Ж.Лхметов. Патологиялық анатомия

Ж. Лхметов. Патологиялық анатомия

21 бө лім. Балалар аурулары

перде) пердесінің тү зілуі 28-37 кү нге тура келеді. Міне осылайша асқ азан-ішек жү йесінің дамуы, олардың жеке бө ліктерінің бір-біріне жалғ анып бү тін бір жү йені тү зуі ө те кү рделі қ ү былыс. Кейде олар ө з мерзімінде жалғ анбай бітіп қ алады немесе тарылып барып жал-ғ анады. Кең ірдек пен ө ң ештің жә не уроректалді аймақ тағ ы ағ за-лардың бір-біріне ажырамай қ алуы осы ағ залар арасында тесіктердің пайда болуына соқ тырады.

Сонымен асқ азан-ішек жолының ең жиі кездесетін кемістік-теріне: атрезия, стеноз, жыланкө здердің пайда болуы, иннерваци-яның бү зылуы, ү рық тық қ ү рылымдардың сақ талып қ алуы кіреді. Атрезиялар стенозғ а қ арағ анда он есе жиі кездеседі.

Ө ң еште туа пайда болғ ан кемісгіктері атрезия тү рінде кездеседі. Ол 1500-5000 туылғ ан баланың біреуінде кездеседі. Кө бінесе ө ң еш пен кең ірдек арасьшда тесік пайда болады. Атрезияньщ бірнеше тү рлерін ажыратады: 1) ө ң еппің жоғ арғ ы жө не тө менгі бө ліктері бір-бірінен ажырағ ан, бітік болады; 2) ө ң ештің жоғ арғ ы бө лігі кең ірдекке ашылады, ал тө менгі бө лігі бітік; 3) ө ң еппің жоғ арғ ы бө лігі бітік те, тө менгі бө лігі кең ірдекке ашылады; 4) ө ң еппің екі бө лігі де кең ірдекке ашылады; 5) ө ң еш пен кең ірдек арасьщда, қ аты-нас тесік пайда болады (Цинзерлинг А. В., 1976). Атрезияньщ 2-4-5 тү рлерінде бала аспирациялық пневмониядан немесе операция жа-салмағ ан жағ дайда (1-3 тү рі) апгган ө леді.

Асқ азанның туа болғ ан кемістігіне асқ азан қ ақ пақ шасының гипертрофиялық пилоростенозы кіреді. Осы жердегі бү лшық ет тінінің гипертрофиясы нә тижесінде асқ азан кіреберіс ө зегі тарылып, 4-6 аптадан бастап ауру бала «атқ ылапң қ ү са бастайды, осығ ан байла-нысты электролиттер алмасуы бү зыльш, бала тез азып кетеді. Ас-қ азан кең іп оның қ абырғ асы калындайды, шырышты қ абатында жаралар пайда болады. Аурулардың 80% ү л балалар. Тек хирурги-ялық жолмен емделеді.

Ішектердің белгілі бір бө лігінің стенозы немесе атрезиясы жиі кездеседі. Ә сіресе ү лтабар жә не тік ішек аймағ ьщда кө бірек болады. Аноректалді атрезиялардьщ бірнеше тү рлері бар: 1) тек артқ ы тесіктің бітік туылуы (тік ішек қ альшты дамығ ан), бү л кезде тік ішекпен артқ ы тесіктің арасьшда жү қ а жарғ ақ қ ана болады; 2) тек тік ішекіің бітік туылуы (артқ ы тесік қ алыпты дамығ ан); 3) артқ ы тесіктің де, тік ішектің де бітік болуы. Міне осы жағ дайларда тік ішек кө бінесе жаньЕвдағ ы ағ заларғ а (қ уық қ а, шатқ а) ашылып ақ палар пайда бо­лады.

Ү рық тық қ ү ралымдардың сақ талып қ алуына байланысты туа пайда болғ ан кемістіктер.

