 |
2-параграф. Оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптар
|
|
|
|
2-параграф. Оқ у жү ктемесінің ең жоғ ары кө леміне қ ойылатын талаптар
59. Білім алушылардың барлық сыныптағ ы жә не сыныптан тыс (факультатив, жеке жә не ү йірме жұ мыстарының ) апталық оқ у жү ктемесінің ең жоғ ары кө лемі ә р сыныпта аптасына 38 сағ аттан аспауы тиіс.
60. Пә нді оқ уғ а бө лінген ү лгілік жә не оқ у жұ мыс жоспарларындағ ы оқ у уақ ыты міндетті жә не вариативті оқ у бағ дарламаларының тиісті қ ұ рылымы мен мазмұ нын ә зірлеуде ескеріледі.
61. Білім алушылардың инвариантты жә не вариативті компоненттерді қ ұ райтын пә ндер бойынша оқ у жү ктемесінің жалпы кө лемі № 500 бұ йрық пен бекітілген Ү ОЖ-мен белгіленеді.
62. Білім алушылардың оқ у жү ктемесінің ең жоғ ары кө лемі қ ажеттілікті ескеру негізінде білім беру ұ йымының оқ у жұ мыс жоспарымен бекітіледі.
63. Сыныпты екі топқ а бө лу қ алалық білім беру ұ йымдарында сыныптарда білім алушылар саны – 24 жә не одан артық, ауылдық жерлерде білім алушылар саны – 20 жә не одан артық болғ анда:
1) оқ ыту қ азақ тілінде жү ргізілмейтін сыныптарда – қ азақ тілі мен ә дебиеті;
2) оқ ыту орыс тілінде жү ргізілмейтін сыныптарда – орыс тілі мен ә дебиеті;
3) шетел тілі;
4) кө ркем ең бек (сынып толымдылығ ына қ арамастан ұ л жә не қ ыз балалар топтарына);
5) информатика;
6) дене шынық тыру сабақ тарын жү ргізу кезінде жү зеге асырылады.
64. Инклюзивті білім беру аясында сыныпты топтарғ а бө лу осы стандарттың 63-тармағ ында кө рсетілген пә ндер бойынша ә рбір ерекше білім беру қ ажеттілігі бар балағ а сынып толымдылығ ындағ ы білім алушылардың жалпы санын ү шке кеміту есебінен жү зеге асырылады.
|
|
|
4-тарау. Білім алушылардың дайындық дең гейіне қ ойылатын талаптар
1-параграф. Негізгі орта білім берудің жаң артылғ ан мазмұ ны бойынша білім алушылардың дайындық дең гейіне қ ойылатын талаптар
65. Негізгі орта білім берудің жалпы білім беретін оқ у бағ дарламалары білім алушылардың, оның ішінде ерекше білім беру қ ажеттіліктері бар білім алушылардың ғ ылым жү йесінің базалық негіздерін мең геруіне, олардың бойында тұ лғ ааралық жә не этносаралық қ атынастың жоғ ары мә дениетін қ алыптастыруғ а, жеке тұ лғ а ретінде ө зін-ө зі танытуына жә не кә сіптік бағ дарлануына, сондай-ақ білім алушылардың бейіналды даярлығ ына бағ ытталады.
66. Білім алушылардың дайындық дең гейі бірнеше мә ндес оқ у пә ндерін біріктіретін " Тіл жә не ә дебиет", " Математика жә не информатика", " Жаратылыстану", " Адам жә не қ оғ ам", " Технология жә не ө нер", " Дене шынық тыру" білім беру салаларының ерекшеліктері ескеріле отырып жобаланғ ан оқ ытудан кү тілетін нә тижелер арқ ылы айқ ындалады.
67. Білім беру салалары (жә не оқ у пә ндері) бойынша оқ ытудан кү тілетін нә тижелер негізгі орта білім берудің базалық мазмұ нын айқ ындау ү шін негіз болып табылады.
