 |
Bu Hadise Yapэlan Bazэ Эtirazlara Cevaplar 8 глава
|
|
|
|
Юevkвnо, sцz konusu mьnakaюaya yer verdikten sonra, юu deрerlendirmeyi yapar: Hadisin lafzэ цlьler hakkэnda aзэktэr (nass). Onun, цlmek ьzere olan diri kimseye (muhtazar) юьmulь mecazdэr. Mecвza ise, ancak bir karine (delil, ipucu) olmasэ halinde gidilir. Cemвat halinde цlьnьn yanэnda veya kabri ьzerine Yвsоn okumak ile mescitte veya evinde Kur’an’эn tamamэnэ (hatim) veya bir kэsmэnэ цlь iзin okumak arasэnda bir fark yoktur. [273]
Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem, цlьyь defnetme iюini bitirince, mezarэn baюэnda durur, цlьnьn sorulan sorularэ cevaplamak ьzere sebat etmesi iзin dua eder ve yanэnda bulunan arkadaюlarэna da:
“Kardeюiniz iзin (Allah’tan) maрfiret dileyiniz, onun iзin (kabir sualine cevap vermekte) sebat isteyiniz! Зьnkь o юu an sorgulanmaktadэr.” buyurarak, цlь iзin dua etmelerini emrederdi. [274]
Bu hadis hakkэnda Hвkim “senedi sahihtir.” demiю Zehebо bu hususta ona muvafakat etmiю, Nevevо (VII, 292) de, “senedi ceyyid (iyi)dir.” demiю, el-Elbвnо Sahihu Sьnen-i Ebi Davud (II, 305) de sahih olduрunu sцylemiюtir.
KABЭRLERЭN ЬZERЭNE TЬRBE ЭNЮAA ETMENЭN HЬKMЬ
Вlimler, kabir ьzerine kubbe, tьrbe, bina gibi юeyler yapma konusunda farklэ gцrьюler ileri sьrmьюlerdir.
Hanefо, Mвlikо ve Ювfiоlere gцre, цzel mьlkiyete tвbi topraklardaki kabirlerin ьstьne gцsteriю ve цvьnme maksadэyla ev, kubbe, tьrbe yapmak haram, bцyle bir maksat yoksa mekruhtur. Цzel mьlkiyet altэnda olmayan umumi mezarlэklarla sahiplerinin mezarlэk iзin vakfettikleri topraklardaki kabirler ьzerine bina vb. bir юey yapmak ise her iki durumda da haramdэr. Hanbelоler, bцyle bir ayэrэm yapmaksэzэn bunu harama yakэn derecede mekruh gцrьrler.
Mezarlэk iзinde mescid yapэlmasэ veya namaz kэlэnmasэ diрer mezheplere gцre mekruh iken, Hanbelоler bunu haram kabul etmiюlerdir.
Эmвm Юafiо el-Ьmm kitabэnda юцyle demiюtir: Ben, kabrin ьzerinde mescid yapэlmasэnэ ve ьzeri dьzgьn olmadэрэ halde dьzeltilip ьstьnde namaz kэlэnmasэnэ, yвhud da ona doрru namaz kэlэnmasэnэ mekrыh gцrьrьm. Ювyet ona doрru namaz kэlsa bu ona kifвyet eder/namazэ kэlэnmэю sayэlэr, ama edebsizlik nyapmэю olur.
Эmam Nevevо, yapэlan bina kiюinin kendi mьlkь ьzerinde ise mekruh, umыma ait bir kabristanda ise haramdэr der.
Bir kэsэm Эslвm вlimleri meюayih, ulema ve hьkьmdarlarэn ьzerine tьrbe yapэlmasэnэ caiz gцrmьюlerdir.
