 |
Ж.Ахметов. Патологиялық анатомия
|
|
|
|
Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия
дә некертіндену ү рдісі дамып, плевраның екі қ абаты арасында жа-быспалар пайда болады немесе плевра қ уысы бү тіндей бітіп қ алып (облитерация) ө кпе қ ызметі қ иындайды. Кейде қ алың дағ ан плев-рағ а кальций тү здары шө гіп қ алады (петрификация).
11. 4 Ө КПЕНІҢ АРАЛЫҚ (ИНТЕРСТИЦИАЛДЫҚ ) СЫРҚ АТТАРЫ
Ө кпенің интерстициалдық сырқ аттарына бір топ этиологиясы белгілі жә не этиологиясы белгісіз аурулар кіреді. Олардың жалпы морфологиялық белгісі - ө кпенің аралық тінінің зақ ымдануы.
Фиброзданушы алъвеолиттер. Фиброзданушы альвеолиттер (ФА) деп ө кпе паренхимасының, ә сіресе альвеолалардың аралық тінінің (интерстицийдің ) қ абынуымен жө не екі жақ ты диффузды фибро-зымен сипатталатын бір топ сырқ аттарды айтады. Бү л ү рдіс альвеола іргесінің барлық элементтерін (эпителий, эндотелий жө не олар-дың негізгі мембраналары) тү гел қ амтиды.
Этиологиясы. Қ азіргі кезенде ФА-ның жү зден аса тү рлері белгілі. Бү л сырқ аттарды 1) этиологиясы белгілі жә не 2) этиологи-ясы белгісіз деп екі топқ а бө леді. Этиологиясы белгісіз сырқ аттар-ды идиопатиялық фиброзданушы альвеолит деп атайды. Ал, этиологиясы белгілі тү рлерін сыртқ ы аллергиялық жө не токсиндік фиброзданушы альвеолит деп екіге бө леді.
Идиопатиялық фиброзданушы альвеолит (ИФА) ө кпенің ара» лық тінінің фиброзымен, тыныс алу ү рдісінің ү демелі тү рде бү зы-луымен сипатталатын этиологиясы белгісіз сырқ ат. Оның ө те же-дел ө тетін тү рі Хаммен жә не Рич (1944) сырқ аты деп аталады.
|
|
|
Сыртқ ы аллергиялық алъвеолиттерді (САА) органикалық жә не бейорганикалық шаң дар, бактериялардың, саң ырауқ ү лақ тардың, жануарлардың белокты антигендері, ө сімдіктер антигендері, ә ртү рлі дә рі-дә рмектер шақ ырады. Сондық тан САА ауыл шаруашылық қ ызметкерлерінің, азық -тү лік, киім тігу, тері ондеу онеркә сіптерінде істейтін кісілердің арасында жиі кездеседі. Бастапқ ыда САА " фермердің ө кпесі", " қ ү сө сірушілердің ө кпесі" деген атпен белгілі болатын.
Токсиндік фиброзданушы альвеолит (ТФА) ө кпе паренхимасьшда ә ртү рлі токсинді заттардың, кейбір дә рі-дә рмектердің ә серінде дамиды. Токсинді (улы) заттарга ә ртү рлі газдар: хлор, кү кіртгі сутегі, аммиак; металдар: магний, бериллий, сынап, кадмий жә не т. б.; гербициттер: паракват, дикват жө не т. б. кіреді. Ал дә рі-дә рмектер арасында: хлорбутин, циклофосфан, метотрексат, азатиоптин, бле-
11 болім. Тыныс алу агзаларының аурулары______________________________ zv '
омицин, сульфаниламидтері жә не басқ аларды атап ө туге болады.
Патогенезі. Жогарыда кө рсетілген ә ртү рлі сырқ аттардың бір топқ а бірігуі негізінде олардың даму механизмдерінің жә не мор-фологиясының бір-біріне жақ ындыгы жатады. Осы сырқ аттардың дамуында организмдегі иммундық ө згерістердің маң ызы зор. Орга-низмге жат, антигендік қ асиетке ие заттарга қ арсы иммундық жү йеде антиденелер тү зіледі. Антиген-антидене реакцияларына байланысты пайда болғ ан иммундық кешендер ө зіне комплементті қ осып алып, ө кпенің ауа-қ ан (аэрогематикалық ) бө геттерінің за-қ ымдануына (екіншілік ө кпе гипертензиясына), қ абыну, кейінірек фиброз ү рдістерінің дамуына, ө кпелік-жү рек жетіспеушілігіне соқ тырады.
|
|
|
Патологиялық анатомиясы. Ө кпенің интерстициалды сырқ ат-тарының дамуында ү ш кезең ді ажыратады: 1) альвеолит; 2) альвеола қ ү рылымдарының бү зылуы жә не интерстиций фиброзы; 3) микрокистозды ө кпенің пайда болуы.
Альвеолит кезең інде альвеола іргесіне лимфоциттер, мононук-леарлы фагоциттер жинала бастайды. Екінші кезенде сенсибили-зацияланган Т-лимфоциттерден бө лініп шыгатын лимфокиндер мононуклеарлы фагоциттерді белсендіреді. Осы фагоциттерден пайда болғ ан монокиндер фибробластар мен лейкоциттерді ө зіне тартып алады, ал цитокиндер олардың кө беюін, жетілуін жә не коллаген синтезін реттейді. Нейтрофилді лейкоциттер оздерінен про-теазалар бө ліп шыгарып осы жердегі дә некер тіндерді ьщырата бастайды. Осы ыдырау ө німдері жә не фибробластар бө ліп Шыга-ратын заттар ө з ретінде макрофагтар кд> ізметін кү шейтеді.
Микрокистозды ө кпенің пайда болу кезең інде\аралъщ тінде да-митын фиброзга байланысты капиллярлар жогалып немесе басы-лып қ алып альвеолярлы-капиллярлы блок дамиды, ө кпедегі газ ал-масу ү рдісі бү зьшады. Альвеолалар, бронхиолалар кең іп фиброзды кисталарга айналады. Сонымен қ атар компенсаторлық эмфизема дамиды. Кіші қ ан айналу шең беріндегі гипертензияга байланысты жү ректің оң қ арыншасы қ алыптан тыс ү лгайып науқ астар кө бінесе ө кпелік жү рек жетіспеушілігінен ө леді.
11. 5. Ө КПЕ РАГЫ
Ә кпе рагы - негізінен бронхтардан ө сіп шыгатын қ атерлі ісік. Сондық тан оны бронхогендік карцинома деп атауга болады. Ө кпе альвеолаларының рагы (бронхоальвеолярлық рак) осы ісіктердің тек 1%-ін қ ү райды.
Этиологиясы. Ө кпе рагымен ауырғ андардың 95% шылым
 |
|
|
|
