Ж.Ахметов. Патологаялық анатомия

Ж. Ахметов. Патологаялық анатомия

қ атерлі ісікті, " N" (nodes) — аймақ тық лимфа тү йің церіндегі ісіктік ө згерістерді, " М" (metastases) — басқ а ағ залардағ ы метастаздарды кө рсетеді. Мысалы Т₀ ісік бар, бірақ инвазиялық ө су жоқ, N₀ — аймақ тық лимфа тү йіндерінде ө згеріс жоқ, М₀ - метастаз жоқ де-ген тү сініктерге сө йкес келеді. Ісіктің ө рі қ арай дамуына байланы-сты Т,, Т₂, Т₃, Т₄; N_PN₂, N₃, N₄; М,, М₂, М₃, М₄ деген белгілер пайда болады. Мысалы, Tj — ісіктің шырышты қ абық тың (қ уысты ағ заларда) жө не оның астындағ ы қ абық тың шекарасың ца болуын, Т₂, Т₃ — ісіктің бү лшық ет қ абатына ө сіп кіруін білдіреді.

Эпителий қ атерлі ісіктерінің гистологиялық жетілу дең гейіне байланысты оларды: жетілген, азырақ жетілген, жетілмеген деп ү ш топқ а бө леді. Мысалы, жетілген аденокарциномада жасушалық ати-пизм анық кө рінгенмен, ісік жасушалары кә дімгі безді қ ү рылым-дар тү зеді. Азырақ жетілген аденокарцинома безді қ ү рылымдар ө те аз, ал жетілмеген аденокарциномада оларды табу ө те қ иын, атипи-ялық ө згерістер басым, тек рактың басқ а тү рлерімен салыстыра отырьга қ ана жетілмеген аденокарцинома деп диагноз қ оюғ а бо­лады.

Жоғ арыда айтылғ ан ө згерістер қ атерсіз жә не қ атерлі ісіктерді бір-бірінен ажырататын морфологиялық белгілерге, морфология- лық атипизмге жатады.

Ісіктерге бү дан басқ а биохимиялық, гастохимиялык, антигендік атипизмдер де тә н. Биохимиялық атипизмге ісік жасушаларындағ ы зат алмасу ү рдісінің ө згерістері жатады. Ісік жасушаларында то-тық тану ү рдісінен кө рі гликолиз (яғ ни ашу, іру) басым, себебі олар ө сіп-ө ну ү шін оттегін кө п қ ажет етпейді, сондық тан отгегімен қ ам-тамасыз ететін жү йенің кө мегінсіз-ақ ө се береді.

Гистохимиялық атипизм жасушаларда ө тіп жатқ ан биохимия-лык, ө згерістерді кө рсетуші белгі болып, ісік жасушаларының жетілу бағ ыты мен дә режесіне, қ ызметгік қ абілетіне байланысты. Гисто-химиялық реакциялар қ атерлі жө не қ атерсіз ісіктерді бір-бірінен ажыратуғ а мү мкіндік береді. Мысалы, сү т безінің қ атерсіз ісігі — фиброаденоматозда сілтілі фосфатаза кө п мө лшерде кездеседі, егер осы жерде рак пайда болса фермент ө з белсенділігін тү гелдей жоғ ал-тады. Демек, осы реакция арқ ылы фиброаденоматоздың қ атерлі ісік — ракқ а ө ткенін білуге болады. Сондай-ақ гистохимиялық ре­акциялар жә рдемімен қ алқ анша без ісіктерінің қ ай жасушадан дамыгандығ ын анық тауга болады. Мысалы, А-жасушалардан да-митын ісіктерде сукцинатдегидрогеназаның белсенділігі ө те тө мен, ал В-жасушалық ісіктерде оның белсенділігі керісінше, оте жоғ а-ры. С-жасушалардан ө суші солидты рак стромасында амилоидоз тү зеледі.

 

8 болім. Ісіктер

Антигендік атипизм деп организмде қ алыпты жағ дайда кездеспейтін тек ісікке тө н, не ісікке алып келуші вирустарга, кан-церогендерге тө н, не эмбрион дө уірінде ғ ана кездесетін антигендердің қ анда пайда болуын айтады. Мысалы, тек эмбрион дө уірінде пайда болатын а-фетопротеин белогының ауру адам қ анында табылуы бауыр рагын, кейде еркек жыныс безі рагын уақ ытылы анық тауғ а кө мектеседі (Г. И. Абелев, 1963-1978).

