 |
17. 4. ЖҮктілікке байланысты жӘне босанҒаннан кейін дамитын аурулар
|
|
|
|
17. 4. ЖҮ КТІЛІККЕ БАЙЛАНЫСТЫ ЖӘ НЕ БОСАНҒ АННАН КЕЙІН ДАМИТЫН АУРУЛАР
Жү ктілік физиологиялық қ ү былыс болғ анымен кейбір жағ -дайларда ө сіп келе жатқ ан ү рық пен ана организмі арасында им-мунологиялық жә не де басқ а қ айшылық тар дамиды. Осының нә тижесінде эклампсия, оз-озінен тү сік тастау, мерзімінен бү рын туылу байқ алады. Ү рық элементтерінің ө суі тоқ тағ анда оның бү рлі қ абығ ы ерекше ө згеріп желбуаз деп аталатын патология немесе аса қ атерлі ісік хорионэпителиома дамиды. Бала туғ аннан кейін жатырғ а инфекция тү ссе қ абыну ү рдісі (эндометрит, метрит) ө рістейді. Бала жолдасының қ алдық тарынан полиптер пайда болады. Аталғ ан сырқ аттардың бә рі екі қ абат ә йел организміне эсер етіп ө міріне қ ауіп тудырады, кейбір жағ дайларда ана ө ліміне ә келіп соқ тырады.
Эклампсия. Гестоздардың ең ауыр тү рі болып, жү ктіліктің екінші жартысында, босану кезінде немесе босанғ аннан кейін байқ ала-ды. Эклампсия клиникада тырысу ү стамасы тү рінде басталып на-уқ астың қ ү сып, есінен айырылуына соқ тырады. Эклампсияның туындау себептері ә лі толығ ымен анық талмағ ан. Қ азіргі кезең де оның дамуына ана организмінің іштегі бала мен оның жолдасы-ның белокты заттарына қ арсы сезімталдығ ының оте асып кетуімен байланыстырады. Ана организмі ү шін жат заттарғ а қ арсы бағ ытта-лғ ан аутоаллергиялық шок тү рінде отуіне себеп болады. Қ ан та-мыры кенересіндегі фибриноидты некроздар жә не қ ан тамыры ішінде пайда болатын фибринді тромбтар осы болжамды растай тү седі.
|
|
|
Патологиялық анатомиясы. Эклампсиядан ө лген ә йелді ашып кө ргенде теріде сарғ аю, денесінде ісіктер, бауырда, мида, окпеде жә не бү йректерде ө те ауыр морфологиялық озгерістер корінеді.
Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия
17 болім. Жыныс агзаларының жә не сү т бездерінің аурулары
Бауыр ү лкейген, кесіп қ арағ анда кү ң гірт, саз балшық тай сары жә не жү мсақ болады. Кейде қ ан қ ү йылу жә не ақ шыл-сары тү сті некроз ошақ тарының пайда болуына байланысты тү сі шү бар болады. Микроскоппен қ арағ анда онда гепатоциттердің майлы дистро-фиясы, некрозы жә не қ ан қ ү йылғ ан жерлер кө рінеді. Ми тінінде ісікпен қ атар қ ан қ ү йылу ошақ тары, тіпті гематомалар табылады. Эклампсияның асқ ынулары арасында тірілтуге байланысты ө кпеде дамитын патологиялардың орны ерекше. Ауруханағ а ес-тү ссіз тү скен науқ астарда некроздық бронхит жә не аспирациялық пневмония жиі дамиды. Некроздық ө згерістер бронхтың барлық (тіпті майда) тар-мақ тарында да кө рінеді. Бронх ішінде некроздық массалар, микроб себінділері, ірінді экссудат кө рінеді. 5-12 кү ндері ө кпеде ірінді қ уыс-тар - абсцестер пайда болады. Бү л ө згерістердің негізінде асқ азан-ө ң еш рефлюксы нә тижесінде ө кпеге асқ азан сө лінің тү суіне байланысты дамитын қ ышқ ылды-аспирация синдромы жатады.
Буйректер ү лкейген, болбыр, қ ыртысты қ абаттары іскен, боз-ғ ылт, ал милы қ абаты қ анмен толғ ан. Кейде бү йректердің қ ырты-сты қ абатында екіжақ ты симметриялық некроз кө рінеді, оның негізгі себебі Қ ШҮ -синдромы. Сонымен бірге бү йрек шумақ шалары ка-пиллярларында тромбтар, ү рық тық жү мыртқ а элементтері табылады. Қ ан қ ү йылу ошақ тары асқ азанда, ішектерде, сірі қ абық тар-да да кездеседі.
|
|
|
Жатырдан тыс жуктілік. Жатырдан тыс жү ктілік деп ү рық тық жатыр қ уысының сыртында дамуын айтады. Ү рық танғ ан жү мырт-қ аның қ ай жерге кідіріп қ алуына қ арап жатырдан тыс жү ктілікте: тү тіктік, аналық бездік, қ ү рсақ тық тү рлерін ажыратады.
