 |
Өзіндік жұмысқа оқыту бағдарламасы
|
|
|
|
Ө зіндік жұ мысқ а оқ ыту бағ дарламасы
Ө зіндік жұ мысқ а оқ ытудың арнайы бағ дарламасы тө мендегілерді қ амту керек:
- ү йренушілердің мектепте, жоғ ары оқ у орнында алғ ан білімдер жиынтығ ын терең детуде, кең ейтуде ө з танымдық қ ажеттіліктерін диагностикалауы;
- ө здерінің интеллектуалдық, тұ лғ алық жә не физикалық мү мкіндіктерін анық тау, соның ішінде оқ у орнында оқ уынан тыс уақ ытын объективті бағ алау;
- ө зіндік жұ мыстың мақ сатын анық тау – жақ ын немесе алыс мақ сатын, яғ ни ол танымдық қ ажеттілікті қ анағ аттандыру ү шін немесе, мысалы, оқ уды жалғ астыру ү шін керек деген сұ рақ қ а жауап;
- ү йренушінің зерттеу объектін немесе осы таң даудың ө зі ү шін дә йектемесін ө з бетімен еркін таң дауы (осындай таң дау негізінде, мысалы шет тілін оқ уда, Англия тарихын, Германияның поэзиясын, музыкасын, Францияның ө нерін жә не т. б. таң дау болуы мү мкін);
- нақ ты жоспарды, ө зіндік жұ мыстың қ ысқ а жә не ұ зақ мерзімді бағ дарламасын жетілдіру. Егер, сабақ кезіндегі ұ стазбен жұ мыс осындай бағ дарлама қ ұ руғ а ү лгі болса, ө те тамаша болар еді;
- ө зін-ө зі бақ ылау формасы мен уақ ытын анық тау. Бақ ылау формасы ретінде оқ ушы біреуге керек (сызба, жоба, аударма, реферат жә не т. б. ), яғ ни жұ мыс нә тижесі ө зі ү шін, ө згелер ү шін тұ лғ алық мә нді жұ мысты таң дап алғ аны ө те орынды болар еді.
Ә рине, осындай ө зіндік жұ мыспен айналыстаын оқ ушылар саны аз болуы мү мкін, бірақ оны ұ йымдастыру шарттары оғ ан ә ркімнің де қ осылуына мү мкіндік беруі керек. Қ орыта келе, оқ ытылушының ө зіндік жұ мысы оның оқ у іс-ә рекетінің ө згеше формасы ретінде мұ ғ алім тарапынан алдын ала осы жұ мыс тә сілдеріне, формаларына жә не мазмұ нына оқ ытуды талап ететінін тағ ы бір рет атап ө ткіміз келеді. Бұ л мұ ғ алімнің ұ йымдастырушы жә не басқ арушы функциясының (икемділіктің тү рлі дә режесімен) маң ыздылығ ын жә не сонымен бірге оқ ытылушының ө зін оқ у іс-ә рекетінің нағ ыз субъекті ретінде саналауының қ ажеттілігін баса кө рсетеді.
|
|
|
***
О қ ытылушының ө зіндік жұ мысы оның ө зіндік білім беруі контекстінде қ арастырыла отырып, ө зіндік реттеу жә не мақ сатты ұ йғ ару критерийлері бойынша оқ у іс-ә рекетінің жоғ арғ ы формасы болып табылады; ол басқ ару кө зіне, тү рткі сипатына жә не т. б. байланысты сараланып жіктеліне алады.
Ө зін-ө зі тексеруге арналғ ан сұ рақ тар
1. Оқ у іс-ә рекетінің дербестілігі нені анық тайды (критерийлері)?
2. Ө зіндік жұ мысқ а қ андай талаптар қ ойылады?
3. Ө зіндік жұ мыстың даралық -психологиялық детерминанттары ретінде не бола алады?
Ә дебиет
Вербицкий А. А. Самостоятельная работа студентов младших курсов // Высш. шк. России. 1995. № 3.
Осницкий А. К. Психология самостоятельности. М., Нальчик, 1996.
Якунин В. А. Психология учебной деятельности студентов. М., 1994.
