 |
409-тапсырма. Төмендегі сөйлемдерді қатыстырып, мәтін құрастырыңыздар.
|
|
|
|
409-тапсырма. Тө мендегі сө йлемдерді қ атыстырып, мә тін қ ұ растырың ыздар.
1. Революцияғ а дейін; 2. Қ азан революциясынан кейін; 3. Ол жер-жерде
кездесетін; 4. Қ азір бұ л саланың қ ұ рамында; 5. Қ ұ рылыс индустриясының аса ірі кә сіпорындары; 6. Қ азіргі уақ ытта цемент ө ндірісі; 7. Тұ рғ ын ү йлер мен кә сіпорындары; 8. Қ азақ стандағ ы ірі зауыттар; 9. Қ ұ рылыс материалдарының пайдасы.
410- тапсырма. Мә тіннен етістіктен жасалғ ан тіркестерді табың ыздар.
411-тапсырма. “Егер мен сә улетші болсам..... ” тақ ырыбына эссе жазың ыздар.
412-тапсырма. Мә тін бойынша сө йлемдерді толық тырың ыздар.
1........ қ ұ рылыс материалдарын шығ ару....... нашар дамығ ан саласы еді. 2....... кейін, ә сіресе........ алғ ашқ ы бесжылдық тардан бастап, шарушылық ты......... байланысты ө те бай табиғ ат байлық тары бар Қ азақ стан......... қ ұ рылыс алаң ына айналды. 3....... республикада ө неркә сіптің қ ұ рылыс........ жаң а........ ө ндірісін қ ұ руды талап етті. 4....... бұ л саланың қ ұ рамында........ тү рі бар. 5.......... аса ірі кә сіпорындары ең алдымен............ орналасқ ан. 6. Қ азіргі уақ ытта........... ө ндіріс Қ азақ стан............. индустриясының маң ызды саласына айналды. 7. Маң айында............ саз балшық тан ү лкен қ оры бар. 8........... қ уатты цемент............. салынғ ан. 9............ материалдарын шығ аруғ а деген сұ раныс бар. 10. Соң ғ ы............ ішінде ө кімет орындары Астана қ аласына.......... келуіне байланысты қ ұ рылыс материалдарын ө ндіретін............... ө ндіріс орындары салынды.
|
|
|
413-тапсырма. Термин сө здерді жаттап алың ыздар.
кө біктас – пенопласть кө біксиликат – пеносиликат
мойын – перемычка ілгіш – петля
аралшық – плавни тақ та – плита
бө гет – платина
кө біктендіруші – пенообразование
ғ имарат элементінің зақ ымдануы – повреждение элемента здания
12-апта. 35-тә жірибелік сабақ
414-тапсырма. Мә тіннің алғ ашқ ы ү ш абзацын орыс тіліне аударың ыздар.
415-тапсырма. Мә тінге сө здік жасаң ыздар.
416-тапсырма. Мә тінмен мұ қ ият танысып, мазмұ ндаң ыздар.
Республикамыздағ ы қ ұ рылыс ісі
Республика шаруашылығ ының жетекші салаларының бірі- қ ұ рылыс материалдары ө неркә сібі. Бұ л барлық шаруашылық тың салаларымен тығ ыз байланысты. Қ ұ рылыс материалдары - ө неркә сіп орындарын, зауыт, фабрика, ү й ғ имараттарын, сарайларды, мал қ ораларын, тағ ы кө птеген объектілерді салуда қ олданылады. Қ азақ станда қ ұ рылысқ а қ ажетті материалдардың қ оры мол.
Қ ұ рылыс материалдар ө неркә сібінің ішіндегі ең негізгісі - бетон жә не темір-бетон бұ йымдарын жасау. Олар - болат, арматура, цемент жә не бетон толық тырғ ыштарынан жасалады.
Бұ лардың ү й жә не қ ұ рылыс салуда маң ызы зор. Атырау облысында қ абырғ алық блоктар ұ лутастан да даярлануда. ¥ лутастан қ аланғ ан қ абырғ аны сылаудың қ ажеті жоқ. Қ ұ рылыс материалдары ө неркә сібінің маң ыздылығ ы жө нінен екінші орындағ ысы — гранит, мә рмә р, қ ұ м, қ иыршық тас, саз, гипс, жэне асбест. Бұ лар республиканың барлық жерінде кездеседі. Саз, гипс, азбест - Солтустік Қ азақ стан, Оң тү стік Қ азақ стан, Орталық Қ азақ стан жэне Шығ ыс Қ азақ станнан, ал жоғ ары сапалы ақ саз (каолинді саз) - Ақ мола облысындағ ы Алексеев кенішінен, кварц қ ұ мы - Ақ мола, Павлодар облыстарынан алынуда. Табиғ и асфальт — Атырау облысында, гипс — Каскелең де; асбест - Жетіқ арада, керамзит жә не саз - Алматы, Шымкент маң ында ө ндіріледі.
|
|
|
Аталғ ан қ ұ рылыс материалдарын бір-бірімен ұ стастыратын, біріктіретін - цемент, ә к т. б. заттар. Ұ стастыратын материал цементті ө ндіруге қ ажетті шикізаттар Оң тү стік Қ азақ станда, Шығ ыс Қ азақ станда жә не Қ арағ анды облыстарында мол, сондық тан да осы орталық тарында іріцемент зауыттары жұ мыс істейді. Республикамызда бес цемент зауыты бар. Олар: Шымкент, Сазтө бе, Қ арағ анды, Октябрьск (Ө скемен), Семей зауыттары. Цемент металлургия зауыттары, домна пештері жә не ә ктас, бор, қ ұ м, мергель қ оспаларынан жасалады.
Қ останай облысындағ ы Жетіқ ар асбест комбинатында қ ұ рылыстардың тө бесін жабуғ а арналғ ан шифер ө ндірісі жұ мыс істейді. Шифер зауыты - Тараз қ аласында, асбест-цемент ө ндірісінің ірікә сіпорындары -Қ арағ анды, Семей, Шымкент калаларында орналасқ ан.
Керамзиттің Алматы, Оң тү стік Қ азақ стан, Қ останай облыстарында ірі кен орындары бар.
Минералдар Қ азақ станның барлық жерінде кездеседі. Қ азақ стан жерінде гранит, мә рмә р, габродиобаз, микрокварцит, амазонит, лабродит, яшма сияқ ты кұ рылысқ а пайдаланатын минералдардың тү рлі кен орындары бар.
Жергілікті кварцитті пайдаланып жұ мыс істейтін шыны зауыты Шортандыда жә не Атырау облысы Қ ұ рманғ азы елді мекенінде орналасқ ан.
417-тапсырма. Мә тінге байланысты сұ рақ тарғ а жазбаша жауап
дайындаң ыздар.
1. Қ ұ рылыс материалдары ө неркә сібінің негізгі турлерін атаң ыздар.
|
|
|
2. Цемент ө неркә сібі жө нінде мағ лұ мат берің іздер. 3. Қ ұ рылыс материалдары ө неркә сібінің дамуы. 4. Республикамыздағ ы қ ұ рылыс материалдары ө неркә сібінің дамуы. 5. Қ ұ рылыс материалдары ө неркә сібінің негізгі топтары. 6. Республикамыздағ ы қ ұ рылыс материалдары ө неркә сібіне сипаттама берің іздер.
418-тапсырма. Қ ұ рылыс мамандығ ына қ атысты терминдерді пайдалана
отырып, «Қ ұ рылыс мамандығ ының басқ а мамандық тармен байланысы жайында» ә ң гіме жазың ыздар.
419-тапсырма. Мә тінді пайдаланып, сө йлемдерді толық тырың ыздар.
Минералды кұ рылыс шикізаты.................................................................
Қ абырғ алық материалдар...........................................................................
Қ ұ рылыс материалдары ө неркә сібінің ең негізгісі.................................. ...................................
Қ ұ рылыс матералдарын бір-бірімен біріктіретін....................................
Республикамызда бес цемент зауыты бар................................................
Шифер зауыты..............................................................................................
Қ азақ стан жерінде........................................................................................
Шыны зауыты..............................................................................................
Саз, гипс, асбес.............................................................................................
Қ ұ рылыс материалдары...............................................................................
420-тапсырма. Мә тінге тақ ырып қ ойып, тақ ырып бойынша ә ң гімелеп берің іздер.
Бетонның бір ғ ажап қ асиеті бар: жыл ө ткен сайын, қ атайып, бұ рынғ ыдан да беріктене тү седі. Ол аязғ а тө зімді, судан «қ орық пайды», оғ ан ә р турлі пішін беруге де, тұ тас шомбал етіп қ оюғ а да, ә р алуан тү ске бояуғ а да болады.
Қ арағ анды цемент зауыты негізгі ө німмен қ оса ә ктас шығ арады. Ә ктасты кальций карбидін ө ндіру ү шін Теміртау синтетикалық каучук зауытына тасымалдайды. Бұ л ө ндірісте карбид ә гінің қ алдығ ы силикат кірпіш ө ндіруге қ олданылады. Силикат кірпіш зауыттары Ақ мола, Қ останай, Павлодар калаларында салынғ ан Қ арағ анды, Сазтө бе цемент зауыттары ө ндірістерді қ амтамасыз етеді.
|
|
|