Бү ларғ а: Меккель дивертикулі, кіндік бауының жарығ ы, кіндік

жарығ ы кіреді. Меккель дивертикулі барлық адамдардьщ екі пайы-зында кездеседі. Ол ү рық тық кезендегі сарыуыз ө зегінің қ ү рсақ ішің дегі бө лігінің жоғ арғ ы жағ ының бітпей қ алуына байланысты дамиды. Ә детге дивертикул мық ын ішекпен бү йеннің қ осылатьш жерінен 10-26 см (ересек кісілерде 40-80см) қ ашық тық та, кө лденең і бірнеше сантиметр, ү зындығ ы 15 см-ге дейін жететін, тү йық ішек тә різді ө сінді тү рінде кө рінеді. Осы жердің қ абынуын дивертикулит деп атайды, дивертикулге ішектің басқ а бө ліктері кіріп қ алса инва­гинация дамиды.

Кіндік бауының жарыгы (кіндік ішек жыланкө зі) ішек пен сары­уыз қ абы арасындағ ы (омфаломезентериалды) ө зектің сақ талып қ алуына байланысты пайда болады. Осы ө зектен оқ тын-оқ тын ішектеіі заттар сыртқ а шығ ып тү рады (нә жісті жыланкө з). Осы-ғ ан байланысты кіндік айналасындағ ы тері, жү мсақ тіндер қ абы-нып, іштің алдың ғ ы қ абырғ асының флегмонасьщен асқ ынады. Кейде осы жарық қ а ішектер кіріп қ алып, инвагинация немесе ішек тү йілу белгілері пайда болады. Егер осы сарыуыз ө зегінің тек орта бө лігі сақ талып қ алса, ішек кистасы (энтерокиста) пайда болады.

Кіндік жарыгының дамуы қ арынның алдың ғ ы қ абырғ асынның кіндік маң ындағ ы кемістігіне байланысты. Жарық қ абы кіндік ба-уымен амнионнан тү зілген. Оның ішінде ә детте аш ішек тү зақ та-ры табылады.

Ішек иннервациясының бү зылуына байланысты дамитын ауру-лар. Ішектің туа пайда болғ ан аганглиозы (Гриршпрунг сырқ аты) ішектің белгілі бір бө лігінде Ауэрбах (бү лшық ет арасындағ ы) жә не Мейсснер (плырышты қ абық тың астында) нерв ганглилерінің толық жоқ тығ ымен сипатталады. Аганглиозды аймақ кө бінесе сигма тә різді ішек пен тік ішектің арасында кездеседі. Осы аймақ та ішек спазмғ а ү шырап, оның жиырылып-созылу қ абілеті жоғ алады, ол ішектің қ атып қ алуына немесе динамикалық іш ө тпеуге соқ тыра-ды. Ішектің жогарыда жатқ ан бө ліктері кең іп ү лгаяды. Тоқ ішек кө лденең і 20 см-ге дейін жетіп (мегаколон) оның шырыпггы қ аба-тында жара пайда болады, бірте-бірте перитонит дамиды. Бү л сы-рқ атты анық тау ү шін биопсия жолымен ішек тінінен алынғ ан кесіндіде ацетилхолинэстераза ферментін зерттейді, аганглиозды аймақ та оның мө лшері ө те кө бейеді.

Бауырдың жә не ө т жолдарының туа пайда болган кемістіктері. Бауырдың туа болғ ан кемістіктеріне кө пбө лікті бауыр жә не бауыр поликистозы жатады. Бауыр ішіндегі немесе бауырдан тыс ө т жол-дарының артезиясы жаң а туылғ ан баланың 6-10 айдан соң ө луімен аяқ талады. Бү л патология жатыр ішіндегі баланың вирустық гепа-титпен ауыруымен байланысты. Ауру ө ліміне холемия немесе бау-ырдың билиарлы циррозы тікелей себеп болады.