Bu Hadise Yapэlan Bazэ Эtirazlara Cevaplar 5 глава

“Oрulcuрum! Ben цldьрьm zaman beni mezara gцm! Beni mezarэma koyduрun zaman юцyle sцyle: Bismillвhi ve alв milleti Resыlillвh. Sonra da ьzerime toprak atarak onu dьzle! Daha sonra da, baюucumda Bakara Sыresi’nin baю tarafэnэ ve son kэsmэnэ oku. Zira ben Hazreti Peygamber’in bцyle dediрini duydum.” [131]

Bunu duyan Ahmed Эbn Hanbel, kabirde Kur’вn okumanэn bid’at oldu­рunu sцylediрi adamэn зaрrэlmasэnэ ve kэrвatэna devam etmesini istemiюtir. [132]

Yine Ahmed b. Hanbel’in юцyle dediрi nakledilmektedir:

إذا دخلتم المقابر اقرؤا آية الكرسي ثلاث مرار (قل هو الله أحد) ثم قل اللهم ان فضله لأهل المقابر

“Kabristana girdiрinizde Вyete’l-Kьrsо ve ьз defa Эhlвs Sыresi’ni oku­yarak юцyle duв ediniz: Allah’эm! Onun ecrini юu kabir halkэna ulaюtэr.” [133]

Baюka bir rivвyette ise, “Fвtiha Sыresi’ni, Muвvizeteyn ve Эhlвs Sыre-lerini okuyunuz. Sonra da bunu kabir halkэna baрэюlayэnэz! Зьnkь o цlьlere ulaюэr.” [134] buyrulmuюtur.

Hanbelо mezhebinin цnde gelen fakihlerinden Эbn Kudвme (v. 630/1223), Эbn Kudвme el-Makdisо (v. 682/1283) ve Эbn Teymiyye (v. 728/1327), Ahmed Эbn Hanbel’in bu gцrьюьnьn daha meюhur olduрunu sцy­leyerek, tercihte bulunmuюlardэr. [135]

Bu konuda Hanbelоler de Hanefоler gibi зerзeveyi geniю tutarak, “ne tьr ibвdet olursa olsun, kiюi yaptэрэ ibвdetin sevвbэnэ цlьlere baрэюlarsa, Allah’эn izniyle цlь bundan yararlanэr.” [136] demiюlerdir.

Эbn Teymiyye ise, mвlо ibadetlerin sevabэnэn цlьlere ulaюmasэ nokta­sэnda, Ehl-i Sьnnet ve’l-Cemвat arasэnda hiзbir aykэrэ gцrьюьn olmadэрэnэ, namaz kэlarak, oruз tutarak ve Kur’вn okuyarak sevaplarэnэn baрэюlanmasэ durumunda, bunlarэn цlьlere ulaюэp ulaюmadэ hakkэnda ise tartэюmalarэn olduрunu ve doрrusunun bu tьr ibadetlerin sevaplarэnэn da цlьlere ulaюmasэ olduрunu sцylemiю, birinci bцlьmde incelediрimiz hadisleri de delil olarak gцstermiюtir. [137]

وأن ليس للإنسان إلا ما سعى вyeti [138] hakkэnda ise, sadaka, kцle вzвd etme, duв ve istiрfarэn цlьlere fayda saрlamasэnэn mьtevвtir sьnnetle ve ьmmetin icmв’э ile sabit olduрunu, dolayэsэyla вyetin anlamэnэn “faydasэ yoktur” юeklinde deрil “kiюi ancak kendi yaptэklarэna sahip olur” юeklinde anlaюэlmasэ gerektiрini sцyleyerek, konuyu юцyle bitirmektedir: “Sadaka ve duвnэn цlьlere ulaюtэрэ gibi, akraba olsun olmasэn, kiюinin yaptэрэ her tьrlь amelin sevвbэ da цlьye ulaюэr, цlь de bundan faydalanэr. Hatta ьzerine kэlэ­nan cenaze namazэndan bile.” [139]

Mвlikоler

Mвlikоler, duвnэn dэюэndaki bedeni ibadetlerin цlьye ulaюmayacaрэnэ sцylemiюlerdir. Onlara gцre muhtazar(цlьm halinde olan)эn yanэnda, Kur’вn okunabilir. Ama gerek defin sэrasэnda gerekse definden sonra цlьlere Kur’вn okunmaz.

Fakat Abdulhak el-Эюbоlо (v. 581/1185),[140] ve Kurtubо (v. 681/1282) [141] gibi mьteahhir Mвlikо вlimleri, цzellikle de Endьlьs fukahвsэ, цlьlere Kur’вn okunabileceрini ve цlьlerin bundan yararlanacaрэnэ sцylemiюlerdir.

Эmвm Kurtubо, цlьlerin durumu ve ahirete mьteallik iюlerle ilgili yaz­dэрэ kitabэnda, bu konuya geniю yer vermiю, sonuз olarak: “Цlьlere okunan Kur’вn’эn hem sevabэ, hem de цlьlerin o kэrвati dinlemelerinin ecri onlara ulaюэr. Kur’вn okunduktan sonra baрэюlanan sevap da ulaюэr. Зьnkь Kur’вn bir duв, istiрfar, yakarma ve istirhвmdэr.” [142] diyerek kanaatini ifвde etmiю­tir.

