 |
Ж.Ахметов. Патологаялық анатомия
|
|
|
|
Ж. Ахметов. Патологаялық анатомия
7 белім. Регенерация
терді белсендіреді, олар ө з кезегінде фибробластардың ө су факторны бө ліп шығ арады, коллаген тү зілуін кү шейтеді. Фибробласттар бө ліп шығ аратын фиброкиндер макрофагтарғ а екі жақ ты эсер етеді: алғ ашқ ыда макрофагтардың ө су факторын бө ліп шығ арып, олар-дың қ абыйу аймағ ында кө беюіне ық пал жасаса, соң ында макро-фагтардың миграциясын тежейтін фактор бө ліп шығ арады.
Регенерацияның соң ғ ы, аяқ талу кезең інде паренхима мен стро-ма арасындағ ы қ арым-қ атынастың маң ызы зор. Жасушалар айна-ласындағ ы заттың (перицеллюлярлы матрикстің ) пайда болуында фибронектиннің (жоғ ары молекулалы гликопротеидтің ) орны ерек-ше. Оны фибробласттар, макрофагтар, лимфоциттер бө ліп шығ а-рып, эпителий регенерациясына жан-жақ ты эсер етеді. Ө з кезегінде эпителий жасушалары коллагенеза ферментін бө лу арқ ылы дә не-кер тін пайда болуын реттеп отырады. Осылайша жасушалардың ө зара ә серлесуі нә тижесінде регенерация ү рдісі толық аяқ талады.
7-кесте Ағ залардың регенерация тү ріне қ арай жіктелуі
(Д. С Саркисов бойынша)
| Жасушалық | Жасушалық жә не | Жасушаішілік |
| регенерация | жасушаішілік регенерация | регенерации |
| Сү йектер | Бауыр | 1. Кө бінесе миокардта |
| Эпидермис | Бү йрек | 2. Орталық нерв |
| Асқ азан-ішек | Ө кпе | жү йесінің тек қ ана |
| Тыныс жә не несеп | Бірың ғ ай салалы | ганглиоздық |
| шыгару жолдарының | жә не қ аң қ а | жасушаларында |
| шырышты қ абығ ы | бү лшық еттері | |
| Эндотелий | Вегетативтік нерв | |
| Мезотелий | жү йесі | |
| Болбыр дә некер тін | Ү йқ ы безі | |
| Қ ан жасау жү йесі | Ішкі секреция жү йесі |
7. 1. ЖЕКЕ АҒ ЗАЛАРДЫҢ РЕГЕНЕРАЦИЯСЫ
|
|
|
Дә некер тін регенерациясы сол жарақ аттанғ ан жердегі жас мезенхима жасушаларының, фибробластардың жә не майда қ ан та-мырларының синхронды кобеюінен басталады. Жаң а пайда болғ -ан тін жара ү стінде бү ртіктеніп тү рғ андық тан грануляциялық (granulum — тү йіршік) тін деп аталады. Микроскоппен қ арағ анда
кө птеген капиллярларды, олардың арасында жиналғ ан лейкоцит, фибробласт, моноцит, лимфоцит, лаброцит жасушаларын кө реміз (53-сурет). Бү л жерде фибробласт жасушаларының саны бірте-бірте кө бейіп, олар тропоколлаген, талшық тарын жә не глюкозамингли-кандар тү зеді. Осы ө згерістер нө тижесінде ө уелі аргирофилді, кейін коллагенді талшық тар пайда болады. Ал қ ан арқ ылы келген (гематогендік) элементтер мен капиллярлардың саны, дә некер тін мө лшері кө бейген сайын азая береді. Бара-бара гpaнyляцияLFIЫқ тін жетілген (қ атайғ ан) талшық ты дә некер тінге айналады (54-сурет).
Қ абыну ү рдісі ү зақ қ а созылғ ан жағ дайда фибробластар белсенділігі ө те артып кетіп бір-біріне біріккен, гиалинозданғ ан, қ атгы дэнекер тін ошағ ы — келлоидты тыртық тар — пайда болады.
|
|
|
54-сурет. Жас грануляциялық тін |
Суйек тінінің регенерациясы. Тері бү тіндігі бү зылмағ анда жә не сү йек сынық тары ө з орнына салынып, берік бекітілген жағ дайда (жабық сынық тар) сынық тық бірінші реттік бітуі байқ алады. Бірінші кү ндері сынган сү йек айналасына қ ан қ ү йылады, қ ан та-мырлары қ анмен толып олардың арасында нейтрофилдер мен макрофагтар пайда болады. Грануляциялық тін тү зіледі. 2-3 кү ндері фибробласт жә не хондробласт жасушалары кө бейеді. Пролиферация нә тижесінде сынық тар арасын периост жә не эндост жасушалары толтырады. Осы жерде 10-шы кү ндерден бастап аралық
|
|
|
Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия
7 белім. Регенерация
| [Г~7 |
| |
|
|
55-сурет.
Жетілген
грануляциялық
|
|
|
|
|
