 |
Эндометрий патологиясы. 434 Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия. Эндометрийдің безді гиперплазиясы
|
|
|
|
ЭНДОМЕТРИЙ ПАТОЛОГИЯСЫ
Эндометрийде қ абыну сирек кездеседі. Ол кө бінесе аборттан (тү сіктен) кейін ү рық қ абық тарының асептикалық немесе бакте-
риялық қ абынуына байланысты, бала туылғ аннан кейін жатырғ а инфекция тү скенде дамиды. Жедел эндометритте аралық тінде лейкоцитарлық сің белер пайда болады. Созылмалы эндометрит жү ктілікке қ арсы қ ойылғ ан спиральдар жатыр ішінде ү зақ уақ ыт қ алып кеткенде немесе осы жағ дайғ а байланысты жатырғ а инфекция тү скенде (мысалы, хламидиялар) дамиды. Қ абыну сің белерінде лимфоидты жасушалар, плазмалық жасушалар, эозинофильдік лей-коциттер кө рінеді. Кейде жатырда туберкулез инфекциясының таралуына байланысты туберкулезге тә н гранулемалар табылады. Созылмалы қ абыну нә тижесінде эндометрий атрофияғ а, кейде гипертрофияғ а ү шырайды (атрофиялық немесе гипертрофиялық эндометрит).
Аденомиоз жә не эндометриоз
Аденомиоз дегеніміз эндометриидің бір бө лігінің немесе оның бездерінің миометриге ө тіп кетуі. Миометрийде эндометрий стро-масы немесе бездері орналасқ ан, бірақ олардың белсенді қ ызметінің морфологиялық белгілері жоқ. Бірақ клиникада жатырдың ү лкеюі, қ ү рсақ тың тө менгі бө ліктерінің ауыруы байқ алады.
Эндометриозда эндометрий бездерінде менструация кезінде қ ан қ ү йылулар, кейін олардың ьщырауы нә тижесінде гемосидероз дамиды. Эндометриозды екі тү рге бө леді: гениталдық жә не экстро-гениталдық. Жатырдан тыс эндометриоз ошақ тары эндометриозда жатыр тү тіктерінде, аналық бездерде, Дуглас кең істігінде, жатыр байламдарында, іш пердесінде, сыртқ ы жыныс агзаларында табылады. Экстрагенитальдық эндометриоз ө те сирек жагдайлар-да — жыныс ағ заларынан басқ а ағ заларда: ө кпеде, бауырда, бү йрек-терде, аппендиксте, кіндікте кездеседі.
|
|
|
Қ азіргі танда эндометриоз дамуының ү ш теориясы бар: 1) ре-гургитация теориясы; 2) метаплазия теориясы; 3) гематогендік жә не лимфогендік таралу теориясы. Регургитация теориясы эндометриоз дамуын менструация кезінде пайда болатын массалардың жатыр тү тіктеріне, одан қ ү рсақ қ уысына кері ағ у арқ ылы ө туімен тү сіндіреді. Метаплазия теориясы эндометриоз ошақ тарының тү зілуін целомалық (целома — ү рық тың мезотелиймен қ аптағ ан қ уысы) эпителийдің ә йел жыныс жолдарындағ ы эпителийге айна-лу мү мкіншілігімен байланыстырады. Ү шінші теория бойынша эндометриоз дамуы менструация кезінде бө лініп шық қ ан эндометрий бө ліктерінің қ ан немесе лимфа тамырларына тү суінен болады. Эндометриозғ а байланысты жиі дамитын патология — аналық без эндометриозы. Бү л патология аналық безде кө лденең і 5-6 см (кейде 10 см) қ ою, шокалад тә різді, қ оң ыр қ ара массалармен тол-
28 — 437
434 Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия
17 бө лім. Жыныс агзаларының жә не сут бездерінің аурулары 43 5
ғ ан кисталардың пайда болуымен сипатталады. Кейде осы киста-лар жарылып кетіп қ ү рсақ қ уысына қ ан қ ү йылады. Микроскопта қ арағ анда биік, цилиндрлік эпителиймен қ апталғ ан кисталарды кө реміз. Кисталардың қ абырғ асы қ алың дағ ан, о л жерде кө п мө лшерде гемосидерин пигменттері, сидерофагтар табылады.
|
|
|
Эндометрийдің безді гиперплазиясы
Эндометрийдің безді гиперплазиясы ә детте орта жастағ ы жә не мосқ ал ә йелдерде кездесетін қ ү былыс, себебі климакс кезең інде аналық тү қ ым безі қ ызметінің бү зылуына (дисфункциясына) бай-ланысты организмде эстерогендік жә не прогестерондық гормон-дардың ө зара қ атынасы ө згереді. Сонымен қ атар аналық тү қ ым безінің кейбір ісіктері (фоликулома, текома) жасқ а байланыссыз-ақ эндометрийдің гиперплазиясына ә келә п соқ тырады. Бү л кезде қ анда эстероген гормонының мө лшері кө бейеді (гиперэстерогене-мия). Кейде безді гиперплазия аналық тү қ ым безінде прогестрон гормондарының қ алыптан тыс тү зілуіне байланысты дамиды. Эндометрийдің безді гиперплазиясында жатырдың шырышты қ абығ ы қ алындайды. Микроскоптың кө ріністері бойынша оның ошақ ты, диффузды, атипиялық тү рлері бар. Гиперплазияның соң гы тү рі ісікалды ө згерістері қ атарына жатады.
Эндометрийдің диффузды гиперплазиясында менструациялық (етеккір) циклдің пролиферация фазасына сә йкес келетін ө згерістер кө рінеді. Эпителий пролиферациясының кү шеюіне байланысты ә рбір без тү тігі ү зарып ирелең деген тү р алады, кейде олар қ ү ры-лыс бойынша ағ аш кесетін араның тістерін елестетеді - бү л безді гиперплазияның қ арапайым турі. Безді (кисталы) гиперплазияда эндометридің қ абаттары арасындағ ы шекара жойылып қ уыстары ө те кең іп кеткен бездер пайда болады (145-сурет). Егер бездерде пролиферация қ ү былысымен бірге секреция қ ү былысы да кө рінсе оны аралас гиперплазиялық эндометрий деп атайды.
Безді гиперплазия, ә сіресе оның атипиялық тү рі ісікалды ө згерістеріне жатады.
Жатыр мойнының эрозиясы жә не эндоцервикозы. Эрозия деп ә детте эпителий тінінде немесе қ ан айналудың бү зылуы нә ти-жесінде пайда болган кішкентай ойық ты (дефекті) тү сінеді, ол нагыз эрозия қ абыну ү шін тә н. Ал жатыр мойнында осындай нагыз эро-зиялар сирек кездесетін қ ү былыс. Жатыр мойнының қ ынаптық бө лігіндегі кө п қ абатты эпителийдің биік, призмалық (мойындық ) эпителиймен алмасып қ алуымен сипатталатын патологияны эндо-цервикоз деп атау қ абылданғ ан. Демек, бү л жерде эпителий дефекті
|
|
|