ЖергШкті тінді бузып ө сетін ісіктер қ атерлі ісіктер тобына жатқ анмен, метастаз бермейді, сондық тан оларды сылып тастау мү мкін. Мысалы, терідегі базалиома ісігі осы ісіктер қ атарына жатады.

ІСІКТЕРДІҢ МОРФОГЕНЕЗІ

Кө пшілік ғ алымдардың пікірі бойынша ісіктің пайда болуына ісікалды ү рдістері себеп болады. Ісіктің ең бірінші белгісі жасуша-лардьщ тольщ дә режеде жетіле алмай дисплазия ошақ тарьш қ алып-тастыруы. Бү л негізінен созылмалы қ абыну, қ айта қ алпына келу (регенерация) аймақ тарында байқ алатын қ ү былыс.

Ісік алаң ы ілімі бойынша (Willis, 1953) ісік баржерде бірнеше аймақ тарды кө руге болады: ортада инвазивтік рак, оны айнала орнық ты рак, онан соң дисплазия аймагы, кейін қ алыпты тіндер жатады. Ісік морфогенезінің қ азіргі жобасы осы ілім негізінде жа-салғ ан. Уиллистің пікірі бойынша ісікалды ү рдістерінің кө пшілігі дисплазияғ а жатады. Дисплазия деп эпителий қ абаттарыньщ ара-сында эр тү рлі дә режедегі атипиялық эпителий жасушаларының пайда болуын айтады. Дисплазия аймагында эпителидің бір ба-ғ ытта жайғ асуы, қ атарлылыгы, жалпы архитектоникасы бү зылғ ан, жасушалардың ядросы ірі гиперхромды, митозд^р кез келген қ аба-тында кө рінеді. Демек, қ атерлі ісік дисплазия ошақ тарыньш, ма-лигнизациясы нә тижесінде пайда болады. Бірақ таісікалды ү рдістері ө рдайым ісікке айналуы шарт емес. Соган қ арай ракалды ү рдістердің облигаттьщ (яғ ни, ракқ а міндетті тү рде ө тетін) жә не факультативтік (ракқ а ө ту-отпеуі белгісіз) тү рлерін ажыратады. Облигаттық ісікалды ү рдістеріне: тоқ ішек полипозы, пигментгі ксеродерма жә не басқ алар жатады. Факулътативтік ісікалды ү рдістеріне организмдегі кө птеген дистрофи5ілық, пролиферативтік жә не дисплазиялық ө згерістер жатады, олар тіндердің қ айта қ ү рылуына соқ тыратын, бірақ қ айтымды ү рдістер болып есептеледі. Ә рбір ағ заның ө зіне тө н ракалды ү рдістері бар. Асқ азанда оларғ а: созылмалы жара, полипоз, атрофиялық немесе гипертрофияиіық гастрит; теріде —

198                                                                    ЖАхметов. Патологиялық анатомия

8 бө лім. Ісіктер

 

ү зақ бітпейтін жаралар, жарық тар, гиперкератоздар; жатыр мой-нында — лейкоплакия, эн-доцервикоздар, эритроплакия жатады. Ракалды ү рдістердің қ атерлі ісікке ө ту кезең інің ү зақ тығ ы (малиг-низация) толық анық талмағ ан, дегенмен облигаттық ракадды ү рдістері шамамен 10—15 жылғ а созылатындығ ы белгілі. Демек, рактың профилактикасы дегең де осы ракадды ү рдістерін ө з мезгілщде анық тауды жө не оларды емдеуді тү сіну керек.

Ісік ү рдісін зерттегенде " орнық ты рак" (carcinoma in situ) де-ген терминң ің мағ ынасьш да білудпарт. " Орнық ты рак" деп мор-фологиясы бойынша толық ракқ а жататын, бірақ та айналасын-дағ ы тіндерге бойлап кірмейтін, қ атерлі ісікті тү сінеді. Бү л ү рдістің нағ ыз қ атерлі ісіктен айырмашылығ ы, кө п жылдар бойы рак ү рдісі бір жерде, орнық ты болып қ ала береді, тігпі ө з-ө зінен жойылып та кетуі мү мкін. Кейде ол ісік алаң ында рактың даму сатысының бірі есебінде кө рінеді, сондық тан " орнық ты рак" деп диагноз қ ою ү шін зерттелетін тіннен кө птеген кесінді даярлап, инфильтративті рактың жоқ тығ ына кө з жеткізу керек.

⇐ Предыдущая59606162636465666768Следующая ⇒

Поделиться:

Воспользуйтесь поиском по сайту: