 |
Ж.Ахметов. Патологаялық анатомия
|
|
|
|
АМЕБИАЗ
Амебиаз (амебалық дизентерия) қ арапайымдар қ оздыратьш созылмалы сырқ ат болып, жаралы колитгің дамуымен сипатгалады,
Этиологиясы мен патогенезі. Амебиазды Entamaeba histolytica деген қ арапайымдар қ атарына жататын паразит қ оздырады. Ауру асқ азан-ішек жолы арқ ылы жү ғ ады. Амебалар негізінен бү йен ішекте кө бейіп, сол жерден ішектің ішкі қ абаттарына ө теді. Ішекіің шырышты қ абаты амеба ә серінде некрозданып, жараланады. Аме-биазга байланысты дамитын ірінді асқ ынулар ә детте екіншілік бак-териялық инфекциялардың қ осылуымен тү сіндіріледі.
Патологиялық анатомиясы. Негізгі морфологиялық ө згерістер бү йен ішекпен тоқ ішектің ө рлеу бө лігінде, кейде сигма тә різді жә не тік ішекте кө рінеді. Ішектердің шырышты қ абатында ә ртү рлі даму кезең індегі жаралардың болуы амебиаз ү шін тә н қ ү былыс.
Ж. Ахметов. Патологаялық анатомия
20 бө лім. Жү қ палы аурулар
Жаралардың шеттері ылас, сары тү ске боялғ ан, шырышты қ абат-тан кө теріліп тү рады, тү бі біраз терең, бү лшық ет қ абатына дейін жететін, сарғ ыш-жасыл тү рдегі некроз ошақ тарынан тү рады. Жа-раның сыртқ ы тесігінен кө рі оның ішкі кө лемі ауқ ымырақ. Басып кө ргең це одан ірің бө лініп тү рады. Кейде олар бір-біріне қ осылып кетіп, жаралы аймақ тар пайда болады. Олардың кейбіреулері тыр-тық танып бітіп, ішектің тесігін тарылтып қ ояды, сонымен қ атар жаң а жаралар да кө рінеді. Микроскоппен қ арағ анда жаралардың айналасында лимфоциттерден тү зілген сің белер, сау тіндердің ара-сында амебалар табылады.
|
|
|
Асқ ыну турлері. Екіншілік инфекцияғ а байланысты ішекте флегмоналық немесе гангреналық колит дамиды. Қ ан тамырлары арқ ылы амебиаз бауырғ а ө тіп, бауыр абсцесі пайда болады. Абсце-стер некроз ошақ тары тү рінде басталып оларды кесіп қ арағ анда ішінде сү р немесе қ оң ыр тү сті заттар кө рінеді. Ірің ді ошақ тардың рең інің ө згеруі, сол жерге қ ан қ ү йылумен байланысты. Осындай абсцестер кейде кө кбауырда, ө кпеде табылады, Ішек жаралары немесе осы абсцестердің біреуі тесіліп кеткенде ірің ді перитонит дамиды.
Ауру ө лімі жоғ арыда айтылғ ан себептерге байланысты. ЛЕЙШМАНИОЗ
Лейшманиоздар негізінен ыссы аймақ тарда кездесетін терінің, шырышты қ абық тардың жә не ішкі ағ залардың қ абынуымен си-патталатын протозойлық инфекция.
Этиологиясы мен патогенезі. Лейшманиялар (Leishmania) жасушаішілік паразит болып саналады. Москиттер шақ қ анда теріге жіпшелері (жгутиктері) бар паразит тү седі. Оны жергілікті фаго-циттер обып алып, макрофагтардың ішінде домалақ, жіпшелерсіз формағ а - амастигот туріне - айналады. Амастиготтар макрофаг-тардың фаголизосомаларында бө лініп кө бейеді. Сол жасушалар ыдырағ анда олар жаң а макрофагтарғ а тү седі. Лейшманиоздың екі тү рін: терілік жә не висцералдық тү рлерін ажыратады. Олардың қ оздырушылары да, клиникалық кө ріністері де басқ а, оларда бір-біріне байланыссыз тү рлер деп қ аралады.