68. Негізгі орта білім берудің оқ у бағ дарламаларында білім беру салалары (жә не оқ у пә ндері) бойынша оқ ытудан кү тілетін нә тижелер ә рбір оқ у пә нінің бө лімдері бойынша оқ ыту мақ саттарында нақ тыланады.
|
|
|
69. Оқ ытудан кү тілетін нә тижелер жү йесі білім алушылардың, оның ішінде ерекше білім беру қ ажеттіліктері бар білім алушылардың жеке даму траекторияларын қ алыптастыруғ а жә не олардың оқ ытудың ұ зақ мерзімді мақ саттарына кезең -кезең мен қ ол жеткізуге ілгерілеуіне мү мкіндік жасайды.
70. " Тіл жә не ә дебиет" білім беру саласы бойынша негізгі орта білім беру аяқ талғ анда кү тілетін нә тижелер.
Қ азақ тілі (оқ ыту қ азақ тілінде жү ргізілетін сыныптар ү шін)/ Орыс тілі (оқ ыту орыс тілінде жү ргізілетін сыныптар ү шін)/ Ана тілі (оқ ыту ұ йғ ыр/ө збек/тә жік тілдерінде жү ргізілетін сыныптар ү шін):
1) тың далым жә не айтылым:
білім алушы қ арым-қ атынастың ә леуметтік-тұ рмыстық, ә леуметтік-мә дени, оқ у-кә сіптік салалардағ ы мә тіндерін тү сінеді; сө йлесу тә ртібінің, бағ алаудың ашық жә не жабық тү рде берілген нысандарын таниды; ә ртү рлі ө мірлік жағ даяттарда ауызша тілдік қ арым-қ атынасты жү зеге асырады; тілдік қ арым-қ атынастың ә ртү рлі мақ саттары мен тактикаларын іске асыру ү шін тү рлі тілдік қ ұ ралдарды пайдалана отырып, ә ң гімеге бастамашы бола алады жә не диалогты қ олдайды; проблемалық сипаттағ ы ақ паратты жинақ тай отырып, монолог қ ұ растырады; ө з пікірін қ орғ айды жә не дә лелдейді; ө з пікірін білдіре отырып, ә ң гіме нысанасына қ атысты сө йлеушінің кө зқ арасын бағ алайды; тақ ырыбы/басы/соң ы бойынша мә тін мазмұ нын болжайды; ө з сө здерін ресімдеу кезінде грамматикалық, стилистикалық нормаларды сақ тайды;
2) оқ ылым:
білім алушы ә ртү рлі типтегі, жанрлар мен стильдердегі мә тіндерден негізгі жә не егжей-тегжейлі ақ паратты (мә тіндік, сандық, графикалық ) тү сінеді жә не ө зінше тү сіндіреді; мә тіннің астарлы мағ ынасын тү сінеді; зерттеп, шолып, таң дап, белгілеп оқ уды, арнайы ақ парат алу ү шін оқ уды, талдамалық оқ уды, белгілі бір мақ сатпен оқ уды қ оса алғ анда, оқ у стратегияларын пайдаланады; ә ртү рлі дереккө здерден қ ажетті ақ параттарды алады, оларды талдайды жә не жинақ тайды; қ арым-қ атынастың ә леуметтік-тұ рмыстық, ә леуметтік-мә дени жә не оқ у-танымдық аяларына қ атысты мә тіндердің қ ұ рылымдық, лингвистикалық жә не стилистикалық ерекшеліктерін салыстырады; дә лелдер мен фактілерді ажырата отырып, ақ параттың ө зектілігі мен қ ұ ндылығ ы тұ рғ ысынан мә тінді бағ алайды;
|
|
|
3) жазылым:
білім алушы естіген жә не оқ ығ ан ақ параттарын жинақ тай отырып, ә ртү рлі типтегі, жанрдағ ы жә не стильдегі мә тіндерді жазады; ақ паратты ұ сынудың ә ртү рлі нысандарын пайдалана отырып, мә тін қ ұ растырады (оның ішінде, баспа); ұ сынылғ ан ақ паратты талдау жә не бағ алау қ абілетін кө рсете отырып, ө зінің проблемалық сипаттағ ы мә тінін (мақ ала, эссе, хат жә не т. б. ) жазады; ә ртү рлі типтегі, жанрдағ ы жә не стильдегі мә тіндердің қ ұ рылымдық -композициялық, тілдік ерекшеліктерін салыстырады; анық тамалық материалды пайдалана отырып мә тіндерді тү зетеді жә не редакциялайды; белгілі бір тақ ырып бойынша қ арапайым, кү рделі жә не жан-жақ ты жоспар жасайды; орфографиялық, грамматикалық жә не стилистикалық нормаларды сақ тайды.