Mвlikо mezhebinde, юartsэz olarak kiюinin, kendi kabri ьzerinde Kur’an okunmasэnэ tavsiye etmesi caizdir. [143]

Mвlikоlerden Kadэ Эyaz, цlьye Kur’вn okumanэn mьstehab olduрunu sцylemiюtir.[144]

Ювfiоler

Эmam Nevevо’nin el-Memmu’u ’nda da (XV, 521-522) юu bilgilere yer verilmiюtir:

Ювfiо mezhebinde daha зok юцhret bulmuю gцrьюe gцre, Kur’an’эn se­vabэ цlьye ulaюmaz. Ancak, tercih edilen gцrьюe gцre, bu sevap -цzellikle arkasэndan dua edildiрi zaman- цlьye ulaюэr.

Эbn Abdьsselвm (v. 660/1261) dэюэnda, hicrо altэncэ asэrdan itibaren, Ювfiо fukahвsэnэn geneli, Hanefоlerin gцrьюьnь benimsemiю ve цlьlere Kur’вn okunabileceрini sцylemiюlerdir.

Ювfiо ve Hanbelо mezhebine gцre, kiюinin kendi kabri ьzerinde Kur’an okumayэ vasiyet etmesi caizdir. Зьnkь юu ьз durumda, Kur’an okumanэn se-vabэ цlьye ulaюэr:

Kabrin yanэnda okumak, okuduktan sonra dua etmek, sevabэnэ цlьnьn ruhuna niyet ederek okumak. [145]

● Bazэ Ювfiо вlimlerine gцre, kabrin sahibi, -arkasэndan dua okunsun, okunmasэn- kabri ьzerinde okunan Kur’an sevabэndan faydalanэr. [146]

● Bir mezarlэkta okunan ve oradaki bьtьn цlьlerin ruhuna hediye edi­len Kur’an’эn sevabэ, bцlьnerek mi, yoksa bцlьnmeden mi onlarэn ruhuna gider? Юeklindeki bir soruya karюэlэk, Ювfiо alimlerinden bazэlarэ юцyle cevap vermiюtir:

Эbn Hacer: “Her цlьye okunan Kur’an’эn sevabэ, bцlьnmeden tam ola­rak kendisine ulaюэr, bu Allah’эn geniю rahmetine en uygunudur. [147]

Эmвm Gazвlо: (v. 505/1111) Bu bцlьmde verdiрimiz hadislerden baюka, birtakэm rьyalara ve Эslвm bilginlerinin sцzlerine de yer vererek, kabirdeki цlьlere Kur’вn okumakta hiзbir sakэncanэn olmadэрэnэ ve kэrвatэn sevabэnэn цlьlere ulaюacaрэnэ ifвde etmiюtir. [148] Gazвlо, Эbnь’s-Salвh,[149] Nevevо, [150] Muhibbu’t-Taberо, Эbnь’r-Rifat, Эbn Hacer, Suyыtо ve Юirbоnо’nin de iзlerinde bulunduрu mьteahhir Ювfiо ulemasэnэn tamamэna yakэnэ, цlь­lere Kur’вn okunabileceрini kabul etmiюlerdir.

Эmвm Nevevо: “Ashabэmэz юцyle dedi: Mezarlэрэ ziyaret eden kimse­nin, цncelikle kabirlere selвm vermesi, sonra da hem ziyaret ettiрi kimse­lere, hem de bьtьn Mьslьmanlara duв etmesi ve Kur’вn’dan kolayэna gelen yerleri okuduktan sonra цlьlere duв etmesi mьstehaptэr.” dedikten sonra, bu gцrьюьn bizzat Эmвm Ювfiо’nin ve Ювfiо ulemвsэnэn gцrьюь olduрunu kesin bir dille belirtmiюtir. [151]

Эmвm Nevevо el-Ezkвr ’эnda ise, Эmвm Ювfiо ve arkadaюlarэnэn, “Ziya­retзilerin, kabirde Kur’вn’dan bir bцlьm okumalarэ mьstehaptэr. Ювyet Kur’вn’эn tamamэnэ okurlarsa/hatim yaparlarsa, daha gьzel olur” [152] dedikle­rini naklederek, bilinenin aksine, Ювfiо’nin gцrьюьnьn mьsbet yцnde olduрunu ifвde etmiюtir.

Nevevо, Эmвm Ювfi’nin юu sцzlerini nakleder:

“Mezarэn baюэnda Kur’вn’dan вyet ve sыreler okumak mьstehabdэr.” [153]

Эbnь’l-Kayyim el-Cevziyye Ruh kitabэ’n(эn 19. sayfasэn)’da:

Hasan b. Sabbah Zaferanо der ki: Эmвm Ювfiо’ye sorduрum zaman, O da: “Kabirde Kur’вn okumanэn hiзbir sakэncasэ yoktur”, sцzьnь naklediyor.

