выконвае сваѐ прызначэнне, яна з’яўляецца мовай пісьмовай культуры, жывой мовай культурных людзей, сродкам паўсядзѐ нных зносін. На беларускай мове як роднай ствараюцца мастацкія творы і навуковыя працы, гэта мова тэатра, школы, газет і часопісаў, радыѐ і тэлебачання, гэта мова інфармавання і ўстанаўлення кантактаў паміж людзьмі Такую ж ролю выконвае беларуская мова як другая ў школах з рускай мовай навучання. Акрамя таго ў працэсе ўзаемадзеяння дзвюх моў адбываецца ўзаемапранікненне і ўзаемаўзбагачэнне нацыянальных культур беларускага і рускага народаў. Беларуская мова як другая ў школах з рускай мовай навучання ўжываецца ў якасці дынамічнага сродку зносін, здольнага перадаваць самыя глыбокія думкі, шчырыя пачуцці, якія ўзнікаюць у рускамоўным асяроддзі.

Развіццѐ вая функцыя вучэбнага прадмета найперш характарызуецца актывізацыяй моўных дзеянняў вучняў, на аснове якіях развіваецца моўнае чуццѐ, мыследзейнасныя працэсы, агульнавучэбныя ўменні і навыкі, неабходныя для рэалізацыі культурнага патэнцыялу асобы.

Выхаваўчая функцыя беларускай мовы абумоўлена яе культурнай самакаштоўнасцю як сродку стварэння і захавання культурнага вопыту беларускага народа, сродку далучэння да агульначалавечых і нацыянальных каштоўнасцей, сродку фарміравання маральных якасцей чалавека, які валодае мовай і праз яе пазнае свет, узаемаадносіны паміж людзьмі.

Мэта вучэбнага прадмета ‖ Беларуская мова― ў ІІ–IV класах – авалоданне вучнямі функцыянальнымі сродкамі беларускай мовы для эфектыўнага іх выкарыстання ў розных сітуацыях моўных зносін. Блізкасць і дасканаласць сістэм беларускай і рускай моў, іх аўтарытэт і распаўсюджанасць дазваляюць у роўнай ступені выкарыстоўваць кожную ў якасці камунікатыўнага сродку, сродку агульнай адукацыі і фарміравання культурных якасцей асобы.

Задачы навучання беларускай мове ў ІІ–IV класах:

    фарміраванне пазнаваўчай актыўнасці вучняў, іх маральных, этычных і эстэтычных якасцей у працэсе вывучэння роднай мовы;

асэнсаванне беларускай мовы як нацыянальнай культурнай каштоўнасці; фарміраванне пачуццѐ ва-вобразнага ўспрымання беларускай мовы і

ўмення адрозніваць яе ад рускай мовы;

    пашырэнне сферы ўжывання беларускай мовы як другой у рускамоўным асяроддзі;

асэнсаванне тэксту, сказа, слова і гука як моўных адзінак; засваенне фанетычных, лексічных і граматычных ведаў;

фарміраванне камунікатыўнай культуры малодшых школьнікаў;

развіццѐ практычных уменняў і навыкаў выкарыстання беларускай мовы ва ўсіх відах моўнай дзейнасці;

узбагачэнне слоўнікавага запасу вучняў, засваенне вымаўленчых нормаў, правілаў правапісу;

фарміраванне асэнсаванага ўспрымання вучнямі беларускай літаратурнай мовы як сродка замацавання культурных традыцый, маральных каштоўнасцей грамадства;

фарміраванне ў вучняў пачуцця прыгажосці, мілагучнасці, выразнасці, эстэтычнай вартасці беларускай мовы;

засваенне вучнямі правілаў моўнага этыкету;

развіццѐ творчых здольнасцей вучняў пры стварэнні ўласных вусных і пісьмовых выказванняў;

авалоданне каліграфічнымі навыкамі.