Қ азақ тілі мен ә дебиеті (оқ ыту қ азақ тілінде жү ргізілмейтін сыныптар ү шін)/Орыс тілі мен ә дебиеті (оқ ыту орыс тілінде жү ргізілмейтін сыныптар ү шін)
1) тың далым:
білім алушы мә тіннің негізгі мазмұ нын, сондай-ақ сө йлеушінің ниетін білдіретін функционалдық маң ызды мағ ыналы ақ паратты тү сінеді; мә тіннен арнайы ақ паратты алады; терминдердің мә нін жә не ә леуметтік-тұ рмыстық, ә леуметтік-мә дени жә не оқ у-танымдық аялары бойынша мә тіннің негізгі бө ліктерін тү сінеді; фактілер мен пікірлерді ажырата отырып, мә тіннің мазмұ нын бағ алайды; ә ртү рлі стильдегі жә не жанрдағ ы мә тіндердің негізгі проблемаларын айқ ындайды; мә тінде айтылғ ан деректер мен қ ұ былыстар, оқ иғ алар арасындағ ы байланыстар мен қ арым-қ атынастарды аша отырып, мә тінді талдайды; иллюстрациялар/негізгі сө здер/тақ ырыбы/басталуы бойынша айтылғ ан ойдың мазмұ нын болжайды;
|
|
|
2) айтылым:
талқ ылау, ө зінің пікірін білдіру жә не оқ иғ аларды, пікірлер мен проблемаларды бағ алау арқ ылы білім алушы оқ ылғ ан тақ ырыптар аясындағ ы диалогты қ олдайды; назарды ө зіне қ арату тә сілдерін пайдаланып жә не мақ сатты аудиторияны есепке ала отырып монолог қ ұ рады, ұ сынылғ ан тақ ырып бойынша ақ паратты талдайды жә не жинақ тайды; белгілі бір тақ ырып бойынша айтылғ ан ойды бағ алайды; сө йлеу нормаларын сақ тай отырып, тілдің лексикалық жә не грамматикалық қ ұ ралдарын пайдаланады;
3) оқ ылым:
білім алушы оқ ылғ ан тақ ырыптар аясында белгілі бір кү рделі тұ тас жә не аралас мә тіндердің мазмұ нын тү сінеді; ә ртү рлі типтегі, стиль мен жанрдағ ы мә тіндердің ерекшеліктерін анық тайды; сө здердің айқ ын жә не астарлы мағ ынасын, кө ркем бейнелеуіш қ ұ ралдардың мә нін тү сінеді; ө зектілігін, шынайылығ ын, пайдалылығ ын жә не қ ұ ндылығ ын анық тай отырып, ә ртү рлі дереккө здерден қ ажетті ақ паратты алады; негіздемелі қ орытынды шығ ара жә не оқ ығ анына сыни тұ рғ ыдан бағ а бере отырып, мә тіннің мазмұ нын талдайды жә не жинақ тайды; кө ркем шығ арманың тақ ырыбын, идеясын, проблемасын, автордың кө зқ арасын анық тай отырып мә тінді салыстырады, белгіленген оқ у стратегияларын пайдаланады;
4) жазылым:
білім алушы ә ртү рлі тілдік қ ұ ралдарды пайдалана отырып, естігені жә не оқ ығ аны негізінде ә ртү рлі типтегі, жанрдағ ы жә не стильдегі мә тіндерді жазады; ә ртү рлі деректерден ақ парат алу арқ ылы проблемалық сипаттағ ы мә тіндерді жазады; тұ тас мә тіндердің негізінде сызбаларды, кестелерді, диаграммаларды жасайды; белгілі бір тақ ырып бойынша қ арапайым, кү рделі жә не жан-жақ ты жоспар жасайды; ә ртү рлі типтегі, стильдегі мә тіндердің мазмұ нын салыстырады, талдайды жә не бағ алайды; орфографиялық жә не грамматикалық нормаларды сақ тайды; троптар мен тілдің кө ркемдегіш-бейнелеуіш қ ұ ралдарын пайдаланады.
|
|
|
Қ азақ ә дебиеті/Орыс ә дебиеті/Ұ йғ ыр ә дебиеті/Ө збек ә дебиеті/Тә жік ә дебиеті:
Негізгі орта білім беру аяқ талғ анда білім алушы:
1) ә дебиеттің негізгі даму кезең дерін; ә ртү рлі жанрдағ ы шығ армалардың мазмұ нын, фольклорда халық тұ рмысының, салт-дә стү рінің бейнелену ерекшеліктерін, ә деби терминдер мен ә деби бағ ыттарды, тү рлері мен жанрларын, кө ркем шығ армалардың бейнелі суреттеулерді біледі, ө лең мә тіндері мен прозалық мә тіндердің фрагменттерін (таң дауы бойынша) жатқ а біледі; оқ ылатын шығ армалардан дә йексө здерді біледі;
2) ұ лттық кө ркем мұ раның ә лемдік мә дениеттегі мә нін; ә дебиеттің мә дениеттің аса маң ызды жетістіктерінің бірі ретіндегі рө лін; адам ө міріндегі кө ркем ә дебиеттің мә нін, ә деби терминдер мен ә деби бағ ыттарды, тү рлері мен жанрларын, шығ арманың тақ ырыбын, идеясын, проблемаларын, шығ армадағ ы автордың кө зқ арасын, кө ркем шығ армалардағ ы бейнелі суреттеулерді, шығ армаларда ашық жә не астарлы айтылғ ан мағ ыналарды тү сінеді;
3) ә деби тақ ырыпқ а хабарлама, баяндама, эссе, сұ хбат дайындау; жазбаша ә ң гіме қ ұ растыру ү шін ә деби кейіпкерлердің диалогын (оқ ығ анының негізінде) дайындау – кейіпкерлердің біреуіне немесе бір топ кейіпкерге (топтық мінездеме), екі кейіпкерге (салыстырмалы мінездеме) мінездеме беру кезінде, ө з бетімен оқ ығ ан кітапқ а шағ ын жазбаша пікір дайындау кезінде; талдамалық сипаттағ ы ө зіндік мә тін қ ұ растыру кезінде, ақ параттық -коммуникациялық технологияларды қ атыстыра отырып, оқ ығ ан мә тінге ө зіндік тү сініктеме беру процесінде; ө зі ү шін ө зекті оқ у ортасын анық тау жә не кө ркем шығ армаларды бағ алау; пікірталастарғ а немесе кө пшілік алдында сө з сө йлеуге қ атысу; қ ажетті ақ паратты іздестіру ү шін алғ ан білім, білік жә не дағ дыларын; оқ ытылатын шығ армаларды талдау ү шін арнайы терминдер мен ұ ғ ымдарды; ө зекті проблемаларды талқ ылау кезінде мең герген дағ дыларын; ө з ойын білдіру, мә дени іс-шараларғ а қ атысу ү шін шығ армашылық қ ызметтің тә сілдерін қ олданады;
4) оқ ығ анына ө зінің кө зқ арасын дә лелмен тұ жырымдай отырып, ә ртү рлі жанрда бейнеленген шығ армаларды; тақ ырыпты, идеяны жә не шығ арма композициясының, сюжет ерекшеліктерін, шығ арманың тілдік ерекшеліктерін, негізгі эпизодтарын, кейіпкерлердің іс-ә рекетін жә не амалдарын, жазушы стилінің ерекшеліктерін талдайды, оларды ә лем ә дебиеті туындыларымен жә не ө нердің басқ а тү рлерінің туындыларымен салыстырады;
5) кө ркем мә тіннің жанры жә не тү рі жағ ынан ұ қ сас шығ арманы талдау жолдарын таң дау; фактілерді, детальдарды тарихи деректермен салыстыру; ә ртү рлі жоспарлар қ ұ ру ү шін; ә ртү рлі ресурстарды пайдалану арқ ылы жазбаша мә тіндерді қ ұ растыру ү шін алғ ан білімін, білігін жә не дағ дыларын жинақ тайды; шығ армалардағ ы қ ұ ндылық тарды қ азақ жә не басқ а да халық тардың қ ұ ндылық тарымен ө зара байланыстырады;
6) оқ ылғ ан шығ арманы композициялық, стильдік тұ тастығ ы, тілдік ресімделуі жә не қ ойылғ ан коммуникативті міндеттерге қ ол жеткізу тиімділігі тұ рғ ысынан; ө нердің басқ а да қ ұ ралдары арқ ылы жасалғ ан кө ркем мә тінді тү сіндіруді бағ алайды.
Шетел тілі:
1) тың далым:
білім алушы оқ ытылғ ан тақ ырыптар шең берінде мә тіндердің негізгі мазмұ нын тү сінеді; екінші кезектегі мә селелерді қ алдырып, басты фактілерді анық тайды; оқ ытылғ ан тақ ырыптар шең берінде егжей-тегжейлі ақ паратты тү сінеді; қ осымша ақ парат алу мақ сатында естігені негізінде кү рделі сұ рақ тар қ ұ растырады; тү пмә тіндік мә нге сү йене отырып, естігені бойынша ой қ орытады; оқ ытылғ ан тақ ырыптар шең берінде арнайы ақ паратты ажырата алады; оқ ытылғ ан тақ ырыптар шең берінде берілген дә лелдердің сә йкессіздігін анық тайды;
2) айтылым:
білім алушы оқ ытылғ ан тақ ырыптар шең берінде оқ иғ аның логикалық дамуын қ ұ растырып, мә тіннің негізгі мазмұ нын жеткізеді; формальды жә не формальды емес стильдерді қ олданады; оқ ытылғ ан тақ ырыптар шең берінде ақ паратпен таныстырады; оқ ытылғ ан тақ ырыптар шең берінде мә тіннің атауы, иллюстрациялары, тү йін сө здері, мә тін ү зінділері жә не т. б. бойынша ық тимал мазмұ нын болжайды; нақ ты ақ парат алу ү шін қ арапайым жә не кү рделі сұ рақ тар қ ояды; оқ у тапсырмаларын орындау ү шін қ ұ рбы-қ ұ рдастарымен (жұ пта, топта) бірлесіп жұ мыс жасайды; оқ ытылғ ан тақ ырыптар шең берінде мә тіндерді салыстырады жә не қ арама-қ арсы қ ойып салыстырады; ө з кө зқ арасын негіздей отырып, пікірін білдіреді;
3) оқ ылым:
білім алушы оқ ытылғ ан тақ ырыптар шең берінде ә ртү рлі стиль мен жанрдағ ы мә тіндердің негізгі мазмұ нын анық тайды; оқ ытылғ ан тақ ырыптар шең берінде ә ртү рлі стиль мен жанрда берілген мә тіндердегі егжей-тегжейлі ақ паратты ажырата алады; тү рлі ақ параттық ресурстарды (анық тамалық материалдар, сө здіктер, Интернет жә не басқ алары) пайдаланады; оқ ытылғ ан тақ ырыптар шең берінде мә тіндегі арнайы ақ паратты жә не мә тіндердің ә ртү рлі стилі мен жанрларын анық тайды; мә тіннің атауы, мә тін ү зіндісі, иллюстрациялары, тү йін сө здері жә не т. б. бойынша мазмұ нын болжайды; автордың кө зқ арасын немесе пікірін анық тайды; тү рлі мә тіндерден алынғ ан ақ паратты бағ алайды;
4) жазылым:
білім алушы кестелерді, диаграммаларды, схемаларды, сауалнамаларды, формулярларды жә не т. б. толтырады; оқ ытылғ ан тақ ырыптар шең берінде жоспар қ ұ рады, мә тінді жазады, редакциялайды жә не тү зетеді; коммуникативтік міндеттерге сә йкес мә тіннен ү зінділер алады; бұ рын оқ ығ ан тақ ырыптар бойынша алғ ан біліміне сү йене отырып, шынайы жә не/немесе ойдан шығ арылғ ан ө ткен, осы шақ тағ ы жә не болашақ та болатын оқ иғ аларды суреттейді; оқ ытылғ ан тақ ырыптар шең берінде мә тіндегі сө йлемдер мен абзацтарды бір-бірімен байланыстырады жә не ү йлестіреді; оқ ытылғ ан тақ ырыптар шең берінде берілген мә тіннің тыныс белгілерін сауатты жә не дұ рыс қ ояды; тиісті ережелер мен форматты сақ тай отырып, ә ртү рлі стиль мен жанрда мә тіндер қ ұ райды.