Buradan anlaюэlmaktadэr ki, Эmвm Ювfiо kabirde Kur'вn okunmasэnda deрil, okunan Kur'вn’эn sevвbэnэn цlьye ulaюmasэnda zэt bir gцrью sвhibi idi.

Kendinden цnceki вlimlerin konuyla ilgili gцrьюlerini deрerlendirdikten sonra, kendi kanaatini ortaya koyan Юirbоnо de, insanlarэn uygulamasэnэn bu yцnde olduрunu ve Mьslьmanlarэn gьzel gцrdьрь her юeyin, Allah katэnda da gьzel olacaрэ sцyleyerek, цlьlere Kur’вn okumanэn mьstehap olduрu юeklin­deki kanaatini beyan etmiюtir. [154]

Ювfiоlerin sonraki вlimlerinin yazdэklarэna gцre, kэrвatэn цlьye ulaю­masэ, цlьnьn huzurunda olmasэ; gэyabэnda ise kэrвatэn arkasэndan duв edil­mesi durumundadэr. Зьnkь kэrвat mahalline rahmet ve bereket iner. Kэrвatэn arkasэndan duв edilmesi durumunda, duвnэn kabul edilmesi daha зok umulur. Bunun gerektirdiрi mana юudur: Kastedilen, цlьnьn kэrвattan faydalanmasэdэr, цlьnьn o sevabэ kazanmasэ deрildir.

Эmam Nevevо’nin el-Memnu’u ’nda da (XV, 521-522) юцyle der:

Ювfiо mezhebinde, daha зok юцhret bulmuю gцrьюe gцre, Kur’an’эn se­vabэ цlьye ulaюmaz. (Ювfiоlere gцre Kur’an okunur, “sevabэ ulaюmaz” ifadesi onunla karэюtэrэlmasэn!).

Bundan dolayэ Ювfiоler: Allah’эm! Okumuю olduрum Kur’вn’эn sevabэnэn bir mislini, falanca kiюiye ulaюtэr, diye dua ederler.

Dolayэsэyla Ювfiоlere gцre bu юekilde olursa, yani okunan Kur’вn’эn se­vabэnэn bir mislini falanca kiюiye ulaюtэr! юeklinde dua edilip hediye edilirse, okunan Kur’вn’эn sevabэnэn цlьye ulaюacaрэnэ sцylemiюlerdir.

Bize (Hanefоlere) gelince, цlьye ulaюan, sevabэn bizzat kendisidir. [155]

“Эnsanэn, цzel olarak kabrin yanэnda veya uzaрэnda Kur’an okuyarak, vefat eden ana-babasэ, yakэnlarэ ve dostlarэnэn, genel olarak Mьslьmanlarэn geзmiюlerinin ruhlarэna hediye etmesi cвiz ve mьmkьn mьdьr?” suвline; Эbnь’s-Salвh (v. 643/1245) юu cevabэ verir:

“Bu mevzuda fakihler arasэnda farklэ gцrьюler vardэr. Halkэn ekseriye­tinin amel ve tatbikвtэ bunun cevaz ve imkвnэnэ gцsterir. Bunu istediрinde insan, “Allah’эm! (Kur’an’dan) okuduklarэmэ falancaya ulaюtэr!” demeli ve bцylelikle onu duв kэlmalэdэr. Bu hususta yakэn ile uzak deрiюmez.” [156]

Эbn Hacer el- Askalвnо de, kendisine sorulan kэrвatэn sevabэ цlьye ulaюэr mэ? suвline юu cevabэ verir:

“Bu, meюhur bir meseledir. Bu mevzuda ben bir risale yazdэm. Hвsэl-э kelam, mьtekaddim ulemвnэn ekseriyeti, okunan Kur’an’эn sevabэnэn цlьye ulaюacaрэ gцrьюьndedir. Tercih edilen gцrью ise, bu amelin mьstehap olmasэ ve зok yapэlmasэ kabul edilmekle beraber, mesele hakkэnda kesin bir юey sцylemekten geri durmaktэr…” [157]

Юevkвnо (v. 1250/1834) de, diрer mьteahhir ulemв gibi цlьlere Kur’вn okunabileceрini ve bunun sevabэnэn цlьye ulaюacaрэnэ sцylemiюtir. [158]

Daha цnce ifвde ettiрimiz gibi, Юevkвnо, “Цlьlerinize Yвsоn Sыresi’ni okuyunuz!” hadisinin, цlьler hakkэnda nass (hakikat), muhtazarlar iзin ise mecaz olduрunu, mecaza gitmek iзin de bir karineye ihtiyaз olduрunu be­lirtmiю ve hadisten anlaюэlmasэ gereken anlamэn hakikat olduрuna hьkmet­miюtir.

Sonuз olarak cumhыr-u fukahв, Kur’вn-э Kerоm’in цlьlere okunabile­ceрi, kэrвatэn sevabэnэn baрэюlanmasэ durumunda, bu sevabэn, цlьlere ula­юacaрэ ve цlьlerin bu sevaptan yararlanacaрэ kanaatindedir. Sadece Эmвm Mвlik bu gцrьюe katэlmamaktadэr.

