 |
1У0 Ж.Лхметов. Патологиялық анатомия
|
|
|
|
1У0 Ж. Лхметов. Патологиялық анатомия
ісіктер шексіз ө се беруі мү мкін. Мысалы, жатыр фибромиомасы-ның 70 килограмғ а дейін жеткені белгілі, ал аналық безде 129, 5 килограмдық кистома табылғ ан.
Айта кететін жә йт, тек адам ө міріне қ атерсіз ісіктер ғ ана осын-дай дә режеге дейін ө суі мү мкін. Рак негізінен ақ шыл тү сті болса, саркоманың тү сі балық етіне ү қ сас ақ шыл-қ ызыл болады, ал май тінінің ісігі сары тү ске боялады.
Ісіктің жү мсақ немесе қ атты болуы оның паренхимасы мен стромасының арақ атынасьша байланысты. Ісік қ ү рамында паренхима (ү лпа) басым болса ол ө детте жү мсақ, ал стромасы (тіні) кө п болса қ атты болады. Барлық ісіктерді гистологиялық қ ү рылысы-на, клиникалық кө ріністеріне қ арап қ атерсіз, қ атерлі, жергілікгі тінді бү зып ө суші ісіктер деп ү ш топқ а бө леді.
8-кесте Қ атерсіз жә не қ атерлі ісіктердің сипаттамасы
| 1 Ө су ерекшеліктері | 1 Қ атерсіз ісіктер | Қ атерлі ісіктер |
| Ө су турі | экспансиялық (ісік ше- карасы анық, айнала- сындағ ы іінді ығ ысты- рып ө седі) | инвазиялық (инфильт- ративті) (ісік шекарасы анық кө рінбейді, айна- ласындағ ы тінге сің іп |_______ еседі)_______ |
| Ө су жшдамдыгы | баяу | тез |
| Тіндік атипизм | болады | 1 болады |
| | Жасушалық атипизм | болмайды | болады | |
| Метастаздар | болмайды | жиі байқ алады | |
| Митоздық белсенділігі | тө мен | ө те жоғ ары, атипиялық митоздар кө п |
| Ө зі дамыган тінге \ гистологиялық ү қ састыеы | жоғ ары | ө те темен, кейде мү лде ] ү қ самайды |
| 1 Қ айталануы 1 | ө те сирек 1 | жиі 1 |
| ГОрганизмге ә сері | шамалы | ө те жаман, кө бінесе интоксикация бел- гілері, кахексия дамиды |
Қ атерсіз ісіктер ә детте ү зақ уақ ыт ө седі жө не организмді аса қ ауіпті ө згерістерге ү шыратпайды. Оларғ а негізінен тіндік апти-пизм тә н. Тің дік атипизмге ісік қ ү рамындағ ы паренхима мен строма арақ атынастарының бү зылуы, строманы тү зуші дә некер талшық -
|
|
|
8 бә лім. Ісіктер
тарының, нерв талшық тарының ә р тү рлі жуандық та болуы немесе олардың тү рлі бағ ытта ретсіз орналасуы, қ ан тамырларының «бір жерде кө п, екінші жерде аз болуы жә не т. б. кіреді. Бірақ жасуша-лар тү зілісінде ө згеріс болмайды. Қ атерсіз ісіктер айналасындағ ы тінге бойламай, оларды ығ ыстыра (экспансиялық ) ө седі, олардың қ ү рылысы ө зі дамығ ан ағ заның (тіннің ) қ ү рылысына сә йкес болады, яғ ни гомологиялық ісіктер қ атарына жатады. Қ атерсіз ісіктер метастаз бермейді, хирургиялық жолмен алып тастағ анда кейбір сирек жағ дайда болмаса қ айта ө спейді (рецидив бермейді). Қ атерсіз ісіктер ө те ү лкейіп кеткенде ғ ана жанындағ ы ағ заларды басып ме-ханикалық тү рғ ьщан эсер етеді жә не олардың қ ызметін бү зады. Сонымен қ атар қ атерсіз ісіктің қ атерлі ісікке айналу мү мкіндігін (мсишгнизация) де естен шығ армау керек.
Қ атерлі ісіктерге жасушалық атипизм тө н. Оларды тү зуші жа-сушалар ө зі ө сіп шық қ ан ағ за не тін жасушаларьшан ө згеше бо-лып гетерологиялық ісіктер қ атарына жатады. Жасуша ядролары бояуларды жақ сы сіндіріп (гиперхромия) микропрепаратта айқ ын кө рінеді, ядрошық тары ү лкейеді, жалпы ядро-цитоплазма арақ ағ -тынасы ядро пайдасьша шешіледі (56, 57 суреттер). Қ алыпты жағ -дайда бү л арақ атынасы 1: 4, 1: 6 болса, қ атерлі ісіктерді 1: 2, тіпті 1: 1 дейін жетеді. Қ атерлі ісік жасушалары тез ө сш-ө нетіндіктен олар-дың арасында митоз (жасушаның бө лініп кө беюі) қ ү былысы кө п кездеседі, кейде ісік жасушаларының 10 пайызы митоз жағ дайын-да болады, олардың ішінде патологиялық митоздардың саны кө бейеді (хромосомалардың шашылып немесе бө лшектеніп кетуі, хромосо-малар арасында кө пірлердің пайда болуы, коп полюсты митоздар, ү ш топты метафаза жә не т. б. ) (И. А. Алов). Кейбір жасушада хромосома саны 200-300-ге жетеді.
|
|
|
Жасуша атипизмнің айқ ын кө рінісінің бірі — улътрақ урылым-дар атипизмі. Осы кү нге дейін тек рак жасушасына ғ ана тә н элек-тронды-микроскоптық ө згерістер табылмағ анымен ә рбір ағ задан осетін ісіктердің ультрақ ү рылымдық ерекшеліктері бар екендігі даусыз. Жасушаішілік ультрақ ү рыльшдардың саны да, сапасы да ө згереді, ә сіресе митохондрилердің атипиялық, ірі тү рлері кө бейеді. Электрондық микроскопта ультрақ ү рылымдары белгілі бір ағ зағ а, тінге тә н жетілген жасушаларды табу ө те маң ызды, себебі олар сол ағ задан ө сетін ісік таң басы (маркері) рө лін аткарады. Мысалы, ісікті І-ІІ типтегі пневмоциттердің болуы бү л ісікгің ө кпе рагына тә н екендігін, десмосомалар мен тонофибрилдердің немесе керато-гиалиннің табылуы ісіктің жалпақ жасушалы рак қ атарына жата-тындығ ын дә лелдейді. Сонымен қ атар, электрондық микроскопта
Ж. Ахметов. Патологаялық анатомия
8 белім. Ісіктер
|
|
56-сурет. Қ атерлі ісік (глиобластома) жасушаларының
атипизмі
|
|
|