71. " Математика жә не информатика" білім беру саласы бойынша оқ ытудан кү тілетін нә тижелер.
Негізгі орта білім беру аяқ талғ анда білім алушы:
1) қ арапайым математиканың, статистиканың жә не ық тималдық теориясының негізгі ұ ғ ымдарын; сандар жіктемесін; нақ ты сандармен есептеу амалдарын; қ арапайым математиканың негізгі формулаларын; функция ұ ғ ымын, оның қ асиеттері мен графигін; алгебралық тең деулер, тең сіздіктер жә не олардың жү йелерін шешу тә сілдерін; кө пбұ рыштар жіктемесін; жазық фигуралардың негізгі тү рлерінің қ асиеттерін жә не белгілерін; комбинаторика ережелерін; оқ иғ а ық тималдығ ының классикалық, статистикалық жә не геометриялық анық тамаларын; статистикалық деректерді жинау жә не ө ң деу ә дістерін;
қ олданбалы есепті шешу ү шін математикалық модельді пайдалану алгоритмін; ақ парат, ақ параттық процестер, технологиялар жә не модельдер туралы ғ ылыми тү сініктердің негізін; қ азіргі заманғ ы қ оғ амдағ ы жә не ә рбір адамның ө міріндегі ақ параттық технологиялардың рө лін; компьютерлік жү йелер мен желілер қ ұ рылысының негіздерін, сондай-ақ олардың бағ дарламалық қ амтылыммен ө зара ә рекеттестігін; модельдеу, алгоритмдеу жә не бағ дарламалау арқ ылы есептерді шешу тә сілдерін; ә ртү рлі сандық қ ұ рылғ ылармен дұ рыс жә не қ ауіпсіз жұ мыс жасау ережелерін біледі;
2) математиканың академиялық тілін; санды стандартты тү рде жазу тә сілін; квадрат ү шмү шенің тү бірлері мен коэффициенттері арасындағ ы байланысты; тү рлі қ олданбалы есептерді шешуде математикалық модельдерді пайдаланудың маң ыздылығ ын; аксиома мен теорема сияқ ты математикалық категориялардың мағ ынасын; жазық тық тағ ы геометриялық салулар мен ө лшемдердің қ ағ идаттарын; таң дау жә не бас жиынтық тың сандық сипаттамаларының мағ ынасын; сандық жә не сапалық талдау жү ргізудегі статистикалық деректерді графикалық тү рде берудің рө лін;
компьютердің негізгі қ ұ рылғ ыларының ө зара ә рекеттестігін; қ олданушының жү йемен жұ мыс істеуіне арналғ ан бағ дарламалық қ амтылымның қ ажеттілігін; барлық деректер мен нұ сқ ауларды беру ү шін компьютермен екілік кодты пайдалануды; ақ паратты ө лшеу бірліктері арасындағ ы байланысты; ақ паратты жә не ақ параттық -коммуникациялық технология қ ұ ралдарын қ олданудың экономикалық, қ ұ қ ық тық жә не этикалық аспектілерін тү сінеді;
3) практикалық есептерді шешуде математикалық білімін; математикалық есептерді шешу алгоритмдерін; тү пмә тінге сә йкес математикалық терминологияны; нақ ты сандарды есептеу амалдары; ауызша жә не жазбаша тү рде дә л жә не жуық тап есептеуді; геометриялық есептерді шешуде жазық фигуралардың қ асиеттерін; тү рлі қ олданбалы есептерді шешуде математикалық модельдерді; математикалық есептерді шешуде есептеу техникасын жә не бағ дарламалық қ амтылымды;