Ali el-Kвrо, meюhur meювyih ve ulemв kabirleri ьzerine insanlarэn ziyaret ve istirahati iзin kubbe ve tьrbe yapэlmasэnэn Selef вlimleri tarafэndan caiz gцrьldьрьnь kaydeder. [275]
Hanefо fakihlerinden Эbnь'l-Hьmвm da kabrin yanэnda Kur’an okurken oturmak iзin bцyle bir mekвnэn yapэlmasэnэn tercih edilen gцrьюe gцre mekruh deрil caiz olduрunu [276] sцylemiюtir.
|
|
|
Hanefi fэkэh вlimi Ebul Kasэm es-Semerkandi, Cami-ul Fetвvв isimli eserinde, Эmam Sьyuti, Tenvir’ de, “Kabir ьzerine kubbe yapmak mekruh deрildir” diyorlar.
Fэkэh вlimi Halebi Эbrahim, Halebi-yi Kebir’ in sonunda, вlimlerin, bьyьklerin kabirlerini korumak iзin tьrbe yapmak caizdir“ diyor.
Эmam-э Юarani, Mizan-ьl Kьbra’ nэn ve Эbni Abidin Ukud-ьd-dьrriyye’ nin sonunda kabirleri korumak iзin tьrbe yapmanэn caiz olduрunu bildirmiюlerdir. [277]
Semhudi’nin yazdэрэ ьzere 2. yy.’da yaюayan Abdulaziz b. Muhammed’in zamanэna kadar Sa’d b. Muaz’эn mezarэ ьzerinde inюa edilen bir kubbe vardэ Keюfu'l-Эrtiyab, s.383.
Fakihlerin bazэlarэ, kabre yazэ yazэlmasэnэ yasaklayan hadislerden hareketle [278] mahiyeti kabir ьzerine yazэ yazmayэ mekruh saymэюtэr. Hanefоlere ve diрer ulemвdan bazэlarэna gцre ise цlьnьn kabrinin kaybolmamasэ, saygэ duyulup зiрnenmemesi iзin gerekirse yazэ yazmakta bir sakэnca yoktur; зьnkь hadisteki yasaрa raрmen icmв derecesinde bir uygulama ile kabir taюlarэna yazэ yazэla gelmiюtir. Hвkim en-Nisвbыrо, bu konudaki rivayetlerin sahih olmasэna raрmen uygulamanэn bunlara gцre geliюmediрini, bьtьn Mьslьmanlarэn цnderlerinin kabirleri ьzerine yazэlar yazэldэрэnэ ve bu durumun halefin seleften devraldэрэ bir uygulama olduрunu belirtir. [279]
Hвkim'in tesbitini naklettikten sonra bu hususun Osman b. Maz'ыn'la ilgili hadisle daha da kuvvet kazanacaрэnэ sцyleyen Эbn Вbidоn, yazэnэn ancak yukarэda belirtilen gerekзelerle yazэlabileceрini, kabir taюэna вyet, юiir ve цlьyь цven yazэlarэn yazэlmasэnэn mekruh olduрunu ifade eder. [280]
II. BЦLЬM
TEVESSЬL
TEVESSЬL
Tevessьl lьgatta, vesile, derece, yakэnlэk manalarэna gelir. “Filanca Allah’a vesile etti” demek, kendisini Allah’a yaklaюtэracak ameli yaptэ demektir.
Tevessьl эstэlahta ise, Allahu Teвlв’ya yaklaюmak, huzurunda itibar ve derece bulmaktэr. Yahut bir faydanэn elde edilip zararэn defedilmesi ile ihtiyacэnэ gidermek iзin salih bir amel veya salih bir zat ile Cenab-э Hakk'a yakэnlэk saрlayэp O’na duв ve ilticada bulunmaktэr.
Vesоle kelimesinin tefe’ul bвbэna [281] nakledilmiю sоgasэ olan tevessьl, Allah (Celle Celвluhы)’a yaklaюmak iзin bir vesileye sarэlmak veya bir vesile ile Allah (Celle Celвluhы)’a yaklaюmak demektir.
Tabiо bu, zвt ile tevessьlь kabul edenlerle etmeyenler arasэnda yapэlan mьюterek bir tariftir. Цzellikle tasavvuf ehlinin kastettiрi tevessьl ise daha ziyade, baюta Peygamberler olmak ьzere, vefat (eden) Sвlih zвtlar/velоler vesile kэlэnarak Allah (Celle Celвluhы)’tan bir юey istemek, arzu edilen bir юeyin elde edilmesi veya arzu edilmeyen bir юeyin defedilmesi iзin O’na duв ve ilticвda bulunmak [282] demektir.
