 |
Жатыр іпіінде дамитын туберкулез
|
|
|
|
ЖАТЫР ІПІІНДЕ ДАМИТЫН ТУБЕРКУЛЕЗ
Жатыр ішінде дамитын туберкулез ө те сирек кездеседі. Инфекция негізінен қ ан арқ ылы плацентага таралады, ол жерде туберкулездік плацентит дамиды. Осы жағ дайда бауырда, кө кбау-ырда ірі казеозды некроз ошақ тары кө рінеді. Егер инфекция қ ағ анақ сү йық тығ ьшна тү скен болса, ол аспирация жолымен ө кпеге, жү тылу арқ ылы ішекке ө теді. Ө кпеде, ішекте кө птеген майда алгашқ ы туберкулездік аффектер пайда болады, аймақ тьщ лимфа тү йінде-рінде де туберкулездік қ абыну ү рдісі дамиды.
ЖАТЫР ІШІНДЕ ДАМИТЫН МЕРЕЗ
Іштен туылғ ан мерез қ азіргі кезде бү рынгығ а қ араганда жиі кездеседі. Мерезбен ауырган жү кті ә йел емделмеген жағ дайда ба-ланьщ олі туылуы 21, 8%, баланың мерезбен туылуы — 33, 3%, сау баланың туылуы 44, 9% болады (Т. М. Шувалов, жә не т. б., 1999). Кейде мерез белгілері туганнан кейін пайда болады. Инфекция іштеіі балага бала жолдасы арқ ылы (гематогенді) 5-айдан бастап ө теді. Даму кезендеріне қ арап мерездің ү ш тү рін ажыратады: 1) ү рық мерезі; 2) іштен туылган мерездің ерте дамитын тү рі; 3) іштен ту-ылган мерездің кеш дамитын тү рі.
Ү рық мерезі ө лген жә не мацерацияга ү шырағ ақ баланың туы-луымен аяқ талады. Олардың ішкі ағ заларында реактивті некроз ошақ тары пайда болады. Осы ошақ тарда трепонемалар табылғ ан жагдайда ү рық мерезі диагнозын аньпс, қ оюғ а болады.
Іштен туылган мерездің туа болган ерте дамитын туріне ішкі
ЖАхметов. Патологиялық анатомия
21 бө лім. Балааар аурулары
|
|
|
ағ заларда тары дө нінің ү лкендігіндей гуммалардың жә не гуммоз-
ды сің белердің пайда болуы тә н. Теріде қ атты (папуллалы) жө не
ірінді (пусгуллалы) бө ртпелер, лайқ ы экссудатқ а толғ ан кү лбіректер,
ауыз, мү рын қ уысының, анустың айналасында жалақ тар (эрозия-
лар) пайда болады. Кейде кү лбірекгер жарылып кеткенде алақ ан-
да, табанда тері тү сіп қ алып, қ ып-қ ызыл жылтыр жерлер кө рінеді.
Кейде баланың шашы тү сіп басы қ асқ аланып қ алады (мерездік
алопеция). Терідегі ө згерістер капиллярлардагы майда қ ан та-
мырларындагы продуктивті қ абынумен (продуктивті эндартершт жә не флебит) байланысты.
Бауыр 1, 5-2 есе ү лкейіп, кесіп қ арағ анда сарғ ыш-қ оң ыр тү сте кө рінеді, оның арасында ақ шыл тү сті тығ ьіздау ошақ тар табылады. Ө кпе улкейген, қ аттылау, салмагы біраз артқ ан, ақ шыл тусті (" ак, пневмония" ). Кө кбауырдың салмагы 75-100граммга дейін жетіп қ ызыл-қ оң ыр туске кіреді, капсуласында периспленит, гиалиноз дамиды.
Суйектердегі ө згерістер (остеохондрит, периостит, кейде ошақ -ты остеомиелит) осы ауруғ а тә н белгілердің біріне жатады. Мерездік, Вегнер остеохондриті нө тижесінде энхондралды сү йектену сызы-ғ ындағ ы шеміршектердің физиологиялық кері даму қ ү былысы бү зылып, осы шекара 1 мм-ден 5 мм-ге дейін кең иді. Кейде диа-физ эпифизден бө лініп кетіп, олардың арасы спирохетағ а бай гра-нул5щиялық тінмен толады. Осы жердегі сү йек сынып, бала жү ре алмай қ алуы мү мкін (Парро ауруы).
Микроскопией тексергенде бауырда милиарлы гуммалар, продуктивті гепатит, кейде циррозғ а дейінгі ө згерістер кө рінеді. Гумма ошақ тарында трепонемалар кө п табылады. Ө кпенің аралық тінінде лимфоциттер жө не плазмалы жасушалардан тү ратын сің белер бар екендігі аньгқ талады.
|
|
|
Орталық нерв жү йесінде энцефалит, мерезге тө н лептоменин-гит, сирек жағ дайда гумма дамиды. Бү йректерде ошақ ты немесе диффузды интерстициалды нефрит, бү йрек дамуының тежелуі бай-қ алады.
