 |
ЖАхметов. Патологюілық анатомия
|
|
|
|
ЖАхметов. Патологюілық анатомия
Е гепатитінің вирусы да РНҚ -вирустарына кіреді. Жү ғ у жол-дары, клиникасы гепатит А-ғ а ү қ сас. Бірақ, екіқ абат ә йелдерде ауыр тү рде ө тіп, ө лім себебі болуы мү мкін.
Морфологиясы бойынша гепатиттердің: жедел (кейде қ атерлі ө тетін), созылмалы жө не холестаздық (холанпгггік) тү рлерін ажы-ратады.
Клиникада вирустық гепатиттердің: 1) жасырын кезең ін, 2) про-дромадды немесе сарғ аю алды кезең ін, 3) сарғ аю немесе аурудың ө ршу кезең ін жө не 4) реконвалесценция кезендерін ажьфатады.
Саргаю алды кезең інде бауырдағ ы ө згерістер купфер жасуша-ларының белсенділігі мен кө беюінен басталады, ал қ ақ па венасы жолында лимфоциттерден, макрофагтардан тү зілген сің бе кө рінеді. Осы кезең нің соң ында гепатоциттер ө згере бастайды: олардың ядролары мен ядрошық тары ү лкейіп: РНҚ, ДНҚ синтезі кү шейеді, жасушалар кө птеп бө ліне бастайды.
Ал сарғ аю кезең інің басында-ақ гепатоциттерде дистрофия-лық ө згерістер дамиды. Бауырды эндоскоппен қ арағ анда ол қ ызыл-сары немесе қ ызыл ала тү рде кө рінеді. Вирустық гепатиттер ү шін балаонды дистрофияның дамуы тө н. Сонымен қ атар жеке жасуша-ларда бү л қ ү былыс колликвациялы некрозга яғ ни гепатоцитгердің бү тіндей жоқ болып кетуіне соқ тырады, олардың орнын, Т-лим-фоциттер мен мақ рофагтар басады. Ал коагуляциялы некроз ошақ -тары екі тү рде кө рінеді, кейде жасушаның тек бір бө лігі ғ ана не-кроздалады. Жасуша бү тіндей некрозданғ анда ол синусоид ішіне шығ ып эозинофилді боялғ ан домалақ шар тө різді кө рінеді, оны Каунсильмен денешіктері дейді. Некроз ошақ тарында гистоцит пен лимфоциттерден тү зілген сің белердің табылуы жө не плазмалы жа-сушалардың санының кө беюі - иммундық механизмдердің іске қ осылғ анының белгісі болып саналады. Жалпы гепатоциттердің некрозы осы жасушаларғ а Т-лимфоциттердің (киллерлердің ) тікелей цитотоксиндік, ә серіне (эмпериополез) байланысты. Некроз ошақ -тары майда, кейде біраз жерді алып, кө пір тә різді болады.
|
|
|
Аурудың сауыгу кезең інде жедел ө згерістер басылып, некроз ошақ тары жойылады. Бауырдағ ы қ абыну сің белері азайып гепатоциттерде қ алпына келу (регенерация) қ ү былыстары кө ріне бастайды (127-сурет).
Патологиялық ө згерістердің осылайша ө туі вирустық гепатиттің циклді туріне тө н. Сонымен қ атар бү л сырқ аттьщ ө те тез ө тетін, кө лемді некроз ошақ тары пайда болуымен сипатталатын, ауыр халге (бауыр комасына) соқ тыратын қ атерлі тү рі бар. Ө лген аурудың бауыры кішірейіп, ө з пішінін жоғ алтып, қ амырдай жү мсап қ ала-
127-сурет. Вирустық гепатит. Сақ талып қ алғ ан бауыр
жасушалары аралшалар тү рінде кө рінуде, басқ алары
некрозданып жойылғ ан
ды, кесіп қ арағ аң ца сап-сары тү рде кө рінеді. Ауру бауыр комасы-нан ө леді, тірі қ алғ ан кү нде некроздан кейінгі цирроз дамиды
^ Созылмалы гепатиттер. Егер жедел гепатит басталғ аннан кейін b аи шіщде гепатиттің клиникалық, биохимиялық, морфология-лық белплері жойылмаса, гепатит созылмалы тү рге ө тті деп есептеледа Созылмалы гепатит жедел гепатиттен ауырғ ан адам-дардың 5-10%-да кездеседі.
|
|
|
Этиологиясына қ арап: а) вирустық; б) аутоиммундық; в) алко-голвдік; г) холестаздық; д) дә рі-дә рмектік; е) реактивтік гепатштерді ажыратады.