Kurtubо, Abdьlhak gibi, Mвlikо fэkэhзэlarэ da dahil, hicrо beюinci asэrdan itibaren mьteahhir fukahв arasэnda ise, цlьlere Kur’вn okunabileceрi, se­vabэnэn baрэюlanabileceрi ve цlьlerin bundan faydalanacaрэ konusunda icmвa varan bir ittifak oluюmuюtur. Hatta bвzэ fakihler bu konuda icmв olduрunu bile ileri sьrmьюlerdir. [159]

Ezherюeyhlerinden Hattвb es-Subkо (v.1352/1933), цlьlerin kendile­rine baрэюlanan her tьrlь ibadetten yararlanacaklarэnэ, cumhurun gцrьюь­nьn bu yцnde olduрunu sцylerken,[160] зaрdaюэ Reюid Rэzв (v.1354/1935) da, Mekke Kadэsэ ile Mekke’de yaptэрэ mьlakatta kadэya, цlьlere Kur’вn okunup okunamayacaрэnэ sormuю, okunur cevabэnэ alэnca, kendisi de bu gцrьюe katэlmэюtэr. [161]

Seyyid Sвbэk, [162] Mэsэr Mьftьsь Hasan Mahlыf, [163] Ezher юeyhlerinden Юerabвsо, [164] Abdьlkerоm Zeydвn, [165] Abdulfettah Ebы Gudde [166] ve Zuhaylо [167]gibi son devir вlimlerinin зoрu, cumhыrun gцrьюьnь benimsemiюlerdir.

Цlьlere Kur’вn okumak ile ilgili bцlьmь, Kurtubо ve Suyыtо gibi вlimle­rin, Эbn Abdisselвm ile ilgili naklettikleri bir hвtэra ile bitirmek istiyorum.[168]

Kurtubо (v. 671/1273)’den onbir yэl цnce vefat eden Эzzeddоn b. Abdisselвm (v. 660/1262) hayatta iken, цlьlere Kur’вn okumanэn onlara hiзbir faydasэnэn olmayacaрэna hьkmediyor veوأن ليس للإنسان إلا ما سعى / “Эnsвn iзin yalnэzca kendi зalэюэp зabalamasэ vardэr” [169] вyetini hьccet olarak ileri sьrьyordu. [170]

Эbn Abdisselвm цlьnce, sьrekli beraber olduрu dostlarэndan birisi, onu rьyasэnda gцrmью, ona:

— “Sen hayatta iken, okunan Kur’вn’эn sevabэnэn ve hediye edilen ec­rin цlьlere ulaюmadэрэnэ sцylьyordun, hвlв aynэ gцrьюte misin?” diye so­runca юu cevabэ almэюtэr:

— “Evet, ben dьnyada iken цyle diyordum. Allah’эn lьtfunu ve ikra­mэnэ gцrьnce artэk o gцrьюьmden dцndьm. Цlьlere okunan Kur’вn’эn sevabэ onlara ulaюэr.”

ЭTЭRAZ

Hayat sahibi olan kimseyi korkutmasэ ve kвfirler ьzerine de azabэn tahakkuk etmesi iзin (O Kur’an’э) indirdik. [171]

Bu ayetten aзэkзa anlaюэldэрэna ьzere, Kur’an цlьler iзin deрil, diriler iзin inmiюtir! Kur’an yaюayan bedenlerdeki цlь kalpleri yeniden diriltmek iзin gцnderilmiюtir. O halde цlьlere Kur’an okumak dinde aslэ olmayan bir bidattэr.

CEVAP:

Bu aзэkзa bir yanlэю ve eksэk bilgilendirmedir. Зьnkь Resыlulah sallallahu aleyhi ve sellem’den, kabirlerde Kur’an okumamэzэ tavsiye eden sahih ve zayэf hadisler vardэr. Okunmaz diyenlerin elinde ise, yoruma muhtaз olmadan, aзэk bir юe­kilde “Kur’an okumayэn!” diye bir вyet, sahih veya zayэf bir hadis, bir sa­habe sцzь de yok, yok, yook…

Bundan dolayэ, bцyle ayetleri kafalarэna gцre yorumlayarak, Kur’an okunmayacaрэna dair delil oluюturmaya, цlьlere Kur’an okunmasэnэ tavsiye eden birзok hadisi, zan ve yorumlarэ ile zayэflatmaya зalэюmaktadэrlar. Bu ayette de hatalэ yorum yapэyorlar. Ayette цlьlere kuran okumayэn diye bir sцz varmэ yok. Evet, цlь kendisine okunan Kuran’э dinlemek neticesinde, yaюarken Kur’an dinleyerek aldэрэ sevap gibi bir sevap elde edemez, hidayete ere­mez. Цlmью olanlarэ hidayete ermeleri iзin uyarmak ve inkarcэ цlmью olanlarэda cehennem azabэyla korkutmak iзin kuran okunmaz. Hayatta olanlarэ uyarэp hidayete ermeleri iзin ve inkarcэlarэda cehennem azabэyla korkutmak iзin kuran okunur. Bu aзэdan Kur’an цlьler iзin deрil, diriler iзin inmiюtir!. Цlьler zaten цldьklerinde cennet cehennem gerзeрini idrak etmiю oluyorlar.Bundan dolayэ onlarэ uyarmak ve azapla korkutmaya gerek yok zaten biliyor gцrьyorlar.

