 |
Ж.Ахметов. Патологиялык анатомия
|
|
|
|
Ж. Ахметов. Патологиялык анатомия
20 бө лім. Жуқ палы аурулар
20. 4. САҢ ЫРАУҚ Ү ЛАҚ ТАР Қ ОЗДЫРАТЫН АУРУЛАР
(МИКОЗДАР)
Бір топ саң ырауқ ү лақ тар адамда терінің жә не ішкі ағ залардың ауруларын қ оздырады. Микоздар кейінгі уақ ытта кө бейіп келе жатқ ан инфекциялар қ атарына жатады.
Патогенезі. Микоздар ә ртү рлі аурулар нә тижесінде ө те ө лсірген кісілерде, антибиотиктерді кө п жә не ретсіз қ абылдағ анда, гипоа-витаминозда, ауруларды ісікке қ арсы дә рілерден емдегенде, қ ан жү йесінің сырқ аттарында (ә сіресе лейкоздарда) дамиды. Осы жаг-дайларда организмнің иммундық жү йесі бү зылып, дисбактериоз қ ү былысы пайда болады. Осылайша организм ү шін зиянсыз, сапрофит болып саналатын саң ырауқ ү лақ тардың ө сіп-ө ніп ө зінің патогендік ә серін кө рсетуіне ең қ олайлы жағ дай туады.
Инфекцияньщ жү ғ у жолдарын есепке ала отырып микоздарды: экзогенді жә не эндогенді микоздар деп бө леді. Эндогенді микоздар-дың дамуы организм сапрофит жағ дайында жасап жатқ ан саң ырау-қ ү лақ тардың аутоинфекция тү рінде асқ ынуына байланысты.
Экзогенді микоздардың мысалы ретінде дерматомикоздарды, эндогенді микоздардың ішінде висцералдық (ішкі ағ заларды за-қ ымдайтын) микоздарды жеке-жеке қ арастыруғ а болады.
Дерматомикоздар. Саң ырауқ ү лақ тардың тері элементгеріне ену терең цігіне қ арап дерматомикоздарды эпидермомикоздар, беткей жә не терең жайгасқ ан дерматомикоздар деп бө леді.
|
|
|
Эпидермомикоздар тек эпидермисті зақ ымдаса, дерматомикоздар дерманың жә не эпидермистің зақ ымдауымен сютатгалады. Эпи-дермомикоздардың мысалы ретінде теріде пайда болатын теміреткінің тү рлерін келтіруге болады.
Беткей дерматомикоздардың зиянды ә сері нә тижесінде шаш бү тіндей тү сіп қ алады, мү ны халық арасында таз деп атайды.
Ішкі аезаларда дамитын микоздар. Ішкі агзаларда микоздар кө бінесе эндогенді инфекция тү рінде дамиды. Тіндерде микоздар-дың спораларының болуы патология деп есептелмейді, тек саң ы-рауқ ү лақ тың ө сіп-ө ну белгілері пайда болғ анда немесе олардың айналасында қ абыну реакциялары, фагоцитоз қ ү былыстары кө рінгенде гана саң ырауқ ү лақ тарды жеке ауру себебі ретінде та-нуғ а болады.
Жіктелуі. Ішкі агзалар микоздарын тө рт топқ а бө леді: 1) сә улелі саң ырауқ ү лақ тар қ оздыратын (актиномикоз, нокардиоз); 2) ашы-тқ ы тә різді жә не ашытқ ы саң ырауқ ү лақ тар қ оздыратын (аспер-гиллез, пеницеллез, мукормикоз); 4) басқ а саң ырауқ ү лақ тар қ оз-дыратын (кокцидиоидомикоз, риноспориоз, споротрихоз, гистоп-лазмоз) аурулар.
СӘ УЛЕЛІ САҢ ЫРАУҚ Ү ЛАҚ ТАР Қ ОЗДЫРАТЫН АУРУЛАР, АКТИНОМИКОЗ
Актиномикоз сө улелі саң ырауқ ү лақ тар қ оздыратын инфекция қ атарына кіріп, организмнің барлық тіндері мен агзаларын зақ ым-дайды.
Актиномицеттер бір-біріне араласып кеткен мицелий деп ата-латын жіпшелерден тү рады. ОларДың шеттерінде кү н сә улелі тә різді қ ү рылымдар тү зіледі.
Патологиялық анатомиясы. Актиномицеттердің тіндерге енуі сол жердің созылмалы қ абынуына, актиномикозғ а тә н гранулема-лардың тү зілуіне соқ тырады (191-сурет). Олардың ірің деуі нә тижесінде сыртқ ы немесе ішкі ақ палар (свищ) пайда болады. Микроскоппен қ арағ анда гранулемалардың ортасында лейкоцит-термен қ оршалғ ан актиномицеттердің друзалары, . олардың айналасында осы ауру ү шін тә н болган ксантомды жасушалар, лимфо-идты жә не макрофагты сің белер, талшық ты дә некер тін кө рінеді.
|
|
|
|
|
|
191-сурет. Актиномикозғ а тә н гранулема |
Актиномикоз жү мсақ тіннен басталып тері асты шелі жө не дә некер тінді қ абаттар арқ ылы жан-жақ қ а тарала бастайды. Мысалы ауыз қ уысының актиномикозы мойын жү мсақ тіндеріне ө тіп, сол жерде ақ палар пайда болады. Ішекте дамыган актиномикоздың айналасындагы ірануляциялық тін ірің деп, ол қ атты дә некер іінмен қ оршалады, кейде ірің қ уысына немесе сыртқ а ақ па тү рінде бө лініп
35 — 437
Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия
20 бө лім. Жү қ палы аурулар
тү рады. Ө кпе актжомикозында ө кпеде дө некер тінмен қ оршалғ ан ірің ці ошақ тар пайда болып олар ө кпе қ абына, кө кірекке, жү рек қ абына ө теді. Сонымен қ атар актиномикоз метастаздар беру жо-лымен де таралады. Бү л кезде ө кпеде, бауырда, мида оның қ абық та-рында, сү йектерде актиномикоз ошақ тары табылады. Ү зақ қ а со-зылағ ан актиномкиоз амшіоидозбен асқ ынуы мү мкін.
|
|
|
