 |
Ж.Ахметов. Патологаялық анатомия
|
|
|
|
Ж. Ахметов. Патологаялық анатомия
20 бө лім. Жү қ палы аурулар
патын, микроорганизмнің патогендік қ асиетін жө не макро-организмнің реактивтілігін есепке алу керек. Осы факторлардың ара-қ атынасы сепсистің клиникалық ағ ымын жә не морфология-лык кө ріністерін анық тайды.
Сепсистің клиникада ө те ауыр ө туі жө не оны емдеудегі сә тсіздіктер оны кө бінесе антибиотиктерге тө зімді микроорга-низмдердің қ оздыруымен тү сіндіріледі.
Патологиялық анатомиясы. Сепсисте жергілікті жә не жалпы ө згерістер дамиды. Жергілікті ө згерістер инфекция кірген жерде ө рістейді, бү л жерді кіру есігі немесе инфекция қ ақ апасы деп атайды. Мысалы, хирургиялық сепсисте фурункул (шиқ ан), карбункул немесе операция жасалғ ан жер сепсистік ошақ бола алады. Ә детте сепсистік ошақ ірің ді қ абыну ошагы болып сол жерден инфекция лимфа немесе қ ан жолдары арқ ылы тарала бастайды. Кейде жергілікті ошақ табылмайды. Сепсистің бү л тү рін криптогенді (kryptos - жасырын) сепсис деп атайды. Бү ның бірнеше себептері бар: 1) сепсис тек қ ана экзогенді инфекциямен байланысты емес, кейде ол аутоинфекция нө тижесінде дамиды; 2) кейбір жагдайлар-да микроорганизм кірген жерде алғ ашқ а ошақ пайда болмайды; 3) жергілікті ошақ сепсис басталғ ан кезең ге дейін бітіп, жазылып кеткен болуы мү мкін, ол кезде сепсистің қ айнар кө зін анық тау ө те қ иын.
Жалпы ө згерістерге паренхималы агзаларда дамитын дистро-фиялық ө згерістер мен қ абыну жатады. Қ абыну негізінен аралық (интерстициалды қ абыну тү рінде мысалы, интерстициалды гепатит, миокардит, нефрит) ө теді. Қ ан тамырлары да қ абынады (вас-кулит). Сепсис ү шін лимфоид тіндердің ә серіне, кө кбауырдың ги-перплазиясы тә н. Кө кбауыр едә уір ү лкейген, капсуласы ә жімделген,
|
|
|
|
|
ү стап кө ргенде божырап тү ра-ды. Кө кбауырды кесіп Караганда, ол қ ызыл тү сте кө рінеді жә не ө те кө п қ ырьщды береді (сепсис-ке тә н кө кбауыр) (185-сурет).
Жіктелуі. Сепсис этиоло-гиясы бойынша: стафилококты, стрептококты, пневмококты жә не т. б. деп жіктеледі.
Клиникалық агымы бойын
ша сепсистің: 1) кенеттен да-
митын, 2) жедел, 3) жеделдеу,
185-сурет. Сепсиске тә н 4) созылмалы (хрониосепсис)
кекбауыр тү рлерін ажыратады.
Сепсистің қ ай жерден басталуына қ арап: терапевтік, бадамшабездік (тонзилогендік), хирургиялық, гинекологиялық, одонтогендік, отогендік, кін-діктік, урогендік, криптогендік тү рлерін ажыратады. Кейінгі кездерде операциядан соң, ә сіресе ірі веналарғ а катетер енгізгенде дамитын сепсистің саны кө беюде. Қ абыну ірің ді (сепсистік) тромбофлебиттен басталып қ ан арқ ылы организмде сепсистік ошақ тардың пайда болуымен (сепсикопие-миямен) аяқ талады. Сепсистің бү л тү рін ангиогендік (қ антамыр-лық ) сепсис деп атайды.
Сепсистің жә не бір жиі кездесетін тү рі гинекологиялық сепсис ол негізінен криминалдық (ауруханадан тыс) аборттан кейін дамиды. Нә рестелерде сепсис негізінен кіндік жарасына немесе қ ан тамырларына инфекция тү суіне (флебит, артериит) байланысты болады. Кейде ол жатырішілік сепсис тү рінде ө теді.
Клиникалық -морфологиялық белгіпері бойынша сГепсистің: септицемия, септикопиемия, сепсистік (бактериялық ) эндокардит жә не хрониосепсис тү рлерін ажыратады. Дегенмен де септицемия мен септикопиемияны сепсистің жеке тү рлері емес, оньщ даму кезең дері деп қ арау қ алыптасып келеді. Н. К. Пермяков (1992) сепсиске тек септикопиемияны жатқ ызады.
|
|
|
Септицемия сепсистің метастазсыз тү рі. Клиникада ол ө те жогары температурамен, ауру халінің ауырлыгымен жө не интоксикация белгілерімен сипатталады. Қ анда микробтар анық талады, бірақ та ірінді ошақ тар пайда болмайды. Ауру клиникасы микроб уымен жә не тіндердің ыдырау ө німдерімен улануга байланысты. Мә йітті ашып қ араганда айтарлық тай анемия, саргаю, теріде ге-моррагиялық бө ртпелер, сірі жә не шырыпггы қ абық тарда нү ктелі қ ан қ ү йылулар байқ алады. Кө кбауыр 1, 5-2 есе ү лкейген, божыра-ган, сыртқ ы қ абаты ә жімделіп қ алган, ө те кө п қ ырынды береді (сепсиске тә н кө кбауыр). Микроскоппен тексергенде қ анмен толу, гемосидероз, лейкоцитоз жә не қ ан қ ү йылу ошақ тары табылады. Кейде миелоидты қ ан жасау ошақ тары пайда болады. Лимфа туйіндері ү лкейген, оларда пиронинмен жақ сы боялатын плазма-лы жасушалар саны кө бейеді. Айырша без кө бінесе атрофия халінде кө рінеді. Жілік майында миелоидты тін кө бейеді, қ ан-қ ү йылу ошақ тары табылады. Паренхималы агзаларда дистрофиялық ө згерістер мен аралық қ абыну дамиды. Буйрекусті безінде қ анқ ү й-ылу кө рініп, оның қ ыртысты қ абатында липидтер мө лшері азая-ды. Қ ан тамырларының қ абыргасында фибриноидты ө згерістер мен аллергиялық васкулит белгілері пайда болады.
Септикопиемия ә ртү рлі агзаларда метастаздық ірінді ошақ тар-дың пайда болуымен сипатталады. Септикопиемия ү шін жергілікті
 |
|
|
|
|
|
|
20 бө лім. Жү қ палы аурулар |
|
187-сурет. Апостематоздық (ірің ді) сепсистік нефрит |
|
|
|
