 |
375-тапсырма. Мәтін бойынша сұрақтарға жауап беріңіздер.
|
|
|
|
375-тапсырма. Мә тін бойынша сұ рақ тарғ а жауап берің іздер.
1. Мұ най қ андай жолдармен тасымалданады? 2. Тасымалдану
ерекшеліктеріне тоқ талың ыз? 3. Мұ най тұ тынушыларғ а қ алай жеткізіледі?
4. Мұ най ө німдеріне нелер жатады.
376-тапсырма. Тө мендегі анық таманың мағ ынасын мең геріп, ондағ ы негізгі жә не туынды етістіктердің астын сызың ыздар.
Газ тасымалдау жү йесі – тұ тынушыларды газбен қ амтамасыз етуге арналғ ан, ө зара байланысқ ан газқ ұ бырлары жә не оларғ а жалғ асқ ан қ ұ рылыстардың жиынтығ ы. Қ ұ рамына газқ ұ бырлары – қ осқ ыштар, таратқ ыштар, жеткізгіштер, компрессор станциялары кіреді.
Газотранспортная система – совокупность взаимосвязанных газопроводов и сопутствующих им сооружений, предназначенных для обеспечения газом потребителей. В состав газотранспортной системе входят: магистральные газопроводы и распределительные газопроводы – перемычки, отводы, подводы, компрессорные станции.
377-тапсырма. Берілген сө з жә не сө з тіркестерімен сө йлемдер қ ұ растырың ыздар.
Газ ұ ң ғ ысы ( газовая скважина), жерасты қ оймасы (подземное хранилище), пайдалану (эксплуатация), бұ рғ ылау (бурение), отын газы (топливный газ), газдық кү кірт (газовая сера), табиғ и газ (природный газ).
378-тапсырма. Сө йлемдерді орыс тіліне аударың ыздар. Олардың қ ай шақ та тұ рғ анын ажыратың ыздар.
Мұ най тасымалы – алыс дайындалғ ан мұ найды мұ най кә сіпшіліктерінде ө ң деу жә не тұ тыну орындарына жеткізіп беру. Мұ най тасымалы қ ұ быржелілік, теміржолдық, тең іздік, ө зендік жә не автомобильдік тү рлерімен атқ арылады. Мұ най мен газды жинау, тасымалдау жә не бір-бірінен ажырату ү шін кө птеген қ ызметтер атқ арылады. Автокө лікпен мұ най ө німдері ірі мұ най базарларынан ұ сақ мұ най базаларына, ә рі қ арай тұ тынушыларғ а жеткізіледі. Мұ най жә не мұ най ө німдерін қ ашық жерлерге жеткізу ү шін теміржол, су кө лігі, қ ұ быр жолы жә не автокө лік қ олданылады.
|
|
|
379-тапсырма. Етістіктің тұ йық формасында тұ рғ ан сө здерді ө ткен шақ формасына айналдырып жазың ыздар.
Тасымалдау, сақ тау, орналастыру, жинау, дайындау, жобалау, игеру, бұ рғ ылау, ө ндіру, бұ рғ ылау.
380-тапсырма. Мұ най мен газдың тасымалдану жолдарын сызба арқ ылы кө рсетің іздар.
381-тапсырма. Сө йлемдердегі етістіктердің жасалу жолдарын тү сіндірің іздер.
Іздеу жұ мыстары бірнеше кезең нен тұ рады. Бірінші кезең де жер бедерінің жалпы геологиялық кө рініс картасы жасалады. Екінші кезең де геофизикалық жә не геохимиялық зерттеулер жасалады. Ү шінші кезең де скважиналарды терең деп қ азу басталады.
Білгенге маржан!!! Біліп алың ыздар!
1911 жыл – кө кек айының 29 кү ні Доссор алаң ында тә улігіне 13 мың тоннадан, 225 – 226 м. терең діктен ең алғ ашқ ы рет Қ азақ стан аумағ ында ө ндірістік маң ызы бар мұ най-газ фонтаны атқ ылады.