Bu ise, “Allah'эm! Filan zвtэn hьrmetine duвmэ kabul eyle!” dileрinde ifвdesini bulmaktadэr. Bilhassa ьlkemizde yaygэn olan “bi hьrmeti seyyidi’l-mьrselоn” ve “bi hьrmeti’l mьrselin” tabirleri, Peygamberimiz sallallahu aleyhi ve sellem ve diрer Peygamberler ile tevessьlь ifвde ederken “…bi hьrmeti’l-Fвtiha” kalэbэ da bir Kur’вn sьresi ile tevessьlьn ifвdesi olmaktadэr.
|
|
|
Zвt ile tevessьlь ihtiva eden duв cьmlelerinde, “filan zвtэn Allah (Celle Celвluhы) nezdindeki yeri ve mevkоi hвtэrэna…” gibi ifвdeler de bulunabilmektedir. [283]
Zat ile Tevessьlь Kabul Etmeyenlerin [284] Gцrьюleri
Selefi gцrьюь ьzere olduрunu iddia edenler bu konuda юцyle derler:
Tevessьl: 1- Юer’о tevessьl, 2- Bid’at tevessьl olmak ьzere iki kэsma ayrэlэr.
Kitвb ve Sьnnet’e baюvurmak sыretiyle, юeriate uygun tevessьlьn ьз tьrden ibaret olduрunu gцrьrьz:
1- Allahu Teвlв’ya, onun isim ve sэfatlarэ ile tevessьl,
2- Allahu Teвlв’ya, salih amellerle tevessьl,
3- Allahu Teвlв’ya, salih Mьslьman kimsenin duвsэ ile tevessьl.
Юimdi de bu kэsэmlarэ delilleri ile birlikte aзэklayalэm.
1-Allahu Teвlв’ya, Onun Эsim ve Sэfatlarэ ile Tevessьl:
Mьslьman bir kimsenin duв ederken: “Allah’эm! Ben, senden Allah, Rahmвn ve Rahоm olman itibariyle bana afiyet vermeni diliyorum. ” demesi ya da buna benzer Allahu Teвlв’ya gьzel isimleriyle ve yьce sэfatlarэyla duв etmesi ile olur.
Bu tьr tevessьle Allahu Teвlв’nэn юu buyruрu delildir:
وَلِلهِ الاَسْمَاءُ الْحُسْنَى فَادْعُوهُ بِهَا وَذَرُوا الَّذِينَ يُلْحِدُونَ فِي أَسْمَائِهِ سَيُجْزَوْنَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ
“En gьzel isimler Allah’эndэr. O halde O’na o gьzel isimlerle duв edin! onun isimleri hakkэnda eрri yola (ilhвda) sapanlarэ bэrakэn! Onlar yapmakta olduklarэnэn cezasэna зaptэrэlacaklardэr.” [285]
2- Эman ve Salih Ameller ile Allahu Teвlв’ya Tevessьl:
Bu da юartlarэnэ taюэyan salih ameller ile olur. Sцz konusu юartlar ise, salih amellerin Allah iзin ve onun юerоatine uygun yapэlmasэ demektir.
Bu tьr salih amellerde bulunan bir kimsenin duв ederken: “Allah’эm! Sana olan imвnэm, sana olan muhabbetim ve Resыlьne tabi oluюum iзin bana maрfiret buyur!” demesi ve buna benzer юeriata uygun duвlarda bulunmasэ bunun цrnekleridir.
3- Allahu Teвlв’ya sвlih Mьslьmanэn duвsэ ile tevessьl:
Bir Mьslьmanэn юiddetli bir darlэрa ve sэkэntэya dьюьp salih ve takvв sahibi olmakla bilinen bir Mьslьmanэn yanэna giderek ondan kendisi iзin Rabb'ine duв etmesini istemesi gibidir.