 

Hayat sahibi olan kimseyi korkutmasэ ve kвfirler ьzerine de azabэn tahakkuk etmesi iзin (O Kur’an’э) indirdik. ^[172]

Ayette de bu kastediliyor. Doрru! Fa­kat bizden цnceki Mьslьman kardeюlerimiz iзin hayэr dualar etmemizi, biz­zat Allah-u Teвlв bizlere tavsiye etmiю, Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem de, bu yцndeki uygulamalarэ ile bizlere цrnek olmuюtur.

Allah Teвlв юцyle buyurur (meвlen):

“Onlardan sonra gelenler: Rabbimiz! Bizi ve bizden цnce inanmэю olan kardeюlerimizi baрэюla; kalbimizde Mьminlere karюэ kin bэrakma! Rabbimiz! Юьphesiz Sen юefkatlisin, merhametlisin. derler.” [173]

Kэldэрэmэz her namazэn sonunda юu duayэ okumamэz tavsiye edilmiюtir:

“Rabbimiz; hesabэn gцrьldьрь gьnde beni, anamэ, babamэ ve tьm Mьminleri baрэюla!” [174]

Bu dualar, Kur’an ayetleridir.

Ebы Ьseyd Mвlik Эbni Rebоa es-Sвidо radэyallahu anh юцyle dedi:

Bir gьn biz Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in huzurunda oturur­ken, Selemeoрullarэ kabilesinden bir adam зэkageldi ve:

— Yв Resыlallah! Anamla babam цldьkten sonra onlara yapabileceрim bir iyilik var mэ? diye sordu. Resыl-i Ekrem юцyle buyurdu:

— “Evet! Onlara dua eder, gьnahlarэnэn baрэюlanmasэnэ dilersin, vasi­yetlerini yerine getirirsin, akrabasэnэ koruyup gцzetirsin, dostlarэna da ik­ramda bulunursun.” [175]

Kur’an okuyarak dua edersek, Allah Celle Celвluhы dilerse merhamet eder, dilemezse etmez. Цlьlerimize duв edip, Kur’an okuduрumuzda, hвsэl olan sevabэ, цlьye hediye edip baрэюlayabiliriz. Bunu kabul eden mezhep imamlarэnэn gцrьюlerine aюaрэda yer verilecektir.

Kur’вn’эn sevabэ, ancak onu anlayarak okuyan ve yaюamaya зalэюan ki­юiye aittir. Ancak, цlen kimse hayatta iken, baюka bir kimseye Kur’an oku­mayэ црretmiюse veya црrenmesine vesile olmuюsa, црrettiрi o kimse, Kur’-an’э her okuduрunda, o kimseye de sevap yazэlэr. Bu da zaten o gьzel amele vesile olmanэn sevabэdэr.

Cenaze namazэnda Fвtiha Sыresi’nin okunacaрэna dair Talha (radэyal-lahu anh)’dan юцyle bir hadis nak­ledilmek­tedir:

عن طلحة قال: صليت خلف ابن عباس على جنازة فقرأ بفاتحة الكتاب، قال: لتعلموا انها سنة.

Talhв (radэyallahu anh)’dan: “Abdullah b. Abbas’эn (radэyallahu anhumв) arkasэnda bir cenaze namazэ kэldэm ve o, Fвtiha Sыresi’ni okudu. Sonra da onun sьnnet olduрunu црrenin diye, bцyle okudum” dedi. [176]

Cenaze namazэ, Allah’э цvmek, Hazreti Peygamber’e salavвt getirmek ve цlь iзin de duв etmek olarak telвkki edilmektedir. [177]

Zaten rьkыsuz ve secdesiz olmasэ, onun diрer namazlar­dan farklэ ol­duрunu gцsterir. Cenaze namazэ, цlmью olan kiюiye kэlэnэr. Bu namazэn цn юartэ cenaze­nin vukuudur. Sэrf цlь iзin kэlэnan bir namazda Kur’вn okunmasэ anlamlэdэr. Эster duв anlamэnda olsun, isterse Kur’вn’dan bereketlenme anlamэnda olsun, bu uygulama­, цlьye Kur’вn okunabileceрine dair bir hьc­cettir. Biz Hanefоler, cenaze namazэnэ dua olarak gцrdьрьmьz, kэraat mahalli gцrmediрimiz iзin onda fatiha yэ kэraat olarak okumasak da sena veya dua olarak okuyabiliriz. Nitekim, Hanefо alimlerinin ileri gelenlerinden Юurunbilвlо, bir risalesinde, Merakэ'l-Felвh'эnda ve Эmdadь'l-Fettвh'эnda bunu aзэkзa ifade eder:

"Fatiha okumak da sena kasdэyla caizdir; bizde bцyle denilmiюtir. Buhвrо 'de Эbnu Abbвs radэyallahu anhumв'nэn cenaze namazэ kэldэрэ ve fatiha okuduрu ve bunun sьnnet olduрunu bilmeniz iзin bцyle yaptэm dediрi rivвyet edilmiюtir. Tirmizо de (bunu rivayet etti ve) sahih olduрunu sцyledi." [178]

