 |
ЖАхметов. Патологиялық анатомия
|
|
|
|
ЖАхметов. Патологиялық анатомия
шегушілер екені белгілі. Шылым тү тінінің қ ү рамында ә ртү рлі зи-янды жө не канцерогендік заттар бар. Шылым тү тінінің канцерогендік ө сері эксперимент арқ ылы да дә лелденген. Осы заттар бронх эпителиіне тікелей ө сер етіп, оларды метаплазиялық, дисплазиялық ө згерістерді тудырады. Ә рі қ арай рак дамвды. Ө кпе рагының дамуына қ оршағ ан ортаның ө ртү рлі канцерогендік зат-тармен ластануы да ық пал етеді. Оғ ан жү мыс орнының, қ оршағ ан ортаның ө ндірістік асбест, никель, хром, кө мір шандары мен сы-нап буымен ыластануын; уран шахталарында жү мыс істейтін адам-дарғ а радиациялық шаң -тозандардың ө серін кіргізуге болады.
Кейде ө кпе рагы ө кпенің ә ртү рлі созылмалы ауруларынан, жарақ аттануынан кейін қ алғ ан тыртық тардан ө седі, оны " тыртық -тагы рак" деп атайды. Кө бінесе ол шеттік рак тү ріне кіреді. Ө кпе рагы 50-69 жас арасындағ ы еркектерде кө бірек кездеседі. Жалпы еркектер ө йелдерге қ арағ анда 4-5 есе жиі сырқ аттанады.
Жіктелуі. Рактың даму орнына қ арап: 1) орталық; 2) шеттік; 3) аралас ауқ ымды. Ө су тү ріне қ арап: 1) экзофитті; 2) эндофитті. Микроскопиялық кө рінісіне қ арап: 1) жалпақ жасушалы (эпидер-моидты); 2) майда жасушалы рак; 3) аденокарцинома; 4) ірі жасушалы; 5) безді-жалпақ жасушалы тү рлерін ажыратады.
Орталық (тү бірлік) рак ө кпе рагының 2/3 бө лігін қ ү райды, ол ірі бронхтардың шырыппы қ абатынан кішкентай тү йін тү рінде бронхтың ішіне (полип тү рінде) немесе оның қ абырғ асына қ арай ө седі. Кейде ісік бронхтың бойымен таралады. Рактың ө суіне бай-ланысты бронхтар ісікпен тығ ындальш немесе басыльш қ алып ө кпе ателектазы дамиды, осы аймақ та пневмония, тіпті абсцестер панда болып ісікті ө з мерзімінде анық тауғ а кедергі жасайды. Рак ү рдісі одан ө рі дамып, аймақ тық лимфа бездеріне метастаз береді, плев-рағ а ө тіп серозды-геморрагиялық (рактық ) плевритке соқ тырады. Экссудат қ ү рамын цитологиялық ө дістермен тексергенде кейде онда рак жасушалары табылады.
|
|
|
Шеттік (перифериялык) рак сегменттік бронхтардан жә не оның майда тармақ тарынан, альвеола эпителиінен дамиды. Ө кпе рагы-ның бү л тү рі ү зақ мерзімге дейін клиникалық белгілер берместен кө дценең і бірнеше сантиметрге жетеді. Рак плеврағ а немесе ірі брон-хтарғ а ө ткенде ғ ана науқ аста плеврит, ателектаз белгілері пайда болады.
Ауқ ымды рак деп ө кпенің бір бө лігін немесе бү тін бір ө кпені алып жатқ ан, басталғ ан жері белгісіз рак тү рін айтады.
Рактың микроскопиялық тү рлері оның қ ай эпителиден немесе қ андай патологиялық ө згерістерден кейін (мысалы, метаплазия) дамығ аньшың белгісі болып есептеледі.
11 белім. Тыныс алу агзаларының аурулары zyy
Жалпақ жасушалы (эпидермоидты) рак кө бінесе метаплазия процесінен кейін дамиды. Негізінен шылым шегуші еркектерге кездеседі. Бү л рактың жоғ ары жетілген тү рлеріне кератиннің кө п тү зіліп рак інжулерінің пайда болуы тө н. Рактың азырақ жетілген тү рлерінде тү леу ү рдісі кө рінбей, кератин кейбір жасушаларда ғ ана табылады. Жасушалар полиморфты ядролар арасында митоздар кө п болады. Рактың жетілмеген тү рлерінде полиморфизм ү рдісі кү шті дамиды, жасушалар ү ршық тө різді пішінге ие болып, митоздар саны кө бейеді. Кератин тек кейбір жеке жасушаларда ғ ана аньіқ талады.
|
|
|
Майда жасушалы рак ісік жасушаларының қ абатталғ ан, жай-ылғ ан немесе шоғ ырланғ ан тү рде орналасуымен ерекшеленеді. Олар ядроларының бояуы қ анық, ядрошық тары анық кө рінбейтін майда жасушалардан тү рады. Ядроларының тү ріне қ арап олардың «лимфоцит тө різді ракң жө не " арпа тө різді рак" тү рлерін ажыратады. Рактың осы тү рінде ө ртү рлі гормондар (калыштонин, антидиурездік гормон, АКТГ) мен биологиялық белсенді заттар (серотонин) пайда болады. Осы заттар ө серінде клиникада паранеоплазиялық синдром дамиды. Ісік жасушаларының цитоплазмасында нейросекреторлық гранулалардың табылуы бү л ісіктерді АПУД-жү йесінің ісіктеріне жатқ ызуғ а мү мкіндік береді.
Аденокарцинома бронх эпителиінен ө сетін рак. Кө бінесе ө йел-
дерде жө не шылым шекпейтіндерде кездеседі. Оның жоғ ары
жетілген, азырақ жетілген, жетілмеген тү рлері бар. Ө те сирек
жағ дайларда ол альвеола немесе бронхиола эпителиінен дамиды.
Бү л ісіктер ү шін митоздардың кө п болуы, полиморфизммен қ атар
шырьшпы зат бө ліп шығ ару тө н. Ө кпе рагының баска тү рлеріне
қ арағ анда баяу ө седі. ^
Ірі жасушалы рак ісік жасушаларының ө те ірі болуымен жә не анаплазиялық ө згерістердің басым болуымен сипатталады. Ірі жасушалардың ішінде алып жасушалар да кездеседі.
Асқ ыну турлеріне ө кпедегі жә не рак метастаздарына байланысты дамитын ө згерістер кіреді. Ө кпедегі ө згерістерге пневмония, абсцесс, некрозғ а байланысты қ ан кету жатады. Рактың лимфогенді метастаз-дары аймақ тық лимфа тү йіндерің це, ал гематогенді метастаздар бау-ырда, бү йрекү сті бездерінде, мида, сү йектерде табылады.
Науқ ас ө лімі осы айтылғ ан асқ ынуларғ а байланысты.
 |
|
|
|