Юimdi bazэ bid’at sayэlan tevessьl tьrlerini anlatacaрэz. Bu, Mьslьman-lara nasihat etmek, Эslвm’эn mesajэnэ tebliр etmek ve onu црretmek iзindir. Bвtэl ve geзersiz tьm ameller gibi bid’at tevessьlь de зokluрundan dolayэ tek tek saymak zor olacaрэ iзin, bunlarэ belli baюlэ ьз noktada toplamaya зalэюtэk. Hepsi bu ьзьnden tьremektedir. Юunlar bu gayrimeюru ve batэl tevessьllerdendir:
1- Юahэslarэn hakkэ ve makamэyla Allah’a tevessьl etmek.
Falanca kimsenin makamэyla veya Peygamberlerin hakkэyla / hakkэ iзin / yьzь suyu hьrmetine Allah’tan istemek ya da falanca kimse ile senden istiyorum demek ise bid’at olan duв юeklidir.
Ebы Hanоfe юцyle dedi: “Duв eden bir kimsenin: Filanэn hakkэ iзin veya Nebilerin ve Resыllerin hakkэ iзin veya Beytь’l-Haram ve Meю’ari’l-Haram hakkэ iзin senden istiyorum demesi mekruhtur.” [286]
|
|
|
Alыsо (v. 1270/1853): “Kiюi цlmью ve orada hazэr deрilse, bцyle bir duвnэn cвiz olmadэрэnэ, seleften hiзbirinin yapmadэрэnэ” sцylьyor. [287]
وَيَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللهِ مَا لا يَضُرُّهُمْ وَلا يَنْفَعُهُمْ وَيَقُولُونَ هَؤُلَاءِ شُفَعَاؤُنَا عِنْدَ اللهِ قُلْ أَتُنَبِّئُونَ اللهَ بِمَا لا يَعْلَمُ فِي السَّمَاوَاتِ وَلا فِي الاَرْضِ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ.
“Onlar Allah’э bэrakэp kendilerine ne bir fayda, ne de zarar verecek olan юeylere taparlar; bir de bunlar Allah (Celle Celвluhы) katэnda bizim юefeatcilerimizdir, derler.” [288]
إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ
“Yalnэz sana kulluk eder ve yalnэzca senden yardэm dileriz.” [289]
Peygamberimiz sallallahu aleyhi ve sellem, Abdullah b. Abbвs radэyallahu anhumв’ya юu nasihatta bulundu:
“Nerede olursan ol Allah’tan kork, Allah’a kulluk yap! Her юeyi karюэnda ve yanэ baюэnda bulursun. Bir юey isterken sadece Allah (Celle Celвluhы)’dan iste! Yardэm dilerken de sadece ondan yardэm dile!” [290]
قُلِ ادْعُوا الَّذِينَ زَعَمْتُمْ مِنْ دُونِهِ فَلاَ يَمْلِكُونَ كَشْفَ الضُّرِّ عَنْكُمْ وَلا تَحْوِيلا أُولَئِكَ الَّذِينَ يَدْعُونَ يَبْتَغُونَ إلى رَبِّهِمُ الْوَسِيلَةَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ وَيَرْجُونَ رَحْمَتَهُ وَيَخَافُونَ عَذَابَهُ إِنَّ عَذَابَ رَبِّكَ كَانَ مَحْذُورًا
|
|
|
“ (Resыlьm!) De ki: “Onun dэюэnda (ilah olduрunu) цne sьrdьklerinize yalvarэn! Onlar sizden ne zararэ uzaklaюtэrabilir, ne de onu yararэnэza dцnьюtьrebilirler. Onlarэn yalvardэklarэ (bu varlэklar) da Rablerine daha yakэn olmak iзin vesile ararlar. Onun rahmetini umarlar, azabэndan da korkarlar. Зьnkь Rabb'inin azabэ korkunзtur.” [291]
Цyle anlaюэlэyor ki insanэn salih kimseleri, Allah ile kendisi arasэnda vasэta tayin ederek bunlarэn kendisini Allah’a yaklaюtэracaрэna inanmasэ veya zannetmesi bьyьk юirklerdendir. Ulыhiyyet tevhidi ile rububiyyet tevhidini birbirine karэюtэrmamak, muhakkak ki Mьslьmanlar ьzerine vaciptir.