1912 жыл – Ембі ауданында Стахеев, Нобель, т. б. қ атысуымен “Ембі” мұ най қ оғ амы қ ұ рылды.
1915 жыл – Ембі ауданында екінші болып Мақ ат мұ най-газ кен орны ашылып, одан мұ най ө ндіріле бастады.
|
|
|
11-апта. 31-тә жірибелік сабақ
382-тапсырма. Мә тіннің мазмұ нымен танысып, мағ ынасын тү сінің іздер.
383-тапсырма. Мә тінге сұ рақ -жауап қ ұ растырың ыздар.
384-тапсырма. Мә тіндегі термин сө здермен жұ мыс жасаң ыздар.
385-тапсырма. Мә тінді ө здерің із білетін мә ліметтермен толық тырың ыздар.
СӘ УЛЕТТІК Қ Ұ РЫЛЫС САЛАСЫ
* * * * *
Сә улет ө нері жә не оның зерттелуі
Сә улет ө нері ескі замандардан бері адамзатпен бірге жасап келеді. Архитектор гректің «архитектон» деген сө зінен алынғ ан. Алғ ашқ ы мағ ынасы қ ұ рылыс ө нерінің бас шебері деген ұ ғ ымды білдірген.
Ал, Даль – архитектор деген терминге «ғ алым-қ ұ рылысшы», «суретші-қ ұ рылысшы» деген анық тама береді. Сә улет ө нерінің мақ саты – адам ө мірі мен қ ызметін материалдық қ ұ рылым қ ұ рылыс конструкцияларды арқ ылы ұ ыймдастырып іске асыру.
Ө зінің атқ аратын қ ызметіне қ арай архитектура негізі ү ш тү рге бө лінеді; кө лемдік ғ имараттар қ ұ рылысының архитектурасы (тұ рғ ын ү й, театр, мектеп, дү кен); қ аланы кө ріктендіру немесе жасыл-желек архитектурасы (бақ -парк, фонтандар); қ ала қ ұ рылысының архитектурасы, яғ ни қ ала салу ө нері (жаң а қ алалар салу, ескі аудандарын жаң арту).
Ғ асырдан ғ асырғ а мұ ра болып келген сә улет ө нері туындылары сә улеттік ескерткіштер қ атарына жатады. Ондай ескерткіштер ө з дә уірінің қ ұ рылыс салу тә сіліне сай бітім-пішіні бар белгілі ү лгімен салынады. Дү ние жү зі халық тарының архитектурасындағ ы мұ ндай ерекшілік оның ең бірінші қ оғ амдық даму сатысына, тұ рмыс салты мен мә дени ө ркендеуіне, ұ лттық дә стү ріне, табиғ аты мен ауа райына, сондай-ақ жергілікті қ ұ рылыс материалына байланысты болады.
Қ ұ рылыс – жер шарындағ ы ең ежелгі ө нердің бірі. Адам ө зінің бірінші ү йін ежелгі тас дә уірінің палеолит кезең інің басында тұ рғ ызғ ан. Тү немелікке жатар жерді қ алың шө птесінді немесе қ алқ алау жерді таң дағ ан, содан кейін кү рке, лашық сала бастады. Қ азірдің ө зінде ө те ежелгі кү рылымдар, кө не жұ рт, баспана-жайлар кейбір жерлерде сақ талғ ан.
|
|
|
Алғ ашқ ы ө ркениет пайда болғ анғ а кейін адамдар осындай қ ұ рылыстарда тұ рып келген. Кейіннен қ алалар салынып, ә р тү рлі қ ұ рылыстар жү ргізілсе де, сол кү ркелер мен лашық тар ә лі де ө з қ ызметін жалғ астырып келе жатыр.
Сө здік:
сә улет ө нері – архитектура кү рке, лашық – шалаш
адамзат – человечество тү немелі – ночлег
бас шебер – главный мастер ежелгі – древний
баспана – жилище, укрытие, убежище
|
|
|