Tahtavо de Aynо 'den юцyle dediрini nakletti:

"Tahвvо buna юu cevabэ verdi: Sahabe'nin Fatiha okumasэ belki de kэ­raat юekliyle deрil de dua юekliyle idi. Эmвm Mвlik, 'Cenaze namazэnda Fa­tiha okumak memleketimizde iюlenen bir юey deрildir' dedi."[179]

Sцzьn kэsasэ, hadisler biz Hanefоlerce sabittir ve cenazede Fatiha oku­mak " cвiz " dir. Biz Efendimiz'in onu caizliрini црretmek maksadэyla oku­duрu юeklinde, Эbnu Abbвs'эn " sьnnet " olduрunu sцylemesini de onun ictihadэ olarak anlэyoruz. Bunun delili de Mesela Эbnu Ebо Юeybe 'nin Эbnu Цmer ve Tвbiыn imamlarэnэn nicelerinden fatiha okumayэ inkвra dair gelen rivayet­lerdir… Yani Selef'den bunu okuyanlar da vardэ oku­mayanlar da. Yine Selef'den olan Эmвm Ebы Hanоfe, bu hususu bizim dediрimiz gibi anladэ. Эmвm Mвlik de - Эmвm Tahвvо 'nin de aktardэрэ gibi- memleketi­miz (Medоne)de fatэha okunmazdэ demekle bunun yerleюik bir Sьnnet olma­dэрэnэ anlatmэюtэr. Biz delillerin hepsiyle amel ederken, siz kimisiyle -onlarэ anla­ma­dan veya eksik anlayarak- kэsmen amel edi­yor, bьyьk bir kэsmэnэ da ilim­sizce зiziyorsunuz.

Hanefо bir Mьslьman henьz yayэnlanmamэю bir eserin dipnotunda юцyle diyor: Birзoklarэna gцre cenвze namazэnda fвtihв sыresi okunur. Bu husыsta Buhвrо (1335), Ebы Dвvыd (3198), Tirmizо (1027) ve baюkalarэnэn rivayetleri vardэr. Yani cenвze namazэnda цlьye Kur’вn okunmaktadэr.

Bu fatihanэn, cemвatin цnьndeki namazэ kэlэnmakta olan цlьye okundu­рunu, bunun cвiz olacaрэnэ, ama kabirdekine Kur'вn okumanэn cвiz olmayacaрэnэ iddiв edenler de var. Onlara yine Эmвm Buhвrо ’nin (1336,1337) ve Mьslim ’in (954,955) numaralэ hadоslerinde geзen, kabirde gцmьlь olan kimseye Nebо sallellвhu aleyhi ve sellem’in gцmьlmeniner­tesi gьnь cenвze namazэ kэldэrdэ­рэnэ hatэrlatmak isteriz.

Цyleyse biz deriz ki; henьz topraрa gцmьlmemiю meyyit ile gцmьl­mью meyyit arasэnda bir fark mэ vardэr da, sadece gцmьlmek ьzere olan meyyite okunacaрэ sцylenip, mezardakine okunmayacaрэ iddia edilmekte­dir? Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem’in cenazede Fвtiha Sыresi’ni okumasэ hususunda “зьrьmeden, hemen yaptэ, vakit geзtikten sonra yap­madэ” gibi bir юey sцylemek doрru olmaz. Nitekim aюaрэdaki hadiste bu aюikвrca olarak belirtilmiюtir.

Bununla da yetinmeyen, yakэn zamanda gцmьlь olduрunda kэlэnэr di­yenlere de Ahmed Эbnu Hanbel (4/149,153,154), Buharо (1344,4042), Mьslim (2296), Ebы Dвvыd (3223,3224), Nesво (1954) ve baюkalarэnэn rivвyet ettiрi Nebо sallellвhu aleyhi ve sellem’in Uhud юehidlerine юehid olmalarэndan yedi sene sonra cenвze namazэ kэldэrdэрэ na dвir olan haber ьzerinde dьюьnmesini tavsiye ederiz.

Эmam Tahavо’nin Юerhu Meвni’l-Вsar eserinde rivayet ettiрine gцre (I, 503-504 beю hadis), Nebi sallallahu aleyhi ve sellem, Uhud юehitlerine yedi sene sonra cenaze namazэ kэlmэюtэr. Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem yedi yэl sonra, юehitler iзin okuduрu Fatiha Kur’an deрil midir?

Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem Kur’an’эn dirilere indiрini bilmi­yor muydu, yoksa siz mi o ayeti tam anlayamadэnэz da, yanlэю yorum yapэyosunuz?!

Kэsacasэ, цlьye Nebо sallellвhu aleyhi ve sellem efendimiz Kur'вn okunmasэnэ emir veya tavsiye etmiю, Sahвbe radэyellвhu anhum ve Эmamlar da okumuюlar­dэr.