Бү л сырқ аттың дамуына қ абыну процестері, жыныс бездерінің жете дамымауы (инфантилизм), қ алыпты қ ү рылысындағ ы ауытқ -улар, эндометриоз, жатыр тү тігі мен аналық без ісіктері жә не т. б. себеп болады.
Тутіктік жуктілік жатыр тү тігінің кең ейген бө лігінде (ампу-ласында), жатырғ а жақ ын немесе жатырғ а кірер жерінде (истмус-та) кө рінеді. Ү рық танғ ан жү мыртқ а жабысқ ан жердегі шырышты қ абық та децидуалы реакция дамиды. Бү л жү мыртқ а ө скен сайын жатыр тү тігі кең ейіп созыла бастайды, ал хорион бү рлері жатыр-дың шырышты қ абығ ын, одан ә рі қ ан тамырларын бойлап ө седі. Осығ ан байланысты тү тікке қ ан қ ү йылып ү рық тү тік ішіне кошіп тү седі (жартылай тутіктік тусік). Егер ү рық қ анмен бірге қ ү рсақ қ а шығ арылса оны толық тутіктік тусік деп атайды. Жатыр тү тігі бү тіндей жарылып кеткен жағ дайда қ ан кетіп, ол қ ү рсақ қ уысына (жатырдың артына) жиналады, кейде осығ ан байланысты жедел постгеморрагиялық анемия дамиды. Сонымен қ атар
қ ү рсақ қ уысына тү скен ү рық басқ а ағ заларғ а жабысып одан ө рі дамуы да мү мкін (екіншілік қ урсақ тық жуктілік).
Аналық безде дамитын жуктілік фолликула ішінде, аналық бездің ү стінде (эпиовариальды) немесе аралық тінінде (интерсти-циальды) дамиды. Ү рық тың дамуы аналық бездің жарылып кетуімен жә не қ ан кетумен аяқ талады.
Қ урсақ тық жуктілік кейде іштегі баланың толық жетілуіне дейін дамуы мү мкін, бірақ та оларда кө птеген туа пайда болатын ақ аулар кездеседі. Дегенмен де ү рық кө бінесе осы жерде ө ліп му-мификацияланады немесе ә ктеніп тасқ а айналады (литопедион). Іш қ уысына қ ү йылғ ан қ ан ү йып, кейін дә некер тінмен алмасып қ алады, кейде осы гематома инфекция тү суіне байланысты іріндеп кетеді.
|
|
|
Ауру ө ліміне постгеморрагиялық анемия немесе ірің ці асқ ыну-лар себеп болады.
Тусік. Ү рық тың - жатырдан 22 аптағ а дейін бө лініп шығ уын тусік (аборт) деп атайды. 22-ші аптадан 39-шы аптағ а дейінгі аралық ты баланың мерзімінен бурын туылуы дейді.
| JL\'. v, */" ^Л| | |
| ЩШШШ, щ | |
Тү сік тү суінің бірнеше себептері бар: ішкі себептерге ү рық тың жатырда ө луі немесе екіқ абат ә йелдің ө ртү рлі сырқ аттары жатса, ал сыртқ ы себептерге ә ртү рлі сырқ аттар, операция жә не т. б. кіреді. Осығ ан байланысты кейде ү рық ө з-ө зінен тү сіп қ алады. Бү л кезде ү рық пен бірге оның қ абық тары да тү седі. Микроскоппен кө рінетін ү рық қ абық тары, хорион бү рлері жә не децидуа тіндері, ә йелдегі қ ан кету белгілерінің тү сікке байланысты екенін анық тайды. Сонымен қ атар қ азіргі кезде ү рық ты жасанды жолмен (медициналық жә не криминалдық ) тусіру кең тара-ғ ан. Егер ү рық ауруханадан тыс анти-септикалық жағ дайда тү сірілсе (крими-налдық аборт), жатырда қ абыну процесі, кейде сепсис дамиды.
Бала жолдасынан дамитын полип.
Жатырда бала жолдасының қ алдық та-
ры немесе ү рық қ абық тары қ алып кет-
кенде сол жерде дә некер тін ө сіп по
лип пайда болады. Ол жатырда қ абыну
ү рдісінің дамуына, қ ан кетуіне ү зақ
мерзімге дейін жатырдың қ алыпты жағ -
дайғ а келе алмауына соқ тырады. 159-сурет. Бала
Жатырда босанганнан соң дамитын туылғ аннан кейін
инфекция негізінен патологиялық дамығ ан (сепсистік)
жү ктілікке тә н. Инфекция ішкі немесе эндометрит
|
|
|
Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия |
|
|
|