أَلا لِلهِ الدِّينُ الْخَالِصُ وَالَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِيَاءَ مَا نَعْبُدُهُمْ إِلا لِيُقَرِّبُونَا إلى اللهِ زُلْفَى إِنَّ اللهَ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ فِي مَا هُمْ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ إِنَّ اللهَ لَا يَهْدِي مَنْ هُوَ كَاذِبٌ كَفَّارٌ
“Эyi bilinmelidir ki; halis din Allah (Celle Celвluhы)’эndэr. Allah’э bэrakэp ondan baюka dostlar edinenler: Biz bunlara sэrf bizi Allah (Celle Celвluhы)’a daha зok yaklaюtэrsэnlar diye ibadet ediyoruz derler.” [292]
Gцrьldьрь gibi mьюrikler de Allah (Celle Celвluhы)’эn yaratэcэ ve rэzэk verici olduрuna inanэyorlardэ. Fakat bu itikat, onlara bir menfaat saрlamadэ. Зьnkь onlar, kendilerini Allah’a yakэnlaюtэrsэn diye putlara ta-pэyor ve onlardan юefвat bekliyorlardэ. O putlara ibadet ederlerken onlarэn yaratэcэ ve rэzэk verici olmadэрэnэ ve iюleri dьzene koymadэрэnэ da bili-yorlardэ. Bu durum, Kur’вn okuyan ve dьюьnen kimseler iзin gвyet aзэktэr.
Yьce Allah (Celle Celвluhы) юцyle buyurdu:
وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ
“Kullarэm beni senden sorduklarэnda, muhakkak ki ben, onlara yakэnэm, bana duв edenin duвsэna karюэlэk veririm.” [293]
Allah (Celle Celвluhы), benim velilerime veya Peygamberlerime duв edin, ahbaplarэmdan veya kullarэmэn salihlerinden yardэm dileyin dememiюtir. Bilakis юцyle buyurmuюtur:
ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ
|
|
|
“Bana duв edin, duвnэzэ kabul edeyim!” [294]
Kim salihlerden, nebilerden ya da bunlardan baюkasэndan herhangi bir цlь veya yanэnda olmayan, uzakta ve sesini iюitmeyecek konumda olan bir kiюiden, kendisine yardэm etmesini isterse, bu юekilde onlarэ duв ile зaрэrэrsa veya meleklere bu anlamda duв ederse, o kiюi sadece Allah (Celle Celвluhы) ait olan bir цzellik veya yetkiyi Allah’tan baюkalarэna verdiрi, sadece Allah’tan istenmesi gereken bir юeyi Allah’tan baюkasэndan istediрi iзin Allah’a юirk koюmuюtur.
Bu вyet, Allah’tan baюkalarэna duв ettiрi ve yalvarэp yakardэрэ halde, ben Allah (Celle Celвluhы)’a юirk koюmuyorum, зьnkь юirk koюmak, putlara tapmaktэr, diyen ve юirki sadece putlara tapmak olarak algэlayanlara aзэk bir reddiye olma цzelliрi taюэmaktэr.
أَمَّن يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ وَيَجْعَلُكُمْ حُلَفَآءَ الاَْرْضِ أَإِلَهٌ مَعَ اللهِ قَلِيلاً مَا تَذَكَّرُونَ
“(Onlar mэ hayэrlэ), yoksa kendine duв ettiрi zaman darda kalmэюa karюэlэk veren ve baюэndaki sэkэntэyэ gideren, sizi yeryьzьnьn hвkimi ya-pan mэ? Allah (Celle Celвluhы) ile beraber baюka bir Эlah mэ var? Ne az dьюьnьyorsunuz!” [295]
Zat ile Tevessьlь Kabul Edenlerin Delilleri
Bize Gцre Caiz Olan Tevessьl Dцrttьr
1) Allahu Teвlв’ya, onun isim ve sэfatlarэ ile tevessьl.
