 |
15 бөлім. Бауыр аурулары
|
|
|
|
15 бө лім. Бауыр аурулары
кетуі нә тижесінде дамитын от перитониті, ішектің таспен тығ ын-далып туйіліп қ алуы жә не жедел холецистопанкреатит панкреатит, панкреонекроз кіреді.
Ішектің таспен бітеліп қ алуы ө т қ алтасында ірі тас пайда болтан дамитьш патология. Тастың салмагына байланысты от қ алта-сының қ абыргасы жү қ арып, оның айналасында ішекпен жабыс-палар тү зіледі. Енді тас ө з ауырлыгымен ішек қ абыргасын жү қ ар-та бастайды. Сө йтіп, от қ алтасы мен ішек арасында саң ылау (фистула) пайда болады, от тасы ішектің ішіне, негізінен аш ішекке тү сіп, оның жолын бітеп тастайды. Клиникада ішектің жогары болігінің тү йіліп қ алуы белгілері дамиды. Бү л сырқ аттың от тасы-на байланысты екендігі тек операция кезінде анық талады.
Ө т қ алтасының рагы кобінесе от тасы ауруымен қ атар дамып оте қ атерлі отеді. Морфологиясы бойынша бү л негізінен адено-карцинома, кейде скирр, шырышты немесе жалпақ жасушалы рак.
15. 6. Ү ЙҚ Ы БЕЗІНІҢ АУРУЛАРЫ
Ү йқ ы безінің ең жиі кездесетін сырқ аттарына панкреатиттер мен ісіктер кіреді.
Панкреатит - ү йқ ы безінің қ абынуы - жедел жә не созылмалы болып екі топқ а болінеді.
Жедел панкреатит дамуының негізгі себептері: панкреастың шыгару жолдарының от тастарымен бітеліл қ алуына байланысты без солінің 12-елі ішекке тү суінің қ иындауы, арақ ты оте коп ішкенде без секрециясының кү шеюі жә не дуоденум солінің немесе оттің холедохопанкреастың рефлюкс нә тижесінде, ү йқ ы безі жолдарына тү суі. Осы себептерге байланысты ү йқ ы безінің ферменттері (трипсин, липаза) белсендіріліп, жергілікті тінде деструктивті озгерістер (аутолиз) шақ ырады.
|
|
|
Патологиялық анатомиясы. Жедел панкреатитгің серозды, ірің ді жә не геморрагиялық тү рлерін ажыратады. Серозды панкреатитте ү йқ ы безі ү лкейіп, ісініп, болбыр болады. Ірің ді панкреатитте ү йқ ы безінде ірінді, жү мсарган ошақ тар табылады. Геморрагиялық панк-реатит ү шін некрозга ү шыраган тіндерге геморрагиялық экссу-даттың сің іп қ алуы жә не осы ошақ тардың жү мсап, болбыр болуы тә н. Егер осы жерде некроз ү рдісі басым болса - бү л озгерістерді панкреонекроз деп атайды. Некроз ошақ тары ақ немесе ақ шыл-сары тү сте болып бездің сыртқ ы қ абатында да, айналадагы май тіндерінде де стеарин тамшылары тү рінде корінеді. Некроз ошақ -тарының айналасында алгашқ ыда лейкоциттерден тү ратын,
Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия
16 бө лім. Бү йрек аурулары
132-сурет. Ү йқ ы безінің қ атерлі карциноиды
кейінірек макрофагтардан (кейде кө пядролы алып жасушалардан) тү зілетін сің белер табылады.
Асқ ыну тү рлеріне бездің некрозғ а ү шырағ ан аймақ тарының секвестрациясын (бө лініп шығ уын) серозды-геморрагиялық перитонитті, Қ ШҮ - сшдромын жә не т. б. жатқ ызуғ а болады.
Созылмалы панкреатит жедел панкреатиттен соң немесе асқ -орыту жү йесінің созылмалы сырқ аттарынан кейін дамиды. Созылмалы панкреатиттің туындауында дү рыс тамақ танбаудың, алкоголизмнің, қ ан тамырлар атеросклерозының (ишемиялық панкреатит) маң ызы зор. Кейінгі кездерде созылмалы панкреатиттің обструктивті жә не кальцификацияланушы тү рлерін ажыратады.
|
|
|
Патологиялық анатомиясы. Ү йқ ы безіндегі неіізгі морфологи-ялық ө згерістерге склероз, липоидоз жә не сему қ ү былыстары жа-тады. Ү йқ ы безін кесіп кө ргенде ол ақ шыл-сү р тү сте, консистен-циясы қ атты, кө лемі кішірейген болады. Бездің қ алыпты қ ү рылы-сы анық білінбей тіннің белгілі бір бө лігін май немесе дә некер тін басқ аны, кейде кисталар пайда болғ аны байқ алады. Микроскоп-пен тексергенде без паренхимасы мен стромасында қ абыну сің белері, қ уысы кең іп қ алган бездер, кальций тү здары шө гіп калган ошақ тар кө рінеді.
Ө лу себептеріне жедел панкреатитте: улауғ а байланыстьі дами-
тын шок, перитонит, КЩҮ -синдромы; ал созылмалы панкреатитте: қ антты диабет, жалган кисталардың ірің деп абсцеске айналуы жә не т. б. кіреді.
Ү йқ ы безінің рагы бездің кез келген бө лігінен ө седі. Ү йқ ы безінің бас жагынан ө сетін рак клиникада механикалық (бауырасты) сар-ғ аюдың дамуымен кө зге тү седі. Мә йітті ашып, қ араганда кө лденең і 8-10 см-ге жететін ақ шыл-сары тү сті, консистенциясы қ атты ісік кө рінеді. Ісік ө т жолдарына, 12-елі ішекке тарап ө сіп, жақ ын жердегі лимфа тү йіндеріне, бауырғ а метастаз береді. Ү йқ ы безінің денесінен немесе қ уйрыгынан ө сетін рак кө пке дейін клиникалық белгілер бермейді. Микроскопиялық қ ү рылысы бойынша ү йқ ы безі ісіктері аденокарциномағ а немесе альвеолярлы ракқ а жатады, сирек жағ -дайда (1%) қ атерлі карциноид ісігі кездеседі (132-сурет).
Асқ ыну тү рлеріне холангит, іш пердесінің карциноматозы, асцит, кө шіп жү руші тромбофлебиттер, " екіншілік" қ антты диабет жатады.
Лангерганс аралшаларынан ө сетін ісіктер
Лангерганс аралшаларының қ ү рамында 4 тү рлі жасушалар болады: б, в, д жө не PP. Инсулин бө ліп шығ аратын в-жасушалар 80%-ын, глюкагон бө ліп шығ аратын б-жасушалар 15%-ын, сома-тостатин бө ліп шығ аратын д-жасушалар 5-10% қ ү райды. Лангерганс аралшаларынан ө сетін ісіктерді инсуломалар, қ азіргі кезде апудомалар деп атайды. Инсулома ісігі басқ аларга қ арағ анда жиі кездеседі. Оның клиникадагы белгісі: жедел дамитын гипогликемия ү стамасы, в-жасушаларынан ө сетін гастринома деп аталып клиникада Золлингер-Эллисон синдромымен, асқ азандагы немесе 12-елі ішектегі ү зақ жазылмайтын жаралармен, асқ азан гипер-секрециясымен жә не ү йқ ы безі аралшаларындағ ы ісікпен сипат-талады. Глюкагонома жә не соматостатинома ісіктері ө те сирек кездеседі.
|
|
|
|
|
|
