 |
САБАҚТЫҢ МАЗМҰНЫ.
|
|
|
|
САБАҚ ТЫҢ МАЗМҰ НЫ.
а) Кесте бойынша қ ылбастың, ү шкірқ ұ рт, трихинелла, ришта, филярилердің қ ұ рылысы мен даму циклін анық тау
б) қ ылбас, ү шкірқ ұ рт, трихинелланың даму циклі бойынша адамдар ү шін инвазиялық кезең іне тү рлік диференцировка жү ргізу
ТАПСЫРМА 1. Қ ылбас, ү шкірқ ұ рт, трихинелланың систематикасын жазу
ТАПСЫРМА 2. Қ ылбас, ү шкірқ ұ рт, трихинелланың дернә сілдерінің препаратын қ арау.
ТАПСЫРМА 3. Қ ылбастың, острица аналығ ын, трихинелла аталығ ын, аналығ ын, личинкасын, острица жә не қ ылбас жұ мыртқ асының суретін салу жә не белгілеу.
1. Қ ылбас
Қ ылбас аналығ ы. Жалпы ұ зындығ ы 3-5 см. Бас бө лімі (1) жің ішке, шашқ а ұ қ сайды. Қ ұ йрық жағ ы жуандағ ан (2), аталығ ында ішке қ арай бұ ратылғ ан.
2. Ү шкірқ ұ рт
Ұ зындығ ы 5-10мм. Ауызы (1) везикуламен қ оршалғ ан (2), кең еюі бар жұ тқ ыншақ (3) бульбус (4), ортаң ғ ы ішегі (6), денесінің алдың ғ ы бө лімінде жыныстық тесігі орналасқ ан (6), ортаң ғ ы бө лімде жатыр орналасқ ан (7), аналық без (9), аналді тесігі (10).
Бұ лшық еттегі инкапсулирленген личинка.
4. Қ ылбас жә не острицаның жұ мыртқ алары
1. қ ыл бас 2. острица
Қ ылбастың жұ мыртқ асы (1) полюстерінде тығ ындылары болады, қ абық шасы ашық тү сті, ұ зындығ ы 55 мкм.
Ү шкірқ ұ рттардың жұ мыртқ асы (2) асимметриялы формалы, бір жақ бө лігі жалпақ ұ зындығ ы 50-65мкм.
|
|
|
ТАПСЫРМА 4. Нематодтардың тү р ерекшелігінің кестесін толтыру.
| кө рсеткіштер | T. trichiurus | E. vermicularis | T. spiralis |
| Гельминттердің типі | |||
| Инвазиялық кезең і | |||
| Жұ мыртқ аларының қ ұ рылысы | |||
| Соң ғ ы иесі | |||
| Аралық иесі | |||
| Дернә сілдерінің иесі | |||
| Ауру, диагностикасы |
ТАПСЫРМА 5. Гельминтоздардың диагностикасы бойынша ситуациялық есептер шығ ару.
1 есеп. Нә жіс анализі бойынша қ оң ыр тү сті жұ мыртқ алар табылды, лимонғ а ұ қ сас формалы, полюстерінде мө лдір тығ ындылары кө рініп тұ рады. Қ абық шасы тегіс, ішкі қ ұ рамы ұ сақ дә нектә різді. Жұ мыртқ асының ұ зындығ ы 50мкм.
2 есеп. Энтеробиоз диагностикасы кезінде анализге қ андай материал алынады (дә рет, нә жіс, ө т, сілекей)?
3 есеп. Аю етімен қ оректенге адамдарда бірнеше уақ ыттан соң бұ лшық еттерінің ауырсынуы, температурасының кө терілуі, жалпы ә лсіздік пайда болады. Қ андай гельминттерді болжауғ а болады?
Соң ғ ы жә не қ орытынды білім дең гейлерін бақ ылау.
Тестілеу, ауызша сұ рау, бақ ылау препараты, бақ ылау есептері.