Іштен туылган мерездің кеш дамитын турі A-Y1 жаста, кейде одан кейін де ө з белгілерімен кө рінеді. Оғ ан: мерездік кератит, алдың ғ ы тістердің бө шке тө різді ө згеруі, аяқ тардың қ ылыш сияқ -ты қ исайып қ алуы тә н. Бү л ө згерістерді Гетчинсон уштігіц& п, тістегі кө ріністерді Гетчинсон тісі деп атау қ абылданғ ан. Сонымен қ атар орталық нерв жү йесіндегі қ абыну процестеріне байланысты мидың сегізінші жү бьюдағ ы нервте, кө з нервтерінде атрофиялық ө згерістер дамып, ауру естімей, кө рмей қ алады немесе психикасының дамуы тежеледі. Тимуста іші ірінді сү йық тық пен толғ ан, трепонемалар кө п қ уыстар — Дюбуа абсцестері — қ алыптасады.
21. 4. ПЕРИНАТАЛДЫҚ КЕЗЕҢ НЩ ИНФЕКЦИЯСЫЗ
АУРУЛАРЫ
Перинаталдық кезең нің инфекциясыз ауруларына: муковис-цидоз, эндокард фиброэластозы, нө рестелердің гемолиздік ауруы, диабеттік фетопатия жө не т. б. кіреді.
Муковисцидоз (латынша - mucus - шырыш, visci - жабысқ ақ ) немесе уйқ ы безінің кисталы фиброзы кө птеген экзокринді бездердің, ә сіресе ү йқ ы безінің, сө л жә не тер бездерінің, ішектің, бронхтар-дың, ө т жоддарының секреттерінің қ оюланып қ алуьша байланысты олардың шығ ару жолдарының тығ ындальш қ алуымен немесе кең ейіп кетуімен сипатталады. Ол ө лген балалардың 0, 1-0, 2? %-да кездесетін аутосомды-рецессивті тү рде тү қ ым қ уалаушы сырқ ат-тардың арасында ең жиі кездесетін ауру.
Бү л сырқ аттың патогенезі мукополисахаридтер мен глюкоп-ротеидтер алмасуының бү зылуымен, мембраналар арқ ылы иоң цар тасылымының ө згеруімен байланысты. Муковисцидоздың дамуы 7-хромосомадағ ы геннің мутациясымен байланысты. Бү л ген ө ткізгіштікті реттеуші трансмембраналық муковисцидоздық бело-кты (CFTR) басқ арады (кодтайды). CFTR белогы фосфорланғ анда хлоридтер, су, натрий бө ліп шығ аратын ө зектер (каналдар) ашы-лады. Осы белоктың мутациясы нө тижесінде жасушалар суды, хлоридтерді бө ліп шығ ара алмайды.
|
|
|
Бү ндай ауруларда ү йқ ы безінің, ө кпенің, ішек бездерінің сө лі қ ү рамындағ ы су жө не электролиттер мө лшері азайып, соның нә тижесің де ферменттер концентрациясы жө не сө лдің тү тқ ырлығ ы асып кетеді. Осығ ан байланысты бездердегі ферменттердің бө лініп шығ арылуы немесе белсенділігі азайып, зат алмасу процестері, ә сіресе майдың сің ірілуі бү зылады. Муковисцидоздың бірнеше клиникалық -анатомиялық турлерін ажыратады: 1) аралас, ішек-ө кпе тү рі бү л сырқ аттың 70-80%-ын қ ү райды; 2) ө кпе тү рі (15-20%); 3) ішек тү рі (5%); 4) бауыр циррозына соқ тыратын тү рі; 5) нө ре-стелердің тоң ғ ақ ты ішек тү йілуі (илеусі).
Патологиялык, анатомиясы. Ү йқ ы безіндегі ө згерістерге оның тінінің қ атайып, ақ шыл қ абаттар арқ ылы бө лініп тү руы кіреді. Ү йқ ы безін микроскоппен кө ргенде ол жерде ө р тү рлі ү лкендіктегі, жалпақ, текше тө різді немесе призмалы эпителиймен астарланғ ан кө птеген кисталар табылады. Олардың ішінде қ ою, біртекті, эозинофилді массалар кө рінеді, айналасындағ ы дә некер тін ө сіп кетеді. Ішектерде қ ою, майлы жабысқ ақ нө жіс табылады (мекони-алдық илеус). Кейде олар ішекте жиналып қ алып (копростаз) ішектің тү йілуіне, шырышты қ абатының жараланып, тесіліп
|
|
|