Тері лейшманиозы. Тері лейшманиозының қ оздырушыларына L. major, L. mexicana жә не L. braziliensis жатады. Лейшманиоз ре-зервуарларына: москиттер, кейбір кеміргіпггер кіреді. Осы инфекция кө здерінен лейшманиялар теріге тү седі. Теріде, ә сіресе бетте, мойында, қ олда алдымен папула немесе инфильтрат пайда болады. Инфильтрат қ ү рамында макрофагтар, эпителиодты жә не алып жасушалар кө рінеді. Инфильтрат арасында лейшманиялар бола-
|
|
|
ды. Осы инфильтрат некрозданғ анда оның орнында жеке жара пайда болады. Жара тү бі некрозданғ ан, шеттері қ атты, бір-бірте ү лкейе бастайды. Жара емделмегенде 6 айда бітеді. Жараның орнында домалақ, шеттері мө р басқ андай тегіс, ойық (терең дігі 0, 2 см) тыртық қ алады. Осы тыртық ты кө ріп, аурудың лейшманиоз-бен ауырғ анын айтуғ а болады.
Висцералдық лейшманиоз. Висцералдық лейшманиоз қ оздыру-шыларына L. donovani немесе L. chagasi жатады. Олардың резерву-арларына: иттер, ши бө рілер, тү лкілер кіреді. Бү л жағ дайда лейшманиялар мононуклеарлық фагоциттер жү йесінде кө бейіп, кли-никада гепатоспленомегалия синдромымен, лимфа тү йіндерінің гиперплазиясымен, панцитопения белгілерімен кө рініс береді. Кө кбауырдың массасы бірнеше кг-ғ а жетеді. Ішкі ағ заларда (бау-ырда, бү йректерде, миокардта) дистрофиялық ө згерістер дамиды. Панцитопенияғ а байланысты екіншілік инфекциялдр дамиды. Лей-шманиялармен толғ ан макрофагтар барлық ағ заларда табылады. Иммундық жү йенің бү зылуы мезангиопролиферативтік гломерулонефриттің, амилоидоз дамуына соқ тыруы мү мкін. Ө лім себебі осы кө рсетілген асқ ынуларғ а байланысты.
шистосомоз
Шистосомоз Африкада, Оң тү стік Америкада, Орта Шығ ыс елдерінде, Жапоншща жиі кездесетін патология. Эр жылы шисто-сомоздан 200 млн адам ауырып, оның 250 мың ы ө леді. Ол ішектерді, несеп-жыныс агзаларын, кейбір ішкі агзаларды (бауыр, ө кпе) за-қ ымдайды.
Этиологиясы. Адамда бү л гельминтоздың қ оздырушыларына: Schistosoma mansoni (бауыр шистосомозы), S. haematobium (несеп-жыныс жолдарының шистосомозы), S. japonicum, S. mansoni (ішек, бауыр шистосомозы) жатады.
Эпидемиологиясы мен патогенезі. Паразит тү щы суга ү лулар, моллюскалардан спороцисталар тү рінде бө лініп шыгады. Суда олар паразиттің соң гы кө белектік кезең іне дейін — церкарилерге дейін дамиды. Церкарилер адамғ а оның терісі арқ ылы (мысалы, суғ а шомылғ анда) кіреді. Сол жерден қ ан тамырларына еніп, жыныс-тық жетілген тү рге — шистосомалаларга — айналады. Қ ан арқ ылы паразит ө кпеге, бауырғ а, ішектерге, несеп жә не жыныс ағ залары-на кіреді. Олар суғ а тү скенде мирацидияларғ а (паразиттің алғ а-шқ ы даму кезең іне) айналып, судан қ айтадан моллюскалардың денесіне ө теді. Шистосомалардың тіршілік циклі осындай.
|
|
|
Патологиялық анатомиясы. Шистосома жү мыртқ алары тү скен жердің айналасында гранулема жә не фиброз дамиды. Гранулема
|
|
|