Gьnьmьzdeki kendisine Selefо ismini takan ama Selef’ten uzak olan­lar bьtьn bunlara raрmen bu amele bid'at yaftasэ vurabilmektedirler. Se­lef’e raрmen Se­lef taraftarэ olduрunu iddiв eden bu bid'atзэlarэ юimdilik sadece Allah celle celвlьhы’ya havale etmekten baюka bir звremiz yoktur. Hasэlэ siz cumhurun yaptэрэ gibi цlьye gцmьlmeden ve gцmьldьkten sonra cenaze namazэnda fatiha okumayэ bir sьnnet olarak kabul ediyorsu­nuz. Ondan sonra, akэllэ, ne dediрini bilen ve kendinde olan birisi iseniz, цlьye Kur'вn okunabileceрini kabul etmeye mecbursunuz

Mвювellah “ Sahabe ' nin cenaze namazэ kэlэp ve Kur’an okuduрunu gцrmekteyiz " cьmlesindeki tashih hatasэ olarak gelen " ve " nin yanlэю yerde kullanэldэрэnэ gцrdьnьz. Ancak ne yazэk ki, " kэlэp " taki " эp " lafzэnэn " ve " ma­nasэnda olduрunu ve de tekrarэn olmamasэ gerektiрini gцremediniz. Ьstelik aзэk sцzleri anlayamamanэza raрmen hasmэnэzэn kalbindeki mak­sada da " onu yararak " mэ muttali oldunuz?

Цlьye Kur’вn okunmaz, diyenler; Kur’вn sadece diriler iзin indirilmiю­tir, diyorlardэ. Oysa yukarэdaki hadiste sahвbenin cenaze namazэ kэlэp, Kur’вn okuduрunu gцrmekteyiz. Hadis sahihtir. Peygamberimiz sallallahu aleyhi ve sellem, yapmэю ki, Talha radэyallahu anh’dan yapэlan rivвyetin metninde “sьnnettir” deniliyor. Юayet, bu namaz ve duanэn цlьye bir faydasэ olmasaydэ, Resыlullah sal-lallahu aleyhi ve sellem, bunu ne kendi yapar, ne de baюkalarэna emre­derdi.

Halbыki O, kendisi de birinin cenaze namazэnэ kэldэrэrken:

“Allah’эm! Falan oрlu falan, senin gьvencende, senin koruman al­tэndadэr. Onu kabir fitnesinden ve Cehennem azabэndan koru! Sen vefa ve цvgь sahibisin. Allah’эm! Onu baрэюla, ona acэ! Muhakkak ki sen зok baрэюlayan, зok acэyansэn” [180]diye dua etmiюtir.

Kaldэ ki, cenaze namazэnэn kendisi de цlь iзin bir duadэr. Allah iзin namaza, meyyit/meyyite iзin duaya... diye niyet edilir. Eрer цlьnьn ruhuna yararэ yoksa bunun bir anlamэ kalmaz. Resыlullah Efendimiz: “Onu kabir fitnesinden koru!” diye dua ediyor. Kabirdeki insana fay­dasэ olmasa, Resыlullah Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem bu юekilde dua eder mi? Kendisi de, zaman zaman Baki’ Kabristanэ’nэ ziyaret eder, kabirdekilere selam vererek dua ederdi. Eрer selamэ onlara ulaюmasa, duasэ fayda etmeseydi, bunu yapmasэ abesle iюtigвl olurdu. O ise, bundan mь­nezzehtir.

Эbni Abbas radэyallahu anhumв юцyle dedi:

Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem, iki kabre uрradэ ve:

“Юьphesiz bunlar azap olunuyorlar. Bununla beraber bьyьk bir gьnah­tan dolayэ azap olunmuyorlar. Onlardan biri koрuculuk yapar, diрeri ise idrarэndan sakэnmazdэ” buyurdu. Sonra Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem, yaю bir hurma fidanэ istedi. Mьteakiben зubuрu ikiye bцlerek, bir parзasэnэ birinin, diрer parзasэnэ diрerinin ьzerine dikti ve

“Bunlar kurumadэрэ sьrece, azaplarэ hafifletilir” buyurdu.” [181]

Demek ki, bir hurma dalэ bile, Allah’эn izniyle, цlьye faydalэ olabili­yor. Peki, o hurmayэ yaratan вlemlerin Rabbi Allah-u Teвlв’nэn kelвmэ olan Kur’an-э Kerim nasэl цlьye faydalэ olmasэn?! Bцyle bir юey sцylenebilir mi?!

Kur’an okunmaz diyenler, hayatэ boyunca, defalarca kabirleri ziyaret eden Allah Resыlь sallallahu aleyhi ve sellem, цlь iзin Kur’an okumamэю ve ьmmetine de bцyle bir юey tavsiye etmemiюtir. Resыlullah’tan okunacaрэna dair bir haber bize ulaюmamэюtэr, diyorlardэ

Юimdi, Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in, kabirlerde цlьler iзin Kur’an okumamэzэ sцylediрi o hadisleri aюaрэda yazacaрэm. Onlar da, bu hadislere zayэf demeye зalэюacaklar. Velev ki zayэf hadisler bile olsalar, onlarэn yorumlarэna nazaran zayэf hadis dinen geзerli olan delildir. Zayэf hadis ile amel edilir. Mezhep imamlarэ amel etmiюlerdir. Цlьler iзin Kur’an okunmaz, diyenlerin elinde, цlьlere Kur’an okuma­yэn, diye aзэk, yoruma muhtaз olmayan bir zayэf hadisleri bile yok iken, bu itirazlarэ onlarэn durumlarэnэ anlamamэza yeter de artar.