V БӨ ЛІМ
ТҮ РЛІ БІЛІМ БЕРУ ЖҮ ЙЕЛЕРІНДЕГІ
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ІС-Ә РЕКЕТ
| Ешбір басқ ыншы, ешбір мем-лекет қ айраткері бұ қ ара мә нін ө згерте алмайды... Алайда, мұ ғ алімнің бас-қ ыншылар мен мемлекет басшылары-нан айырмашылығ ы - мен бұ л сө зді ең кең мағ ынасында қ олданып отырмын, олар, мұ ғ алімдер адамзат-тың жасырын кү штерін босатып, жаң а қ иял тудыруғ а қ абілетті. Николай Рерих. Половодье |
|
|
|
1 тарау. Педагогикалық іс-ә рекеттің
жалпы сипаттамасы
§ 1. Педагогикалық іс-ә рекет:
формалары, сипаттамалары, мазмұ ны
Педагогикалық іс-ә рекет формалары
Педагогикалық іс-ә рекет дегеніміз оқ ушының тұ лғ алық, интеллектуалдық, іс-ә рекеттік дамуына бағ ытталғ ан жә не сонымен бірге оның ө зін-ө зі дамытуы мен ө зін-ө зі жетілдіруінің негізі болып табылатын мұ ғ алімнің тә рбиелеуші жә не оқ ытушы ық палы болып табылады. Бұ л іс-ә рекет ө ркениет тарихында мә дениеттің пайда болуымен бірге, «ө ндірістік іскерліктер ү лгілері (эталондарын) мен ә леуметтік мінез-қ ұ лық нормаларын жасау, сақ тау жә не ө сіп келе жатқ ан ұ рпақ қ а беру» [63, 134 б. ] міндеті қ оғ амдық даму ү шін маң ыздылардың бірі болғ ан кезде пайда болғ ан. Бұ л тіпті алғ ашқ ы қ ауымнан басталғ ан, мұ нда балалар ү лкендермен қ арым-қ атынас жасау барысында, оларғ а еліктеп, оларғ а ере отырып ү йренген. Дж. Брунер оны «контексте оқ ыту» деп анық тайды [34]. Дж. Брунер бойынша, адамзат «жас ұ рпақ ты оқ ытудың тек ү ш негізгі тә сілін ғ ана» біледі: жоғ ары приматтарда ойын процесінде дағ дының қ ұ раушы компоненттерін ө ндіру, туземдік халық тарда контексте оқ ыту жә не тікелей практикадан оқ шау мектептегі абстрактілі оқ ыту [34, 386 б. ].
Біртіндеп қ оғ ам дамуымен бірге алғ ашқ ы сыныптар, мектептер, гимназиялар қ алыптаса бастады. Тү рлі елдерде тү рлі сатыларда оқ ыту мазмұ нында, оның мақ саттарында тү рлі ө згерістерге тү се отырып, мектеп сонда да ә леуметтік институт болып қ алды, оның арнаулы – мұ ғ алімдер мен педагогтардың педагогикалық іс-ә рекеттері арқ ылы ә леуметтік-мә дени тә жірибені беру.
|
|
|
Ә леуметтік-мә дени тә жірибені беру формалары мектептің даму тарихында ө згеріп отырды. Бұ л ә ң гіме (сократтық ә ң гіме) немесе майевтика; шеберханалардағ ы жұ мыс (қ ыш ө німдерін жасау, тері ө ң деу, тоқ у жә не ө ндірістік оқ ытудың басқ а тү рлі бағ ыттарының тә жірибесі), мұ нда, шә кірттің технологиялық ү рдіске жү йелі жә не мақ сатты қ атысуы, оның біртіндеп ө ндірістік операцияларды игеруі негізгісі болды; вербалды насихат (гувернерлер, «ағ атайлар» институты, монастырьлар т. б. ). Я. А. Коменскийдің кезінен бері сыныптық -сабақ тық оқ ыту бекіді, мұ нда оның сабақ, лекция, семинар, сынақ, практикум сияқ ты формалары жіктеліп бө лінді. Соң ғ ы он жылдарда тренингтер пайда болды. Оқ ытушылар ү шін оның іс-ә рекетінің ең қ иын формаларының бірі лекция болып табылса, студент, оқ ушы ү шін – семинар сабақ тары, сынақ тар екенін атап ө ту қ ажет.
|
|
|
