 |
Ж.Ахметов. Патолопшлық анатомия
|
|
|
|
Ж. Ахметов. Патолопшлық анатомия
15 бө лім. Бауыр аурулары
Морфогенезі бойынша бү л цирроздың тө рт кезең ін ажырата-ды: 1) созылмалы ірің сіз, деструктивті холангит; 2) майда ө т жол-дарының пролиферациясы жә не олардың айналасындағ ы фиброз; 3) бауырдың қ абынуы жә не фиброзы; 4) бауыр циррозы.
Билиарлық цирроздың екіншілік тү рі ө т жолдарының бауырдан тыс бө лігінің обструкциясы (тығ ындалып немесе басылып қ алуы) нә тижесінде дамиды. Ө т жолдарының оның айналасындағ ы тіндерінің (ү лтабардың, ү йқ ы безінің ) ісіктері, ө т жолдарының та-стары немесе қ абынуы, осы жерде тү зілген жабыспалар ө т ө рекетіне кедергі жасап, ө т бауырда іркіліп қ алады. Осығ ан байланысты от жолдары кең іп, оның капиллярлары жарылып «от кө лдерің пайда болып, ө т айналадағ ы тінге, қ анғ а ө теді. Холангит, перихолангит, кейде холангиттік абсцестер нә тижесінде порта жолында дә некер тін пайда болады. Дә некер тіннің бауырдың ішіне қ арай ө суіне байланысты бауыр қ айта қ ү рылып, ө тті цирроз дамиды.
Цирроздағ ы бауырдан тыс ағ залардың ө згерістері. Циррозда ба-уырдагы қ ү рылымдық ө згерістер нә тижесінде қ ақ па венасынан келетін қ анның бауыр арқ ылы ө туі қ иындап, порталдық гипертен-зия дамиды.
Порталдық гипертензияның ү ш тү рін ажыратады:
1) Бауырішілік тү рі (85-90%) бү л цирроздық ө згерістерге бай
ланысты болады.
2) Бауырастылық тү рі (8-10%) қ ақ па венасы ісікпен, лимфатү йіндерімен, қ абыну нә тижесінде басылып қ алғ анда кездеседі.
|
|
|
3) Бауырү стілік тү рі (2-3) бауыр веналарының тромбофле-битінде (Бадди-Киари синдромы, кардиомиопатияда, констриктивті перикардитте) дамиды.
Порталдық гипертензияғ а байланысты қ ақ па венасын қ уысты веналармен жалғ айтын анастомоздар пайда болады, Олар арқ ылы қ ан жоғ арғ ы немесе тө менгі қ уыс веналар жү йесіне ө теді. Порта жү йесін тү зуші веналар ө те кең ейіп, қ абырғ алары қ алың дап жә не склерозданып қ алады. Ө ң ештің асқ азанғ а ө тетін жеріндегі веналар қ абырғ асы бірте-бірте жү қ арып, қ уыстары кең іп, шырышты қ абық -тың астына томпайып (варрикоз) тү рады. Осы веналардың жарылып кетуі ауру ө лімінің бірден-бір себебі бола алады.
Кіндік айналасындағ ы веналар да ө те кең ейіп, жыланғ а ү қ сап ирелендеген қ ү рылымдар (caput Medusae) тү зеді. Порталды гипер-тензияғ а байланысты қ ү рсақ қ уысында мө лшері 5-6 литрге дейін жететін сү йық тық — асцит - жиналады. Асциттің дамуында қ ақ па веналары жү йесіндегі гидростатикалық қ ысымның жоғ арылауы-мен бір қ атарда, гипопротеинемияның, плазманың онкотикалық
қ ысымының тө мендеуінің жә не бауырда лимфаның кө п тү зілуінің маң ызы зор. Егер осы жерге инфекция тү ссе асцит - перитонит дамиды.
Кө кбауыр біраз ү лкейіп тығ ыздалып салмағ ы 1 килограмғ а дейін жетеді (спленомегалия). Осы жерде венаның қ анғ а толуына байланысты дамығ ан гемосидероз бен фиброз кө рінеді.
Буйректе кальций шө гіп қ алады. Асқ азан-ішек жолында созылмалы қ абыну (гастрит, энтерит, колит), ү йқ ы безінде дә некер тін ө сіп кетуіне байланысты цирроз немесе созылмалы панкреатит дамиды. Одан басқ а белоктар алмасуының бү зылуы кахексияғ а, қ ан кету анемияғ а соқ тырады.
|
|
|
Асқ ыну тү рлеріне:
1. Порталдық гипертензияғ а байланысты веналардан, ә сіресе ө ң еш веналарынан қ ан кету, аурудың қ ан қ ү суы (гематомезис) немесе ішектен қ ан кету (мелена) нә тижесінде дамитын жедел по-стгеморрагиялық анемия; 2. Бауыр қ ызметінің нашарлығ ына байланысты дамитын бауырдың гепатоцеллюлярлық жетіспеушілігі, кейде бауыр комасы (гепатаргия);
3. Бауырлық энцефалопатия;
4. Асцит-перитонит;
5. Цирроздан кейінгі рак (цирроз-рак)\
6. Қ ақ па венасының тромбозы;
7) екіншілік бактериялық инфекциялар (сепсис, пневмония) жатады.
Осы кө рсетілген асқ ыну тү рлері ауру ө лімінің тікелей себебі бола алады.
15. 4. БАУЫР РАГЫ
Бауыр рагы рактың сирек кездесетін тү рі, кө бінесе бауыр цир-розына байланысты 50-60 жастан кейін дамиды. Ер кісілер ә йел-дерге қ арағ анда. 2 есе жиі ауырады. Бауыр рагының дамуы біркелкі емес, ол Африка, Азия елдерінде жиі кездеседі. Оның себебіне дә нді дақ ылдар қ ү рамының канцерогендік зат, афлотоксинмен ласта-нуы жатады. Афлотоксин болса, А8рег§Ши8 flavus деген саң ырауқ -ү лақ тың ө німі. Сонымен қ атар бауыр рагының дамуында вирус-тық гепатиттер В, С тасымалдаушылығ ьшың маң ызды екендігі анық талғ ан. Бү л вирустардың онкогендік қ асиетке ие екендігі белгілі.
Сыртқ ы кө рінісіне қ арап бауыр рагының: 1) тү йінді; 2) ауқ ым-ды; 3) диффузды тү рлерін ажыратады. Рактың туйінді турінде ба-
|
|
|
394 Ж. Ахметов. Патологаялық анатомия |
|
|
|