Konuyla Эlgili Hadisler ve Tahriзleri

Gerek Hazreti Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’den, gerekse sahвbeden, цlьlere Kur’вn okunabileceрine dair pek зok hadis nakledilmiю­tir. Bu rivвyetlerin hem isnad, hem de metin aзэsэndan incelenmesi ve kay­nak deрerlerinin ortaya konmasэ gerekmektedir:

a) Ma‘kэl b. Yesвr radэyallahu anh Hazreti Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’in юцyle buyurduрunu rivвyet etmiюtir:

عن معقل ابن يسار قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: اقرؤا (يس) على موتاكم

“Цlьlerinize Yвsоn Sыresi’ni okuyunuz!” [182]

Цlьye Kur'вn okunacaрэna dair, " sahih ", " hasen " ve " zayэf " birзok delil getirdiрini sцyleyenlere tek bir zayэf delille bile karюэ зэkamayan itirazcэnэn Эsnadlarэnэn tamamэnэ gцz цnьnde bulundurarak kimi muhad­dislerce sahih, kimilerince de hasen kabul edilen " Цlьlerinize yasin oku­yun " rivayetini ya zayэflэkla зizersiniz veya iюinize el verdiрi yerlerde kцkten inkвr ettiрiniz " tevil " ile " mevta "dan " цlmekte olan "a зevirirsiniz. Evet biz, yerinde ve юartlarэna uyan tevili kabul eden gerзek вlimlerin bцyle de tevil etmelerine bir юey demeyiz, cumhura kara зalmayэz ama tevili kabul etmediрini sцyle­diрi halde burada hevalarэna uyduрu iзin tevile kalkэюanlarэda da mazur gцrmeyiz.

Tayвlisо (v. 204/819), Ebы Ubeyd (v. 224/839), Эbn Ebо Юeybe (v. 235/849) ve Ahmed Эbn Hanbel (v. 241/855) gibi Kьtьb-i Sitte цncesi mu­haddislerin eserlerinde yer alan bu hadisi, Sьnen Sahipleri de rivвyet et­miюlerdir.

Hadisin sekiz ayrэ mьtвbii vardэr. Fakat hadisi, sahвbeden sadece Ma’kэl b. Yesвr’эn rivвyet etmiю olmasэ ve beюinci tabakaya kadar bu duru­mun devam etmesi, sцz konusu rivвyetin ferd-i mutlak ya da bir baюka ifвde ile garоb-i mutlak olduрunu gцstermektedir. Beюinci tabakada iki rвvi vardэr: Abdullah b. el-Mьbвrek (v. 181/797) ve Yahya el-Kattвn (v. 198/813), Эbn Hibbвn (v. 354/965) dэюэndaki muhaddislerin tamamэ, hadisi Abdullah b. Mьbarek tarikiyle rivвyet etmiюlerdir.

Heysemо, hadisin rвvоlerinin, sahihin ricalinden olduрunu sцyleyerek, isnвda sahih hьkmь vermiюtir.[183] Ayrэca sьnenlerde yer alan hadisin, hadi­sin tamamэ deрil bir bцlьmь olduрuna iювret etmiюtir. [184] Hadisi rivвyet eden Ebы Dвvыd, hadisin hьkmь hakkэnda sьkыt etmiюtir. Hakkэnda sьkыt ettiрi hadislerin sвlih olduрunu bizzat kendisi sцylediрinden,[185] ona gцre hadis, delil olmaya elveriюlidir.

Hвkim (v. 405/1014) de aynэ юekilde sьkыt etmiю ve Zehebо (v. 748/1347) de ona katэlmэюtэr. Diрer taraftan Эbn Kattвn (v. 628/1230), ьз aзэdan hadisin muallel olduрunu ileri sьrerek, hadisi zayэf addetmiюtir. [186] Ona gцre hadisin illeti; bazэ tariklarэnda mevkыf, bazэlarэnda ise merfu’ olarak rivвyet edilmiю olmasэ, Ebы Osman ve babasэnэn meзhыlь’l-hвl ol­masэ ve isnadэnda эzdэrвp bulunmasэdэr.

Dвrakutnо’nin de (v. 385/995), Эbn Kattвn’эn kanaatinde olduрunu ve hadisin isnвdэnэ zayэf olarak gцrdьрьnь Ebы Bekir Эbn Arabо (v. 543/1148) nakletmiюtir.[187]

Hвkim, Yahya b. Saоd el-Kattвn ve baюkalarэnэn hadisi mevkыf (bir sahвbe sцzь) olarak rivвyet ettiklerini, ama Abdullah b. el-Mubвrek’in, hadisi merfы (haberin Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’e dayandэrэl­masэ) olarak kabul ettiрini ve doрrusunun da bu olduрunu sцylemektedir.[188]

⇐ Предыдущая12345678910Следующая ⇒

Поделиться:

Воспользуйтесь поиском по сайту: