 |
Ж.Ахметов. Патологаялық анатомия
|
|
|
|
Ж. Ахметов. Патологаялық анатомия
12 бө лім. Журек-қ ан тамыр жү йесінің аурулары
Бесінші, жаралану кезең і фиброзды табақ шаларғ а қ ан айна-лымының бү зылуына байланысты. Осы жағ дайда дө некер тіннен тү зілген қ атты қ ақ пақ шалардың желініп кетуі немесе жарылуы, жиегі тегіс емес " жараның " пайда болуына алып келеді (96-сурет). Табақ ша ішіндегі тү зілген заттар қ анғ а ө тіп, олардың тү біндегі бү лшық ет қ абаты кө рініп қ алады, оның ү стівде тромбтар пайда болады. Қ анғ а тү скен май қ алдық тары атеротромбозғ а айналып, кө бінесе бү йректің май тамырларын тығ ынап тастайды.
Атерокалъциноз ү рдісін атеросклероздың жеке даму кезең і деп санамаса да болады, себебі кальций тү здарының тү нып қ алуы ате-росклероздың тіпті липосклероз кезең інен басталатыны анық. Ате-рокалыщноз нә тижесің де интимада ө те қ атгы, сынғ ыш, кейде сү йек тә різді пластинкалар тү зіледі.
Ғ ылымда атеросклероздың макроскопияльиі, ө згерістерін 4 кезең ге бө ліп қ арау кабылданғ ан. Оның бірінші кезең і қ ан тамыр-
|
|
96-сурет. Қ олқ а
атеросклерозының
асқ ынғ ан тү рі (жаралану,
кальциноз)
ларының ішкі қ абатында май дақ тарының жә не жолақ тарының пайда болуымен сипатталады. Олардың тү сі сары, интимадан шығ ып тү рмайды. Атеросклероздың фиброзды табақ шалар кезең інде қ ан тамырының интимасынан кө теріліп шығ ып тү ратын ақ шыл тү стегі, жылтыр, кө лемі бірнеше миллиметрден, бірнеше сантиметрге жететін қ ү рылымдар кө рінеді. Олар қ олқ аның қ ү рсақ бө лігінде кө п ү шырайды. Атеросклероздың ә рі қ арай дамуы нә тижесінде фиброзды табақ шаларғ а қ ан қ ү йылады, олар жарылып, шеті тегіс емес «жараларң, олардың бетінде тромбтар пайда болады. Бү л ө згерістерді атеросклероздың асқ ынган турлері деп атайды.
|
|
|
Атеросклероздың клиникалық -морфологиялық турлері. Атеросклероз ү рдісі барлық қ ан тамырларында бір мезгілде, біркелкі дамымайды, сондық тан клиникада жеке қ ан тамырларының бү зы-луы тү рінде кө рінеді. Қ азіргі уақ ытта " атеросклероз" сырқ аты бірнеше топқ а бө лініп кетті, тек қ олқ а жә не 5^і*рек артериясы-ның атеросклерозы ғ ана осы ү ғ ым тө ң ірегінде қ аралады. *
|
|
|
97-сурет. Қ олқ а аневризмасындағ ы тромб |
Қ олқ а атеросклерозы - осы патологияның ең айқ ын кө рінетің жері. Атероматоз, атерокальциноз процестері қ олқ аның қ ү рсақ бө лігінде жақ сы дамығ ан. Осы ө згерістер ә серінен қ олқ ада аса қ ауіпті бірқ атар асқ ынулар пайда болады. Оғ ан атеросклероз та-бақ шалары аумағ ында тромбтың тү зілуі жә не қ олқ а аневризмасы кіреді (97-сурет). Тамыр қ абырғ асына жабысып тү рғ ан тромб ү зіліп тү сіп немесе бө лшектеніп кетіп басқ а қ ан тамырларын тығ ындап тастайды (тромбоэмболия) немесе қ олқ аның ө з айырығ ына тығ ы-лып қ алып ондағ ы қ ан айналасын жедел бү зады. Қ олқ а аневризмасы (кең еюі) деп оның белгілі бір бө лігінің бү лтыйып шығ ып тү ру-ын тү сінеміз. Шығ ып келу тегіне қ арап аневризманың туа біткен немесе жү ре пайда болган, пішініне қ арап аневризманың цилиндр
|
|
|
Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия
12 бө лім. Журек-қ ан тамыр жү йесінің аурулары
немесе қ ап тә різдітү рлерін ажыратады. Аневризманың жеке тү ріне қ атпарлы аневризма жатады, оның пайда болуы қ анның (атеросклероз табакдіалары арқ ылы) қ олқ а арасына кіріп кетіп, оны бірнеше қ абаттарғ а ажыратуына байланысты, кейде қ ан интиманың екі жағ ы арқ ылы да айнала береді. Аневризма жарылып кеткенде қ ан перикард немесе плевра қ уысына, айналадағ ы жү мсақ тіндерге қ ү йы-лып, науқ ас тез арада қ ансырап ө леді.
Жү рек тамырларының атеросклерозы жү ректің ишемиялық ауруында қ аралады.
Ми артерияларының атеросклерозын қ азір " ми қ ан тамырла- рының ауруы" деген топқ а жатқ ызады. Атеросклероз салдарынан (тромбоз, эмболия, спазм) ми тінінде ишемиялық (ақ ) инфаркт дамиды, егер ө згерген қ ан тамырлары жарылып, кетсе миғ а, ми перделерінің астына қ ан қ ү йылады.
Буйрек қ ан тамырларының атеросклерозы нө тижесінде дамы- ғ ан ө згерістер атеросклерозғ а байланысты бү ріскен бү йрек (ате-росклероздық нефроцирроз) деп аталады, бү л бү йректердің ү сті ойдым-ойдым болып кө рінеді. Бү рісу екіжақ ты болғ анда бү йрек-тер жетіспеушілігі дамуы мү мкін.
Ішек артерияларының атеросклерозы негізінен осы тамырлар- дьщ қ олқ адан басталар жерінде жө не оның жоғ арғ ы бө ліктерінде кездеседі. Бү л патология қ азіргі кезде ішек тамырларының жетіспеушілігі деген атпен жеке кесел ретінде қ аралады. Тромбоз жә не эмболия процестері ең кө п кездесетін жері жоғ арғ ы шажы- рқ ай артериясы. Атеросклерозга байланысты тромбоз, эмболия немесе қ ан тамыры саң ылауының бітіп қ алуы (облитерациясы) ішек инфарктына ә келеді, инфаркт кө бінесе бү л жерлерге коллатерал-дар арқ ылы қ ан қ ү йылып қ алуына байланысты геморрагиялық (қ ызыл) тү р алады. Некрозғ а ү шырағ ан ішек қ абырғ асына тез арада микробтар еніп, гангрена дамиды, ал гангренағ а ү шырағ ан ішек тесіліп перитонитпен асқ ынады.
|
|
|
Аяқ артерияларыныц атеросклерозы. Атеросклероз ү рдісінің даму қ арқ ыны бойынша бірінші орында мық ын артериясы, екінші орын-да тақ ымасты, ү шінші орында сан артериясы тү рады. Қ азіргі уақ ыт-та атеросклерозғ а байланысты аяқ та ү шырайтын барлық ө згерістерді аяқ тың ишемиялық ауруы деген атпен бірге қ осып қ арайды. Атеросклероз нө тижесінде аяқ та дымқ ыл жә не қ ү рғ ақ гангрена дамиды. Аяқ, ішек гангреналары жедел операцияны талап ететін сырқ -аттар қ атарына жатады.
|
|
|
