 |
Ж.Лхметов. Патологаялық анатомия
|
|
|
|
Ж. Лхметов. Патологаялық анатомия
20 бө лім. Жү қ палы аурулар
Холераның Н. И. Пирогов жазып қ алдырғ ан классикалық тү рі алгид кезең інде дамиды. Науқ ас ө те кө п сү йық тық жоғ алтып, оның терісі ә жімденіп, қ алталанып, кө здері шү ң ірейіп, бет пішімі жү қ а-ланып, басқ а біреудің киімін кигендей болып ө те азып кетеді. Ө лік бү лшық еттері сіресіп ол " жауынгердің " немесе ү рысқ а дайын-далган " глиадиатордың " бейнесін елестетеді. Қ олдың терісі ә жімденіп, " кір жуушының қ олына" ү қ сап қ алады. Ішектің сірі қ абық тары жабысқ ақ шырышты заттармен жабылғ ан, ал іш пердесінің беті сабындап қ ойгандай, кей жерлеріне қ ан қ ү йылғ ан. Қ ан тамырларындағ ы қ ан қ оюланып " қ арақ ат қ ойырпағ ын" елестетеді. Аш ішек " қ айнатылғ ан кү ріштей" тү ссіз сү йық тық пен толган, оның шырышты қ абығ ы қ ызарып ісінген. Кө кбауыр кішірейген, болбыр. Бү йректерде некроздық нефрозга дейін бара-тын ауыр дистрофиялық ө згерістер кө рінеді. Миокардта ауыр ди-строфиялық ө згерістермен қ атар некроз ошақ тары немесе токсындік миокардит дамиды. Бауырдың, орталық нерв жү йесінің жасуша-ларында дистрофиялық ө згерістер байқ алады.
Асқ ыну турлері. Холерағ а тә н асқ ыну тү рлеріне холералық тифоид жә не холерадан кейінгі уремия кіреді. Холералық тифоид диф-тералық колиттің дамуымен сипатталады. Осындай ө згерістер кейде аш ішекте, асқ азанда, қ уық та да кө рінеді. Олардың дамуы екіншілік инфекциялардың белсендірілуімен тү сіндіріледі. Бү йректің қ ыр-тысты қ абатының некрозы бү йректің жедел жетіспеушілігіне (уре-мияга) ә келеді.
|
|
|
Холера патоморфозы. Қ азіргі уақ ытта дү рыс емдеуге байланы-сты холералық тифоид кездеспейді. Егер бү рын холерамен ауырғ -андардың 15-50%? ө летін болса, қ азіргі кезде ө те аз ө леді. Ә детте, ө лім аурудың бірінші кү ндері емес, 1-2 аптаның соң ында, бү йректің жә не жү ректің патологиясы нә тижесінде болады. Науқ ас қ анына ө те коп электролиттер қ ү юына байланысты классикалық холерада ү шырайтын дегидратация, гемоконцентрация процестері, терінің сірі қ абық тардың қ ү ргап қ алуы қ азір кездеспейді.
Науқ ас ө ліміне жоғ арыда айтылғ ан асқ ыну тү рлері (гиповоле-миялық шок, уремия т. б. ) алып келеді.
КҮ ЙДІРП
Кү йдіргі Ресейге " Сібір жарасы" деген атпен белгілі. Ол аса қ атерлі антропозооноздық инфекциялар қ атарына жатады.
Этиологиясы. Қ оздырушысы Bacillus anthracis — сыртқ ы орта ә серлеріне тө зімді, спора тү зуші таяқ шалар.
Патогенезі. Кү йдіргі кейбір жануарлардың (ат, қ ара мал, қ ой-ешкі) эпизоотия тү рінде ө тіп тү рады. Адамғ а инфекция эр тү рлі
жолмен тү седі. Ауру малды сойғ анда инфекция контакт жолымен тү ссе, олген малдардың терісін ондегенде аэрогендік жолмен немесе ішек арқ ылы туседі.
Патологиялық анатомиясы. Кү йдіргінің терШк турінде дененің ашық жерлерінде (бетте, мойында, аяқ -қ олда) инфекция тү суіне байланысты қ ызару, ісіну пайда болады. Оның ортасы тез арада некрозданып, қ ап-қ ара, кө міртә різді, кү йдіргіге тә н карбункул пайда болады. Антракс — деген термин комірмен байланысты болса, «кү йдіргің деген ат сол жердің кү йіп қ алгандай қ арайып тү рғ анын білдіреді. Карбункулдың айналасындағ ы тері ісініп, сол жерге қ ан қ ү йылады, кейде тромб пайда болады. Аймақ тық лимфа тү йіндері қ абынып, ісінеді (жедел серозды-геморрагиялық лимфаденит).
|
|
|
Кү йдіргінің ішектік тү рінде мық ын ішектің томенгі бө лігінде, ішектің шырышты қ абатына геморрагиялық сің белер немесе жа-ралар (біріншілік карбункулдар) пайда болады. Шажырқ ай лимфа тү йінінде серозды-геморрагиялық қ абыну дамиды.
Біріншілік ө кпелік тү рі қ ү рамында кү йдіргі спорасы бар ауа ө кпеге тү скең де дамиды. Кең ірдектің, бронхтың шырышты қ аба-ты қ анмен толғ ан, ө кпеде серозды-геморрагиялық пневмония ошағ ы табылады.
Куйдіргілік сепсис ү шін инфекцияның бү кіл организмге тара-лып кетуі тә н. Барлық ағ заларда геморрагиялық диатез белгілері, сепсистік талақ, геморрагиялық менингоэнцефалит, бү йрекү сті безіне қ ан қ ү йылу корінеді. Кү йдіргі диагнозы бактериологиялық зерттеулерден соң ғ ана анық қ ойылады. Ауру ө лімі осы сепсистік жагдайғ а байланысты.
ТУБЕРКУЛЕЗ
Туберкулез созылмалы инфекциялық сырқ ат, ол окпеде жә не басқ а ағ заларда тек ө зіне тә н морфологиялық озгерістердің (гра-нулеманың ) дамуымен сипатталады. Туберкулез латынша - tubercula — тө мпешік, бү дыр деген магынаны білдіреді. Осы аурумен сыр-қ аттанган кісілерді ашып коргенде ө кпесінде ә ртү рлі тө мпешіктер табылғ ан.
Туберкулез қ азіргі кү нге дейін кең тарағ ан жү қ палы аурулар-дың бірі болып отыр, оның Қ азақ стан Республикасы ү шін маң ы-зы ө те зор. 1993 жылы Қ азақ станда 100 000 халық қ а шақ қ анда 61, 7 адам алғ аш рет туберкулезбен ауырғ ан болса, 2002 жылы бү л кө рсеткіш 165, 1 жетті. Халық аралық ү йымдар мә ліметінше 100 000 адамнан 50 адам ауырса, бү л ауру эпидемия болып саналады. Тек 2002 жылы Қ азақ станда туберкулезден 3592 адам ө лген. БДҮ мә ліметтері бойынша дү ние жү зіндегі туберкулезбен аурушылар
|
|
|
