Ж.Ахметов. Патологиялық анатомия

Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия

20 бө лім. Жуқ палы аурулар

лары тү зіледі. Олар эпителоидты жө не кө пядролы алып Пирогов-Лангханс типіндегі жасушалардан қ ү ралган. Морфологиялық кө рінісі бойынша бруцеллез гранулемалары туберкулез гранулема-ларын елестетеді, бірақ та одан айырмашылығ ы - бруцеллез грану-лемасында орталық казеозды некроз болмайды, ал эпителоидты жасушалар белгілі бір тә ртіппен жайғ аспайды. Васкулиттер продуктивті-деструктивті сипат алып, кө бірек дамығ ан организм-де зақ ымдану белгілері басым болады.

Бруцеллездің созылмалы турі ішкі ағ залардьщ продуктивті реак-циясымен, дистрофиялық, атрофиялық жө не склероздық ө згерістерімен сипатталады. Бү л бруцеллезге кө птеген ағ залардың зақ ымдануымен қ атар, олардың кейбіреулерінің клиникалық белгілерінің басым болуы тә н. Осы белгілерді есепке ала отырып со­зылмалы бруцеллездің: жү рек-тамыр, нерв (нейробруцеллез), бауыр-кө кбауыр, несеп-жыныс жә не сү йек-буьш тү рлерін ажыратады.

Бруцеллездің жү рек-тамыр турінде эндомиокардит дамып, қ олқ а қ ақ апақ тары бә рінен де кө п зақ ымданады. Эндокардит қ ақ пақ тардың қ абынуынан басталып, олардың жаралануымен жө не осы жерде тромбтардың тү зілуімен аяқ талады. Тромбтар дә некер тіндерге айналып, полипті-жаралы эндокардит пайда болады. Қ ақ пақ тардағ ы ө згерістер созылмалы сепсистік эндокардиттегі ө згерістерге ө те ү қ сас, онан айырмашылығ ы бү л жерден бруцел-лаларды бө ліп алуғ а болады. Миокардта бруцеллезге тә н грануле-малар табылады. Сонымен қ атар жү рек артериясының майда бү тақ тарының қ абынуы - продуктивті-деструктивті тромбоваску-литтер кө рінеді.

Нейробруцеллез ми тіні мен қ абық тарының қ абынуымен си­патталады. Энцефалит ү шін ми тінінде глия элементтерінен тү зілген бруцеллез гранулемасының пайда болуы тә н. Кейде қ абыну ми қ абық тарынан басталып, ми тініне ө теді (менигоэнцефалит). Ми қ ан тамырларында продуктивті-деструктивті тромбоваскулит да­миды. Нә тижесінде ми тінінде инфаркт ошақ тары пайда болуы мү мкін. Қ абыну кейде жү лынды (менингомиелит) жә не вегатативті нерв жү йесін зақ ымдайды. Кө п жагдайларда есіту жә не кө ру нервтерінің қ абынуы (неврит) байқ алады.

Бруцеллездің бауыр-кө кбауыр тү ріне бауыр циррозының дамуы тә н, сонымен қ атар кө кбауыр да едә уір ү лкейеді (спленомегалия). Оньщ ү лкеюі гиперплазия қ ү былысымен бірге сол жерде дамитын тромбоваскулит, кө кбауыр тінінің инфарктымен де байланысты.

Суйек-буын турінде қ абыну процестері буында, синовиалды қ абық тарда, буын қ абында, оның айналасындағ ы жү мсақ тіндерде дамиды. Серозды артрит, периартритпен бірге дамиды. Бү лшық

еттерде продуктивті-деструктивті васкулит, майда қ ан тамырларда тромбоз табылады (бруцеллезді миозит). Бруцеллезден кейін буын-дарда контрактура, анкилоздарғ а тө н ө згерістер қ алуы мү мкін. Несеп-жыныс турі еркектік жыныс бездерінің (орхит) жә не ен қ осымшаларының (эпидидимит) қ абынуымен сипатталады.

Ауру ө лімі бруцеллездің жедел кезең інде сепсиске, жеделдеу жә не созылмалы кезең дерінде жү ректегі, орталық нерв жү йесіндегі ө згерістерге байланысты болады.

МЕРЕЗ

Мерез (syhilis, lues) созылмалы инфекциялық ауру болып негізінен жыныс жолдары арқ ылы жү ғ ады.

Этиологиясы. Мерездің қ оздырушылары - ақ шыл спирохеталар-ды (трепонемаларды) - 1905 жылы Шаудин мен Гоффман ашқ ан. Инфекция негізінен жьшыстық қ атынас нә тижесійде ауру адамнан сау адамга ө теді. Бү л аурудьщ турмыстық жә не кә сіби турлері сирек кездеседі. Сонымен қ атар мерез ауру анадан бала жолдасы арқ ылы балага ө туі мумкін, ондай жағ дайда іштен болган мерез дамиды. Сирек жагдайларда сут арқ ылы да анадан балага ө туі мү мкін.

Патогенезі. Мерездің біріншілік, екіншілік жә не ү шіншілік (гуммозды) кезендерін ажыратады. Мерездің жасырын (инкубаци-ялық ) кезең і 3 апта. Спирохета жарақ аттанган эпителий жапқ ыш-тары арқ ылы денеге еніи, аймақ тық лимфа тү йіндеріне, кейін қ анга ө теді. Спирохеталар мен организмнің иммундық жү йесі арасын-дагы ө зара ә серлесу нә тижесінде аурудың осы инфекцияга сезімталдыгы артып кетеді, кейінгі ө згерістер осы реакцияларга байланысты дамиды.

Патологиялық анатомиясы. Біріншілік мерез. Спирохетаның алгашқ ы енген жерінде қ абыну ү рдісі басталып, плазмалық жасу­шалардан, лимфоциттерден, макрофагтардан, бірлі-жарымды лей-коциттерден тү ратын сің белер пайда болады. Қ ан тамырларында эндотелий жә не адвентиция жасушалары кө бейеді. Кейін осы жер жиектері шеміршектей қ атты ауырмайтын, кө лденең і бірнеше мил-лиметрден 2-3 см-ге дейін болатын, тү бі жылтыр жарага айнала-ды. Бү ны қ атты жара (шанкр) немесе алгашқ ы аффект деп атай-ды. Инфекция лимфа жолдары арқ ылы (лимфангит) таральш, ай-мақ тық лимфа тү йіндерін қ абындырады (лимфаденит), осылайша алгашқ ы мерездік кешен тү зіледі. Біріншілік аффект ауру емделме-ген жагдайда 2-3 айдан соң тыртық танып бітеді. Осы кезенде ауру емделіп, жазылып кетпесе, мерездің екінші кезең і басталады. Ол организмнің гиперергиялық реакциясына байланысты болып, теріде, шырышты қ абық тарда ә ртү рлі бө ртпелер (сифилидтер):