 |
Бүлшықет регенерациясы
|
|
|
|
тін
сү йектік шор, 2—3 аптада сү йек пластинкалары тү зіліп сү йек толық бітеді (Лаврищева Г. И., Дубров Э. Я., 1965). Жалпы сынық тың біту мерзімі жасқ а да байланысты. Сынғ ан сү йек шеттері қ имыл-дап тү рғ анда айналадағ ы қ ан тамырларды, жү мсақ тіндерді жа-рақ аттап, қ ан қ ү йылады. Осы жерде мезенхима жә не қ ан элементтері, периост жә не эндост қ абаттарында жайғ асқ ан остеобласт жасушалары кобейе бастайды. Соның нә тижесінде сү йек сынығ ын біріктіретін суйектік-фиброздық -шеміршектік шор қ алып-тасады. Бү л ү рдіс суйектің алгашқ ы уақ ытша шорланып бітуі деп аталады. Кейінірек осы жердегі шеміршек тіні талшық ты сү йек тінімен алмасады, оғ ан кальций тү здары шө гіп, сынғ ан сү йекгер арасында нагыз сү йектік шор пайда болады. Бү л сү йектің соң гы шорланып бітуі. Ал осы жерде артық пайда болғ ан сү йекті остеокласт жасушалары бірте-бірте сү йылтып, ьщыратып жібереді. Жаң а пайда болғ ан сү йек пластинкаларында, остеондарда реттілік бол-майды. Сү йек архитектоникасьшың толық қ айта қ алыптасуы осы сү йекке тү сетін ауырлық кү шіне, оның қ имыл-ә рекет ү рдісіне белсенді қ атынасына тікелей байланысты.
Кейбір жағ дайларда сү йектену ү рдісі ақ ырына дейін бармай, ол дә некер не шеміршекті тін тү зілу сатысында қ алып қ ояды. Соның нә тижесінде сынық бітпей, ол жер қ имылдап тү рады, яғ ни «жалғ ан буын» пайда болады.
Егер сү йек сынғ ан жерге инфекция тү ссе (ашық сынық ) регенерация ү рдісі ә деттегідей жү ре алмайды. Сү йек сынық тары арасында ірің ді экссудат пайда болып, сү йектің кейбір бө ліктері не-крозданып, секвестерге айналады. Секвестер тө ң ірегің де грануля-циялық тіннен тү зілген қ орап пайда болып, сол жерден сыртқ ы
|
|
|
ірің ү здіксіз бө лініп тү рады. Осығ ан байланысты регенерация ү рдісі тек қ ана ү зақ қ а созылмай кейде ауру организм кө п белок жогал-тып, мысалы созылмалы остеомиелит ауруында, кахексия жағ дай-ында ө леді.
Шеміршек тіннің регенерациясы жарақ ат алғ ан жердегі камби-алды жасушалардың - хондробластардың кө беюіне байланысты. Осы жасушалар жетіліп, кейін шеміршек тініне айналады. Егер жарақ ат кө лемі ү лкен болса, онда шеміршек тіннің орнында дә не-кер тіннен тү зілген тыртық пайда болады.
Бү лшық ет регенерациясы
Бірың гай салалы бү лшық ет, жарақ ат жең іл болса сол жердегі зақ ымданбағ ан бірың ғ ай салалы бү лшық ет жасушалары санының кө беюі нә тижесінде оз қ алпына келеді. Сонымен қ атар бірың ғ ай салалы бү лшық ет жасушаларында кездесетін жасушаішілік қ ү ры-лымдар гиперплазиясымен жасушаның жалпы гипертрофиясын да регенерация қ ү былыстарына жатқ ызуга болады. Бү л ө згерістер кейбір ішкі ағ залар (ө т қ алтасы, ішек, жатыр) ү шін тә н. Регенера-циялық гипертрофиямен бір қ атарда митоз ү рдістері байқ алады. Бү л бірың гай салалы бү лшық ет тінінде жасушалық жә не жасушаішілік регенерация қ атар жү реді деген сө з. Бірақ та ауқ ым-ды зақ ымдану ошақ тары кө бінесе дө некер тінмен алмасады.
Кө лденең жолақ ты булшық еттер регенерациясы екі жолмен жү реді. Бірінші, жарақ атганғ ан жерде миосимпластардың - бү лшы-қ ет бү ртіктерінің тү зілуі арқ ылы — миосаттелит жасушаларынан пайда болады. Олар болініп кө бейіп 3-4 тә улікте кө птеген миобла-стар жә не миосимпластарга айналады. 7-ші тә улікте миосимплас-тардан бү лшық ет тү тікшелері тү зеледі, кейін олар жетілген бү лшы-қ ет, талшық тарына айналады. Кө лденең жолақ ты бү лшық ет реге-нерациясының екінші даму кө зі жарақ аттанғ ан аймақ та сақ талып қ алғ ан ядро мен цитоплазма қ алдық тарынан тү зілген миобластар болып есептелінеді. Жарақ аттанғ ан жерді ү нталғ ан бү лшық етпен алмастырғ анда регенерация ү рдісі толық болатыны мә лім. Деген-мен де, кө лденең жолақ ты бү лшық ет регенерациясы ө те шектел-ген аймақ та, кө бінесе эксперимент жағ дайында кө рінетін, сирек қ ү былыс. Кө бінесе регенерация ү рдісі зақ ымданғ ан бү лшық ет тінінің дә некер тінмен алмасуымен аяқ талады.
|
|
|
Журек булшық еттерінің регенерациясы. Жү ректің инфарктқ а ү шырағ ан жерлері бү тіндей дә некер тінмен алмасып, ол жер тыр-тық танып бітеді. Ал жү рек кызметі қ алган кардиомиоциттердің ги-пертрофиясы, ультрақ ү рылымдарьшьщ гиперплазиясы нә тижесінде
Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия
7 бө лім. Регенерация
жү зеге асады, яғ ни кардиомиоциттер саны орнына қ айтып келмейді. Ө те сирек жағ дайларда ғ ана кардиомиоциттерде митоз қ ү былысы байқ алады.
Қ ан тамырларының регенерациясы
Қ ан тамырларының эндотелий қ абаты қ алыпты жағ дайда ү здіксіз жаң арып тү рады. Эндотелийдің жарақ аттанғ ан жері ә уелі тромбоциттермен қ апталады, кейін ол жерді бө лініп кө бейген эндотелий жасушалары басады. Бү л физиологиялық регенерацияның кө рінісі. Тамырдың орта жө не сыртқ ы қ абаттары жарақ аттанғ анда тамыр ішінде тромб пайда болып, ал регенерация ү рдісі негізінен айналадағ ы майда қ ан тамырларының эндотелий жасушалары есебінен жү реді. Олар кө п бағ ытта дами алады. Олар кө бінесе ан-гиобласт жасушаларына айналады. Ангиобластар созылып, бір-бірімен жалғ асып тү тікшелер тү зеді, осы саң ылау арқ ылы қ ан жү ре бастайды. Бү л тү тікшелер ә уелі капиллярлар қ ызметін атқ арып, қ ан қ ысымы ө серінде басқ а майда қ ан тамырларына (артериола, венула) айнала алады.
|
|
|