2) Allahu Teвlв’ya, salih amellerle tevessьl.
3) Allahu Teвlв’ya, salih Mьslьman kimsenin duвsэ ile tevessьl.
4) Zвt ile Tevessьl.
Эlk ьзьnьn caiz gцrьlmesinde ittifak vardэr. Caiz olan dцrdьncь юekli ise zвt ile tevessьldьr. Bunu bazэ Selefi gцrьюь ьzere olduрunu iddia edenler bidat, mekruh gцrьrken ilmi seviyesi dьюьk bir kэsmэ da юirk olarak gцrmektedirler. Bunun caiz olduрu hakkэndaki deliller ьzerinde duracaрэz. Цnce Selefi gцrьюь ьzere olduрunu iddia edenlerin kendi вlimleri ve mezhep imamlarэndan zat ile tevessьlь kabul edenlerini yazacaрэz. Sonra zat ile tevessьlь Resulullah (s.a.v) ve sahabenin yaptэрэna dair hadisleri yazэp her iki tarafa gцre tahriзlerini yazэcaz.
Sonuз olarak ilerde gelecek olan dцrdьncь hadisteki Resulullahэn(Sallallahu Aleyhi ve Sellem) in geзmiю peygamberlerle tevessьlь, sahabenin zat ile tevessьlleri,
Tabiinin, mezhep imamlarэnэn zat ile tevessьlь kabul etmelerine dair delilleri gцreceksiniz.
Bьtьn bunlardan sonra Selefi gцrьюь ьzere olduрunu idda edenlerin Zat ile tevessьl Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ve sahabe yapmamэюtэr, sonradan зэkan bir bidattэr. Demelerinin ne kadar yersiz olduрuna, farkэnda olmadan kimleri bidat iюlemekle itham ettiklerine юahit olacaksэnэz.
Zat ile tevessьlь kabul etmeyen, Vahhвbо ve benzer dьюьncelerde olan, kendilerine Selefоler diyenlerin gцrьюlerinin kaynaklarэndan biri de Эbn Teymiyye’dir.
Kabulьnde Zorlandэklarэ Bir Gerзek
Эbn Teymiyye, цnceki gцrьюьnь deрiюtirerek цlmeden цnce son gцrьюь olarak Hazreti Peygamber Efendimiz vвsэta kэlэnarak duada faydalanabileceрini sцylemiюtir.
Эbn Teymiyye’nin talebesi Эbn Kesоr: Эbn Teymiyye’nin devlet ve ulemвnэn huzurunda, tevessьl ile ilgili gцrьюьnden kendi isteрiyle vazgeзip bir insanэn duasэnda Resыlullah’dan faydalanma юeklini kabul ettiрini, ama istigвse’nin haram olduрu gцrьюьne devam ettiрi sцzьnь bizlere nakletmiюtir. [296]
..شكي الصوفية بالقاهرة علي الشيخ تقي الدين...
لكنه قال لا يستغاث إلا با الله, لا يستغاث با النبي استغاثة بمعني الابارة ولكن يتوسل به ويتشفع به إلي الله.
"Lвkin O юцyle dedi: Ancak Allahla istiрase edilir, Nebi ile ibare manasэyla istiрase edilmez, fakat O'nunla tevessьl edilir ve O Allaha юefaatзэ kэlэnэr"
ЭTЭRAZ:
Bu nakilde Эbn-i Teymiyye’nin iddia edilen gцrьюьnden “dцndьрь,” hem de bunu “kendi isteрiyle” yaptэрэ nereden ve ne юekilde зэkarэlmaktadэr?
Эbn-i Kesir’in yaptэрэ nakildeki “Onunla tevessьl edilir ve Allah’a karюэ юefaatзi kэlэnэr.” sцzьnьn anlamэ юudur:
“Sahabenin sцzlerinde, Nebi aleyhisselam ile tevessьl edip onunla teveccьhte bulunmak, O'nun duasэ ve юefaatiyle tevessьl etmeyi kasdetme manasэ taюэmaktadэr.”