Морфологиясы бойынша созылмалы вирустық гепатиттер белсең щ (агрессивті), персистенциялық жә не бө ліктік (лобуляр-лық ) деп ү шке бө лінеді. Вирустық гепатиттердің ішінде созылмалы тү рге ө тетіндері С гепатит пен В гепатиті.
Созылмалы белсенді гепатит (СБГ) бауырда ә ртү рлі некроздар дамуымен сипатталады. Паренхима мен порта жолының шекара-сында пайда болтан некрозды сатылы некроз деп атайды. Осы жерде ө лген гепатоциттер орнында лимфоциттерден қ ү ралғ ан сің бе та-оылады. Бү дан баска созылмалы активті гепатит ү шін орталық ве-наны порта жолымен қ осатын кө пір тә різдіжә ие кө лемді мульти-лобулярлы (бауырдың бірнеше бө ліктерін қ амтитын) некроз болуы
Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия
15 бө лім. Бауыр аурулары
да тә н. Некроз гепатиттің ауыр ө туінің белгісі болып саналады.
Созылмалы гепатитте бауыр ала-қ ү ла болып кө рінеді, оның сары жерлері майлы дистрофияның, ал ақ шыл жерлері склероз процесіне сә йкес келеді. Дө некер тін некроз ошақ тарының орнын басып, бауырдың жалпы қ ү рылымы ө згереді, осылайша созылмалы гепатит циррозга ө те бастайды.
Созылмалы персистенциялық гепатитте бауыр тінінде некроз болмайды. Тек ә лсіз дамығ ан дистрофиялық ө згерістер, порта ве-насы жолында кө рінетін лимфоциттер мен гистиоциттерден тү ра-тын сің белер ғ ана осы қ абьшудың барлығ ынан хабар береді.
Созылмалы бө ліктік (лобулярлық ) гепатит некроздың бауыр ацинусының шеткі аймақ тарында болуымен, ал лимфоцит жасу-шаларынан тү зілген сің белердің бө лік ішінде жайғ асуымен сипат-талады, сондық тан оны бө лік іші гепатит деп те атайды.
Патогенезі. Гепатиттер ішінде вирустық гепатит патогенезі толық зерттелген. Вирус ішектен сол аймақ тағ ы лимфа тү йіндерінде ө тіп кө бейіп (алгашқ ы репродукция), қ анга ө теді (вирусемия). Виру-стар ретикула-эндотелий жү йесінің жасушаларында кідіріп кө бейіп оны зақ ымдайды. Ретикула-эндотелий жү йесі бауырда кө п болғ -андық тан (Купфер жасушалары) алғ ашқ ы ө згерістер осы жерде басталады. Вирустар гепатоциттердегі зат алмасу ү рдісін ө зіне бейімдеп, ө згертеді жә не оларда вирус белогы тү зіле бастайды. Сонымен қ атар, жаң а тү зілген вирустар қ ү рамына бауыр жасуша-ларының белокты компонеттері (мысалы, цитоплазма, липопро-теиді) қ осылып кетеді. Осы себепті кейде антиген рө лін гепато-циттің сыртында (бетінде) орналасқ ан бауырга тә н липопротеид-тер ойнайды. Организмде вирусқ а қ арсы багытталган жасушалы жә не гуморалды иммунды реакциялар дамиды, олар кө бінесе ауто-иммунды урдіс тү рінде ө теді. Гепатоциттердің жойылуына Т-лимфоциттер (киллерлер) тікелей қ атысады. Зақ ымданган бауыр жа-сушасы бү тіндей жойыльщ оның орнын иммундық лимфоцит 6а-сады (иммундық цитолиз), бү л қ ү былысты агрессивті эмпериопо-лез деп атайды. Организмде антигендердің ү зақ уақ ыт сақ талып қ алуы иммундық жү йенің ә лсіздігінің белгісі болып, гепатиттердің ү демелі ө туіне, ауқ ымды некроздың дамуына, жедел қ абынудың созылмалы қ абынуга ө туіне ә келіп соқ тырады.
|
|
|
Вирустық гепатиттер ү шін Каунсильмен денешіктерінің, ор-сеинмен боялатын кү ң гірт шыны тә різді гепатоцитгердің жә не австралия антигенінің (HbsAg- антиген) болуы тә ні
|
|
|