қ ажетті ақ паратты жинау, ұ сыну, ө ң деу, сақ тау жә не беру ү шін ақ параттық жә не коммуникациялық технологиялардың заманауи бағ дарламалау қ ұ ралдарын; объектілер мен процестерді (физикалық, биологиялық, экономикалық жә не ақ параттық ) визуализациялау жә не зерттеу жұ мыстарын жү ргізу ү шін олардың компьютерлік модельдерін; практикалық есептерді шешу ү шін алгоритмдерді жазудың негізгі ережелерін жә не бағ дарламалау тілдері мү мкіндіктерін; қ ұ жаттарды жасау, қ арастыру жә не редакциялаудың бірлескен жұ мысы ү шін жергілікті жә не ғ аламдық желі мү мкіндіктерін қ олданады;
4) заң дылық тарды талдайды жә не олардың негізінде математикалық модельдер қ ұ растырады; статистикалық деректердің берілуінің тү рлі нысандарын пайдаланып, статистикалық деректерді; рационал жә не иррационал ө рнектерге жасалғ ан тү рлендірулерді; тең деулерді, тең сіздіктерді жә не олардың жү йелерін шешуді; геометриялық фигуралардың ө зара орналасуын; функциялардың қ асиеттерін; математикалық модельдер қ ұ растыру ү шін мә тіндік есептердің шарттарын; графика, диаграмма жә не ә ртү рлі сызбалар тү рінде ұ сынылғ ан деректерді жә не олардың нә тижелерін;
шынайы жә не ойдағ ы объектілер мен процестерді зерттеуге арналғ ан компьютерлік модельдерді; ең тиімдісін анық тау ү шін компьютерде есептерді шешудің ә ртү рлі тә сілдерін; бар қ ателерді анық тау жә не оларды кейіннен тү зету ү шін бағ дарламалау тілінде бағ дарламалау кодын талдайды;
5) математикалық есептерді шешудің алгоритмдерін; статистикалық деректерді ө ң деу жә не талдау нә тижелері бойынша қ орытындыларды; аксиомалар мен теоремалар арқ ылы дә лелді пікірлерді; геометриялық тү рлендірулерді қ олдана отырып қ ұ растыру есептерін шешу тә сілдерін;
ө з идеяларын ұ сыну жә не іске асыру ү шін мә тіндер, кестелер, деректер қ оры, графика мен мультимедиа тү ріндегі ақ паратты; электрондық кестелерде, 3D-редакторларда, сондай-ақ бағ дарламалау ортасында объектілер мен процестердің (физикалық, биологиялық, экономикалық жә не т. б. ) модельдерін жинақ тайды;
6) есептің тү пмә тініне қ атысты есептеулер нә тижесін; берілген параметрлердің мә ндеріне байланысты функциялардың графиктерінің орналасуын; шамалардың жуық мә ндерін жә не олардың стандартты тү рде жазылуын; жү ргізілген тә жірибелер санының артуына байланысты оқ иғ а нә тижесінің абсолюттік жә не салыстырмалы жиілігін; ақ параттың сапасын, маң ыздылығ ын, пайдалылығ ын жә не тиімділігін; пайдаланушының қ ажеттіліктеріне байланысты компьютердің пішін ү йлесімін жә не бағ дарламалық қ амтылымын таң дауды; компьютерлік модельдің шынайы объектілерге сә йкестігін; алгоритмнің тиімділігін жә не оны орындаудың нә тижелерін; ақ параттық -коммуникациялық технология қ ұ ралдарының адам денсаулығ ына теріс ә сер етуін бағ алайды.