“Ancak O'ndan юefaat isteyip, O'nunla ve bir baюkasэyla tevessьl etmek, O hayattayken olan bir юeydi. Yani O'ndan dua etmesini istiyorlar, O da onlara dua ediyordu. Tevessьlleri, duasэ ileydi. O'nunla istiюfa etmek, юefaat etmesini istemektir. Юefaat ise duadэr.”114 Yani Эbn-i Teymiyye ‘tevessьl’ ve ‘юefaatзi kэlmak’ ifadeleriyle, sahabenin kullandэрэ doрru anlamэ kasdetmektedir. Hoюafзэ ise -bir de sцze ilaveler yaparak- Эbn-i Teymiyye'nin юer'i anlamэyla kullandэрэ meюru tevessьlь, batэl anlamlar yьklenmiю gayr-э meюru tevessьl olarak anlamakta ve цyle yansэtmaya зalэюmaktadэr.
CEVAP:
Yukarэdaki kaynakta
1- Devlet erkвnэna yapэlan юikвyette bulunulduрu, devlet erkвnэnэn da iюi Ювfiо kadэya havale ettiрi,
2- Bir meclis kurulduрu,
3- Hakkэnda bazэ iddialarda bulunulduрu, fakat bu iddialarэn sabit olmadэрэ, lвkin Ancak Allah ile istiрвse edilir. Nebi sallallahu aleyhi ve sellem ile (baюka bir manada deрil de), ibвre manasэ ile bir istiрвse ile istiрвse edilmez, Ancak O’nunla, Allah’a tevessьl ve teюeffu’ edilir. Dediрi anlatэlmaktadэr.
Buradaki “ويتشفع به” ne demekti?
Mesela Mьncid isimli lьgate baktэрэnэzda تشفع بفلان علي فلان استعان به عليه / “falanca ile falancaya karюэ teюeffь etti” demek, “falancaya karюэ falanca ile, falancadan yardэm istedi” demektir, юeklinde bir mana verildiрi gцrьlecektir. Orta dьzey Arapзa bilen birinin bile anlayabileceрi bir ibareyi, юuraya buraya зekmek, hakikatlerden gocunmak ve onlarэ gizlemek maksadэna matuf olabilir.
Nitekim kitabэn muhakk’э, yukarэda aldэрэmэz ibareye dьюtьрь dipnotta, “Эbn Teymiyye’nin kitaplarэnda, Эbn Abdi’l-Hвdо’nin de onun tercьmesinde sцylediрi ifadelerde bilinen, onun bunu/tevessьl ve teюeffь’u caiz bulmadэрэdэr” demektedir.
Эbnu Teymiyye'nin tevessьl hakkэndaki gцrьюleri aslэnda son derece зeliюkilidir. Bazэlarэ юirk, bazэlarэ haram, bazэlarэ mekruh bazэlarэ da cevaz ihsasэ bulundurmaktadэr. Эbnu Kesir'in ondan naklettiрi tevbe haberi bir юeye mahal olmayacak kadar aзэktэr. O dediрiniz manada sцyledi idiyse ne iзin kadэ huzuruna зэkarэlmэюtэ?
"Lвkin O юцyle dedi: Ancak Allahla istiрase edilir, Nebi ile ibare manasэyla istiрase edilmez, fakat O'nunla tevessьl edilir ve O Allaha юefaatзэ kэlэnэr"ifadesinin dipnotunda юu kayэd yer almaktadэr: "Ancak matbu olan kitabэn dipnotunda Эbnu teymiyye'nin kitablarэnda bilinene ve Эbnu abdi'l-Hвdо'nin O'nu tanэtma yazэsэnda O'nun bunu caiz gцrmediрi yer almaktadэr" diye yazэlmэюtэr.
Evvela, bu ifadeler dikkatle incelenirse, tevessьl ile alakalэ olarak yapэlan tevillere imkвn kalmayacaрэ gibi, ibare manasэ dэюэndaki (mecazi olarak) bir istiрase bile edilebileceрi anlaюэlabilir. Зьnkь "lвkin" lafzэ uzaktaki "Ancak Allahla istiрase edilir" cьmlesinden deрil, hemen dibindeki" Nebi ile ibare manasэyla istiрase edilmez" cьmlesinden bir istidraktir. Dil kaideleri bunu gerektirir.
