 |
Ж.Ахметов. Патологаялық анатомия
|
|
|
|
Ж. Ахметов. Патологаялық анатомия
14 бө лім. Асқ орыту жү йесінің аурулары
КРОН АУРУЫ
Крон ауруы 1932 жылдан бері регионарлы энтерит (терминал-ды илеит) деген атпен белгілі болатын, ол тек ащы ішектің соң ғ ы бө лігінде кездеседі деп есеіітелген. Қ азіргі кезде бү л аурудың ас-қ азан-ішек жү йесінің кез-келген бө лігінде кездесуі мү мкін екендігі анық талды. Крон ауруы созылмалы сырқ аттар қ атарына жатып асқ азан-ішек жү йесінде арнайы емес гранулематоздық қ абынудың дамуымен сипатталады. Бү л ауру кейде ө ң еште де кездеседі.
Этиологиясы мен патогенезі. Крон ауруының шығ у себептері белгісіз, бірақ кө пшілік зерттеушілер (ә сіресе шетелдікгер) оның этиологиясын арнайы емес жаралы колитпен қ осып қ арайды. Бү л аурудың 35% отбасына байланысты дамиды. Тоқ ішекке қ арсы бағ ытталғ ан аутоантиденелер Крон ауруында, жаралы колиттегідей жиілікте табылады. Иммундық кешендердің ішек тініне шө гіп қ алуы сол жерде гранулемалар тү зілуінің бірден-бір себебі болып есептеледі. Васкулиттердің дамуы жө не ішектен басқ а ағ залардың зақ ымдануы, иммундық кешендердің қ ан тамырларьша шө гіп қ алу-ымен тү сіндіріледі. Мү нда антиденелер ішектің шырышасты жә не ет қ абаттарында да табылғ ан демек, ішектің барлық қ абаттары-ның қ абынуы антиген-антидене реакцияларымен тікелей байланысты. Бү л ауру ү шін иммунологиялық реакциялардың ішінде жоғ ары сезімталдық тың баяу тү рінің дамуы тә н.
Патологияяық анатомиясы. Крон ауруында қ абыну ошағ ында ішектің қ абырғ асы ісіну, қ абыну сің белері, фиброз нә тижесінде пішінсізденген, саң ылауы тарылып, қ атайғ ан. Шырышты қ абатында тар, ү зын, саң ылау тө різді, ішекті бойлай жайғ асқ ан жаралар бо-лады. Ішектің серозды қ абатында ошақ ты фибринді қ абыну, ша-жырқ айда гиперемия, аймақ тың лимфа тү йіндерінде қ абыну бай-қ алады. Ішектердің арасында жабыспалар, кейде жыланкө здер табылады. Крон ауруының кө птеген клиникалық жә не морфология-лық белгілері бойьшша жаралы колиттен айырмашылығ ы бар. 1) Бү л ауру негізінен мық ын ішекте (терминалды иелит), аппендик-сте жә не тік ішекте, ал кейде ол асқ азан-ішек жү йесінің кез кел-ген жерінде дамыса, жаралы колит тек тоқ ішек ү шін тә н болып, кө бінесе тік ішектен басталады. 2) Крон ауруына тә н жара сына-дай тар, бірақ терең болып, ә ртү рлі бағ ытта жайғ асып, " тас тө се-ген кө ше" кө рінісін тү зсе, жаралы колитте жаралар ә ртү рлі пішінді, домалақ немесе сопақ ша болады. 3) Жаралы колитте тоқ ішек диф-фузды ө згерсе, Крон ауруында қ абыну ошақ ты болып, екі ошақ арасында ө згермеген ішек тіні жатады. 4) Крон ауруы ү шін грану-лематоздық қ абыну тө н, олар эпителиоидты жә не Пирогов-Ланг-
|
|
|
ханс типіндегі алып жасушалардан тү зілген, 5) Крон ауруында лим-фоидты элементтердің гиперплазиясы кө рінсе, жаралы колит ү шін лимфа тү йіндерінің, ішек лимфоид тінінің семуі тө н. Ал, жаралы колитте қ абыну сің белерінің қ ү рамында мононуклеарлық жасу-шалар, олардың арасында нейтрофилдер, эозинофилдер, эритро-циттер болады.
Асқ ыну турлері. Крон ауруы ү шін ішектер арасында жә не оның сыртында жыланкө з пайда болуы ө те тө н, олар кө бінесе тік ішек айналасында кездеседі. Ішек саң ылауының тарылуы (стенозы) созылмалы, кейде жедел ішек тү йілуіне алып келеді.
|
|
|
АППЕВДИЦИТ
Аппендицит деп соқ ыр ішектің қ ү рт тә різді ө сіндісінің қ абы-нуын айтады. Аппендицит жиі кездесетін хирургиялық аурулар қ атарьша жатады.
Этиологиясы мен патогенезі. Қ азіріі уақ ытта аппендицит аутоинфекция есебінде дамиды деп саналады, бірақ та ол инфекция-ның қ алайша шырьшпы қ абатқ а ө тіп қ абыну шақ ыруы шешілмеген мә селе болып қ алуда. аппендикс ішіне қ алыпты жағ дайда бакте-риялар кө п, ал қ абыну ү рдісі барлық адамдарда бірдей бола бермейтіні белгілі.
Ашофтың механикалық теориясы бойынша аппендицитгің пайда болуына осы жерде нә жіс массаларының (копролиттердің ) жи- налып қ алуы шешуші роль атқ арады. Осы массалар аппендикстің шырышты ө абатын бү зып инфекцияньщ ә рі қ арай ө скін қ абырғ а-сына ө туіне жол ашады. Қ абыну ү рдісі алғ ашқ ы ошақ (аффект) тү зуден басталады, осы жерден инфекция аппендикстің барлық бө ліктеріне тарайды. Дегенмен де жедел аппендицит тексергенде осы жерде нә жіс массалары 40-50% жағ дайларда ғ ана табылады.
Ал ангионевроздық теория (Риккер, 1926) микробтар енуін қ ан тамырларының рефлекторлық спазмы нә тижесінде пайда болатъш аппендикс қ абырғ асындағ ы дистрофиялық жә не некробиоздық ө згерістермен тү сіндіреді. Аппендициттің алғ ашқ ы даму кезендерінде шынында да морфологиялық ө згерістер қ абынудан гө рі қ ан айналымьшың бү зылуьша жақ ындау больш, ол жерде ісіну, престаз, стаз, диапедезге тә н ө згерістер кө рініп, содан кейін ба-рып нағ ыз қ абыну ү рдісі басталады.
Патологиялық анатомиясы. Клиникалық белгілеріне жә не мор-фологиялық ө згерістеріне қ арап аппендициттің жедел жө не созылмалы тү рлерін ажыратады.
Ж. Лхметов. Патологиялық анатомия
14 болім. Асқ орыту жуйесінің аурулары
Ъ11
|
|
|
