 |
130-сурет. Бауырдың біріншілік (көпорталықты) рагы
|
|
|
|
130-сурет. Бауырдың біріншілік (кө порталық ты) рагы
уырда бірнеше ісік тү йіндері табылады, Олардың тү рі ақ шыл, сары немесе сарғ ыш жасыл, консистенциясы жү мсақ немесе қ атты. Ісік тү йіндері бірнеше жерден бір мезгілде (мулътицентрлі) ө седі (130 -сурет). Ауқ ымды (массивті) рак бауырдың бір болігінде (негізінен оң бө лігінде) ірі (кө лденең і 10-15 см-ге немесе одан да ү лкенірек) ісік тү йіні тү рінде ө седі. Кесіп коргенде, ол ақ шыл сү р немесе некроз, қ ан қ ү йылуына байланысты, шү бар тү сте корінеді. Ауқ ым-ды рак нә тижесінде бауырдың массасы 5 кг дейін ү лкейеді. Диф-фузды рак цирроздық ө згерістер негізінде дамиды, кейде ол бауыр тініне араласа ө сіп, сыртқ ы кө рінісі анық білінбейді. Кейде рак диагнозы микроскопиялық тексеруден кейін ғ ана қ ойылады.
Бауыр рагын туындау кө зі бойынша бірнеше топтарғ а бө леді: 1) бауыр жасушалары (гепатоцеллюлярлық ) рагы; 2) от жолдары (холангиоцеллюлярлы) рагы; 3) аралас (гепато-холангиоцеллюляр-лы) рак; 4) дифференциаланбағ ан рак. Осылардың ішінде ең жиі ү шырайтыны гепатоцеллюлярлы рак, ол бауыр қ атерлі ісіктерінің 85% қ ү райды. Рак жасушалары трабекула (белдемелер) типіндегі қ ү рылымдар тү зеді, кейде олардың арасында без тү зілісіне тә н саң ылаулар пайда болады.
Холангиоцеллюлярлы рак от жолдарының эпителийіне ү қ сай-тын жасушалардан тү рып, безді рак (аденокарцинома) қ ү рылысы-на ие болады. Дифференциаланбаган рактарга ашық тү сті жасушалардан тү ратын рак жө не анаплазиялық рак кіреді, олар жасуша атипизімінің басымдығ ымен сипатталады. Бауыр рагы лимфа
|
|
|
15 бө лім. Бауыр аурулары 395
тү йіндеріне, гематогенді жолмен - окпеге, мига, бү йректерге метастаз береді. Кейде рак тү йіні бауырдың озінде метастаз жолымен таралады.
15. 5. Ө Т Қ АБЫНЫҢ АУРУЛАРЫ
Холецистит - от қ алтасының қ абынуы - адамда жиі кездесетін патологияның бірі болып, ә йелдерде еркектерге қ араганда 3-4 есе жиі байқ алады.
Этиологиясы. Холециститтерді негізінен бактершшық инфек-циялар ішек таяқ шалары, кейде стафилококтар мен энтерококтар қ оздырады. Инфекция: 1) энтерогенді (ішектен); 2) гематогенді (шетте жатқ ан агзалардан); 3) лимфогенді (жақ ын жатқ ан агзалар қ абынганда - аппендицитте, энтерит, колиттерде жә не т. б. ) жол-дармен от қ алтасына тү седі. Сонымен қ атар холецистит дамуында от жолдарында оттің іркіліп қ алуының маң ызы зор.
|
|
|
131-сурет. Ірің ді холангит |
Патогенезі. Холецистит отгің от жолдарына отуі қ иындаганда жө не от қ алтасының ішкі қ абаты бү зылганда дамиды. Ө ттің от қ алтасында іркіліп қ алуы от жолдарында тас пайда болганда, ісіктерде, іш қ атып қ алганда байқ алса, шырышты қ абық тың за-қ ымдануы оттің физикалық -химиялық қ ү рамының озгеруіне, от
Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия
тастарының ә серіне немесе ө т жолдарьшың дискинезиясында, ү йқ ы безі ферменттерінің ө т жолдарына ө туіне байланысты болады.
Патологиялық анатомиясы. Жедел холециститтердің катаралъ-ды, ірің ді (флегмонозды) жә не гангренозды тү рлерін ажыратады. Олардың асқ ыну тү рлеріне: перихолецистит, ө т қ абының тесіліп кетуі (перфорация), перитонит, ірің ді холангит (131-сурет), ө т қ ал-тасының шемені немесе эмпиемасы жатады.
|
|
|
Созылмалы холецистит кейде жедел холециститтен кейін, негізінен ө з алдьша жеке дамитын сырқ ат. Холециститтің бү л тү рі ө т тасы ауруына, созылмалы гастрит, панкреатит, семіздікке жә не т. б. сырқ аттарғ а байланысты дамиды. Ө т қ алтасының қ абырғ асы жү қ арып, шырыіыты қ абаты семіп қ алады, ал осы жердегі бездер кең іп кисталарғ а айналады жә не олар ө т қ алтасының басқ а қ абат-тарына ө тіп кетеді немесе ө т қ алтасы кішірейіп, қ абырғ асы қ алың -дап, бү рісіп қ алады. Қ абыну сің белері негізінен плазмалық жасу-шалардан, эозинофилді лейкоциттерден жә не лимфоциттерден тү ра-ды. Сонымен қ атар, микроскопта склероз, липоидоз ү рдісі кө рінеді.
Ө т тасы ауруы (холелитиаз) ө т қ алтасында тас пайда болуы-мен сипатталады. Ө т тастары ә ртү рлі себептерден ө лген ә р ә йелдің бесіншісінде, ә р 10 ер адамның біреуінде табылады. Кейде оның ешқ андай клиникалық белгілері болмайды.
Ө т тасы ауруын организмдегі зат алмасуының бү зылуының бір кө рінісі деп қ арау керек. Қ алыпты жағ дайда ө т сү йық тығ ының қ ү рамында ө т қ ышқ ылы 70%, лецитин 15%, холестерин 15% болады. Осы арақ атынасты холат-холестерин индексі деп атайды. Ө т тасының пайда болуы осы индекстің бү зылуынан, холестериннің ерітінді тү рінен тү нба тү ріне ө туінен басталады (А. Ж. Нү рмақ ов, Е. Б. Тә жиев, 2003 бойынша). Сондық тан ө т тастары аса семіз кісілерде, қ антты диабетте, ө ттің физикалық -химиялық қ ү рамы-ның ө згеруіне байланысты жиі пайда болады. Сонымен қ атар, ө т тастарының пайда болуында жергілікті инфекцияның (холецистит) жә не ө ттің іркіліп қ алуының маң ызы зор. Морфологиясы бойынша ө т жолдарында: холестеринді, пигментті, ә кті, аралас mac-map кездеседі. Ө т қ абында тас пайда болу ауруының: 1) асқ ынба-ғ ан тү рін жә не 2) асқ ынғ ан тү рін ажыратады. Асқ ынғ ан тү рі кли-никада: 1) қ айталанатын (рецедивті) холецистит немесе 2) жедел обтурациялық холецистит тү рінде кө рінуі мү мкін (А. Ж. Нү рмақ ов, Л. В. Поташов, 1993).
|
|
|
Асқ ыну турлеріне ө т жолдарының тығ ындалып қ алуына байланысты дамитын бауырасты сяргяюь/долангитті бауыр абсцесі, ө т қ алтасының эмпиемасы, холедохолитиаз, от қ алтасының қ абынуы (флегмонозды, гангренозды холецистит), ө т қ алтасының тесіліп
|
|
|