Sonra, dipnot meseleyi kaзamaрa meydan vermeyecek юekilde aзэklamaktadэr.
Bu da mananэn bizim dediрimiz gibi anlaюэlacaрэnэ gцstermektedir. Зьnkь sizin dediрiniz gibi, bu sцz eski gцrьюь manasэnda olsaydэ, ortada zaten bir mьnakaюa ve anlaюmazlэk yoktu ve Эbn Kesоr’in “lвkin o, … dedi” юeklinde bir ifade kullanmasэnэn da bir manasэ olmazdэ. Anlamazdan gelip yorum yapmanэz buradaki gerзeрi deрiюtirmez.
Эbn Teymiyye’nin bu sцzь, korkusundan dolayэ sцylemiю olabilir derlerse; biz de deriz ki: Siz insanlarэn sцzlerinin zвhirine gцre hьkьm vermiyor muydunuz? Ayrэca Эbn Teymiyye korksaydэ, istiрasenin haram olduрunu sцylemez ve gцrьюьnde эsrar etmezdi.
Vahhвbоlere, Vahhвbо denilmesi, gцrьюlerinin kaynaklarэndan biri de Muhammed b. Abdulvahhвb (v. 1201/1787) olmasэndan цtьrьdьr.
Muhammed b. Abdulvahhвb’эn Tevessьle Dair Gцrьюleri:
Muhammed b. Abdulvahhвb’a, bazэ вlimlerin yaрmur duвsэ hakkэnda aзэklama yaparken “Salih kullarla tevessьl etmekte bir sakэnca yoktur” sцzlerinden ne kastettiklerini, “bir mahlыktan yardэm (istiрase) dilenemez” hьkmьne raрmen nasэl olup da Эmвm Ahmed’in:
“Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem ile tevessьl etmekte bir beis yoktur. ” diyebildiрini sorarlar. O, cevabэnda юu aзэklamayэ yapar:
Aradaki fark aзэktэr. Bazэlarэnэn Salih kullarla tevessьle izin vermeleri, bazэlarэnэn sadece Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem ile tevessьle izin vermeleri, вlimlerin зoрunluрunun da tevessьlь yasaklayэp kerih gцrmью olmalarэ, fэkha taalluk ettiрi iзin, mevzumuzun dэюэnda bir konudur. Her ne kadar bize gцre doрru olan cumhurun bunu mekruh gцrmesi olsa da, iзtihadо meselelerden birisinin muteber olmadэрэnэ ileri sьrmek muteber deрildir. Bu yьzden tevessьl edenleri de reddedemeyiz.
Bizim inkвr ettiрimiz юey, bir mahlыka, hem de Allah’a edildiрinden daha fazla duв ediliyor olmasэ, Юeyh Abdulkadоr ya da bir baюkasэnэn kabrine yцnelip sэkэntэlarэn giderilmesi ve isteklerinin verilmesi iзin saygэ ile ondan istekte bulunulmasэdэr.
Burada nerededir sэrf Allah’a duв etmek? Nerededir Allah ile beraber hiз kimseye duв etmemek?
Ama birisi зэkэp duв ederken:
“Allah’эm! Ben senden Peygamberlerin ya da salih kullarэnэn vesilesi ile юunu юunu istiyorum. diye duв ederse, sadece Allah’a duв ettikten sonra, herhangi bir kabrin yanэnda duв ediyor olsa bile bu bizim reddettiрimiz bir юey deрildir”. [297] diyor.
Muhammed b. Abdulvahhвb’эn bu sцzleri, tevessьlьn ona gцre reddedilemeyeceрini gцstermektedir. Ona gцre tevessьl, cumhur ulemвnэn mekruh gцrdьрь bir юeydir. Ama mekruh, haram bile deрildir. Nerede kaldэ ki bazэlarэnэn dediрi gibi юirk ya da bid’at olsun.
|
|
|