БӨ ЛІМ 3. МЕДИЦИНАЛЫҚ АРАХНОЭНТОМОЛОГИЯ.
ТАҚ ЫРЫП 3. 1. БУЫНАЯҚ ТЫЛАР ТИПІ (ARTHROPODA)
Ө РМЕКШІТӘ РІЗДІЛЕР (ARAHNOIDEA) КЛАСЫ.
Тақ ырыптың ө зектілігі (мотивация). Буынаяқ тылар типінің ө кілдері маң ызды медициналық роль атқ арады, себебі олардың арасында адам паразиті, кейбір паразиттердің кезең дік егелері, трансмиссивті аурулардың тасымалдаушылары жә не улы тү рлері кездеседі. Кенелердің бір тү рі адамғ а инвазиялық (қ отырлы), басқ а тү рлері кене энцефалиті, кене сү зегі, ку-қ ызбасы, туляремия аурулары қ оздырғ ыштарын тасымалдаушылары болып табылады. Насекомдар адамда паразиттік тіршілік етіп қ ана қ оймай, трансмиссивті аруларды тасымалдайды.
|
|
|
Биологияда буынаяқ тылар ө кілдерінің адамдарда таратушы инвазиялық жә не трансмиссивті арулардың алдын алу шараларын білу қ ажет.
Эволюциялық ө згерістерден прогрессивті мінез-қ ылығ ы бар буынаяқ тылар типі ө кілдерінің ерекше белгілері болып табылады:
1. Ү ш қ абаттылық – ү ш ұ рық жапырақ шаларынан даму.
2. Денесінің билатеральды симметриялы болуы.
3. Денесінің гетреономды буынды болуы – денесі сегменттелген, сегменттері ә р тү рлі қ ұ рылымдар мен функциялардан тұ рады.
4. Сегменттері мына бө ліктермен қ осылады: бас, кеуде, білемдеме.
5. Тү пкілікті буындарының болуы.
6. Кө лденең -жолақ ты бұ лшық еттердің пайда болуы.
7. Сыртқ ы қ олайсыз ортадан қ орғ ау жә не бұ лшық еттерді бекіту қ ызметтерін атқ аратын сыртқ ы хитинді скелеттердің болуы.
8. Эмбриональдық кезең де миксоцельдің пайда болуы – бірінші жә не екінші қ уыстары қ осылыстарының нә тижесі.
9. Мү шелер жү йесінің болуы: ас қ орыту, тыныс алу, зә р шығ ару, қ ан айналу, нерв жү йесі, эндокриндік жү йе, жыныс мү шелері.
Ас қ орыту жү йесі – алдың ғ ы, ортаң ғ ы жә не артқ ы тесік пен артқ ы
бө ліктен тұ рады. Ортаң ғ ы бө лігінде бездер орналасқ ан.
Суда тіршілік ететіндердің тыныс алу мү шесі – желбезектерден тұ рады, қ ұ рлық та тіршілік ететіндерде терілік ө кпесі жә не кең ірдегі болады.
Қ ан айналу жү йесі – тұ йық талмағ ан, тү тікшелі жү регі арқ а бө лігінде орналасқ ан немесе мү лдем болмайды.
Нерв жү йесі – бастың ү лкен нерв тү йіншектерінен жә не қ алың дағ ан ішперделік нерв қ атарларынан тұ рады. Функцияларын эндокриндік бездер толық тырады.
|
|
|
Зә р шығ ару жү йесі мальпиги тү тікшелерінен жә не майлы денешіктерден тұ рады.
Басында ауыз аппараты, кө здері, мұ ртшалары, қ алқ аншасы орналасқ ан. Кеудесінде жү ргіш аяқ тары, білемдемесінде – қ осымша аяқ тар, кейде бездер болады.
Буынаяқ тыларда жыныс деморфизмі айқ ындалғ ан. Ө рмекшітә різділер мен насекомдар ө кілдерінің кө птеген маң ызды медициналық мә ні бар.
|
|
|
