 |
16. 6. Поликистозды бҮйректер
|
|
|
|
16. 6. ПОЛИКИСТОЗДЫ БҮ ЙРЕКТЕР
Бү йректерді ө ртү рлі кисталар кездеседі олар іштен туылган немесе жү ре пайда болғ ан себептерге байланысты болуы мү мкін. Бү л кисталардың ішінде буйректің поликистозды ауруының клини- калық маң ызы зор. Олардың екі тү рін ажыратады. Балаларда поликистозды ауру аутосомды-рецессивті негізде дамиды, бала туылган кезде оның бү йректерінде кө птеген майда кисталар болады. Бү йректері ү лкейген. Балалардың кө бі 1 жасқ а дейін бү йрек жетіспеушілігінен ө леді.
Ересек кісілерде поликистоз аутосомды-доминантты тү рде дамиды, туылғ ан кезде бү йректерде кисталар болмайды. Бү л патология ө лген кісілердің 0, 3-0, 4%-да кездеседі.
Патогенезі. Киста пайда болуы бү йрек ө зекшелері мен жина-ушы ө зектердің эмбриогенез кезең індегі бір-біріне жалгаң бай қ алу-ымен тү сіндіріледі.
Бү йрек шумақ шаларында тү зілген несеп жинаушы ө зектерге ө тпестен іркіліп қ алып бү йрек ө зекшелері кең іп кистағ а айналады. Олар ү лкейген сайын бү йрек паренхимасын басып, атрофиялап бірте-бірте (40-45 жастарда) бү йрек қ ызметі бү тің цей бү зылады.
Патологиялык, анатомиясы. Поликистозды бү йректер ө те ү лкей-ген, олардың массасы ересек кісілерде 3-4 килограмғ а дейін жетеді. Бү йректі сыртынан жә не кесіп кө ргенде олардың кө лденең і 3-4 см, іші мө лдір сү йық тық пен немесе коллоидты заттармен толғ ан, кисталардан тү рғ анын кө реміз (137-сурет). Микроскопта киста-лардың іші бір қ абатты текше тә різді эпителимен қ апталғ аны,
|
|
|
|
|
137-сурет.
Бү йрек
поликистозы
|
|
|
420 Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия |
138-сурет. Бү йрек поликистозы. Кисталар қ абырғ асының склерозы
бү йрек шумақ тары санының ө те азайып кеткең цігі байқ алады (138-сурет). Егер поликистоз ү рдісі бү йрек, бауыр, ү йқ ы безі жә не ана-лық бездерде бірге кездессе, онда поликистозды сырқ ат деп атай-ды. Поликистозды бү йректері бар аурулар уремиядан немесе бү йректік гипертензияғ а байланысты асқ ынулардан (миғ а қ ан қ ү йылу, жү рек инфаркты, қ олқ а аневризмасы жө не т. б. ) ө леді.
16. 7. БҮ ЙРЕКТЩ СОЗЫЛМАЛЫ ЖЕТІСПЕУШЫІГІ
Бү йректің кө птеген созылмалы аурулары нә тижесінде (созыл-малы нефрит, бү йрек-тас сырқ аты, бү йрек амилоидозы ж& не поликистозы) несеп бө ліп шығ ару қ ызметі бірте-бірте тө мендеп орга-низмде азот қ алдық тары (мочевина, несеп қ ышқ ылы, креатинин) жинала бастайды. Осығ ан байланысты белок жә не электролит ал-масу, қ ышқ ылды-негізді тепе-тендік бү зылып уремия дамиды.
Патологиялық анатомиясы. Уремиядан ө лген адамның терісі бозғ ылт-сү р тү сті болып, оның беті ү н сеуіп қ ойғ андай ақ тандақ -танып кө рінеді, сонымен қ атар, теріде қ ызыл бө ртпелер немесе қ асыну іздері табылады. Ішкі ағ заларды ашып кө ргенде олардан несеп исі сезіледі, себебі азот қ алдық тары организмде тек жина-
16 бө лім. Бү йрек аурулары
лып қ алмастан басқ а ағ залар арқ ылы бө лініп шығ а бастайды жә не олардың қ абынуына ә келіп соғ ады.
Асқ азанчшек жолында: фарингит, гастрит, энтероколит, ә сіресе дифтералық колит жиі кездеседі. Тыныс жуйесінде ларингит, трахеит, пневмония табылады. Ө кпе ісінуі уремияғ а тә н белгілердің бірі болып есептеледі. Жогарыдағ ы айтылғ ан қ абынулар фибри-нозды немесе фибринозды-геморрагиялық қ абыну тү рінде ө теді. Журекте дистрофиялық ө згерістермен қ атар уремиялық миокардит, суйелді эндокардит, фибринозды перикардит дамиды. Мида уремия-лық энцефалит жә не майда жү мсағ ан ошақ тар (инфарктар) табылады. Вауырда дистрофиялық ө згерістер кө рінеді. Осы кө рсетілген ауыр морфологиялық ө згерістер ауру ө лімінің негізгі себептері болады.
|
|
|
16. 8. БҮ ЙРЕК ІСІКТЕРІ
Бү йректерде эпителий ісіктері басқ а ісіктерге қ араганда жиі кездеседі. Ісіктер бү йрек паренхимасының жә не тү бекше ісіктері болып екі топқ а бө лінеді. Буйрек паренхимасынан аденомалар мен рак ө сіп шығ ады. Аденомалар жасушаларының боялу қ асиеттеріне қ арап: базофилді, " куцгірт жасушалы " жө не ашық рең ді жасушалы тү рлері бө лінеді. Микроскопта қ арағ анда ісік жасушалары ә ртү рлі сорғ ыш тә різді, безді қ ү рылымдар тү зеді, ядролары майда, атипия жоқ. Ә детте, аденомалар бү йректің қ ыртыс қ абатында болады, кө лденең і 1-2 см, шекарасы анық, рең і сары-сү р тү сті.
Бү йректердің қ атерлі ісігі
Рак (синонимдері: гипернефрома, бү йрек жасушалары рагы) ісік жасушаларының микроскопиялық қ ү рылыстары бойынша: ашық рең ді жасушалы (классикалық " гипернефроидты рак" ), тү йіршікті (гранулярлы) жасушалы, ү ршық тә різді жасушалы жө не безді варианттарга бө лінеді.
Бү йрек-жасушальщ карцинома - гипернефроидты рак— бү йрек ө зекшелері эпителиінен ө сетіндігі дә лелденген (139, 140-суреттер). Ісіктің гипернефроидты рак деп аталуы оның сыртқ ы кө рінісіне (ісіктің рең і сары) жө не оның микроскоптың қ ү рылысына (ісік жасушалары бү йрек ү сті безінің жасушаларына ү қ сас) қ арап қ ой-ылғ ан. Ісік жасушалары ірі, цитоплазмасы, гликоген, май жина-лып қ алуына байланысты, ашық рең ді, ядролары майда. Олар бү йректің қ атерлі ісіктерінің негізгі тү рі болып саналады (70-80%).
|
|
|
Ісік сары тү йін тү йрінде ө сіп кө лденең і 8-10 см жеткенде онда
422
|
|
|