72. " Жаратылыстану" білім беру саласы бойынша оқ ытудан кү тілетін нә тижелер.
Негізгі орта білім беру аяқ талғ анда білім алушы:
1) бастапқ ы географиялық, биологиялық, физикалық жә не химиялық ұ ғ ымдарды; заманауи ө мірдегі жаратылыстану ғ ылымының рө лін; негізгі биологиялық, физикалық жә не химиялық теориялар мен заң дардың мә нін; атақ ты ғ алымдардың жаратылыстану ғ ылымдарының қ алыптасуы мен дамуына қ осқ ан ү лесін; энергия кө здерін, оның тү рлерін жә не қ олданылу салаларын; практикалық жә не эксперименттік жұ мыстарды орындау барысында қ ауіпсіздік техникасының ережелерін; физикалық жә не химиялық шамалардың ө лшем бірліктерін; механика (кинематика, динамика, статика, сақ талу заң дары), жылу физикасы (молекулалық физика жә не термодинамика), электр жә не магнитизм (электростатика, тұ рақ ты жә не айнымалы электр тогы, магниттік ө ріс, электромагнитті индукция), оптика (геометриялық жә не толқ ындық ), кванттық физика элементтері, атом физикасы, астрономия бө лімдеріндегі ұ ғ ымдарды, формулаларды, заң дарды жә не физикалық тұ рақ ты шамаларды; атом-молекулалық ілімді, атомның қ ұ рылысы жә не элементтер қ асиетін; химиялық таң баларды; заттардың жіктелуін; химиялық жә не физикалық, биологиялық қ ұ былыстарды; химиялық байланыс тү рлерін жә не заттардың қ ұ рылысын; химиялық реакциялардың типін, жү ру белгілерін жә не заң дылық тарын; бейорганикалық жә не органикалық қ осылыстардың маң ызды кластарын жә не олардың қ асиеттерін; электролиттік диссоциация теориясын; химиялық элементтердің периодтық заң ын жә не периодтық жү йесінің қ ұ рылымын; Қ азақ станның химия жә не металлургия ө неркә сіптерінің маң ызды салаларын; микробиология, молекулалық, жасушалық биология негіздерін; ө сімдіктер жә не жануарлар ағ заларының ішкі ортасы мен мү шелер жү йесінің компоненттерін; ө сімдіктердің жә не жануарлардың негізгі топтарын; тірі ағ залардың адам жә не табиғ и кешен ү шін маң ызын; эволюциялық дамудың негізі мен заң дылық тарын; сұ рыптау ә дістерін; биогеоценоздар мен агроценоздардың қ ұ рылымын; тірі ағ заларғ а қ оршағ ан орта факторларының ә серін, адам іс-ә рекетінің қ оршағ ан ортағ а ә серін; географиялық зерттеулер ә дістерін; аумақ тық кешендерді; географиялық объектілердің, процестер мен қ ұ былыстардың мә нін, жіктелуін, таралу жә не орналасу ерекшеліктерін; заманауи геоақ параттық жү йелердің жұ мыс істеу ерекшеліктері мен қ олдану аясын; географиялық қ абық пен географиялық ортаның, геосфералардың қ ұ рамын, қ ұ рылымын, заң дылық тарын, дамуының басты кезең дерін; карталардың тү рлерін, жіктелуін жә не элементтерін; материктер мен мұ хиттардың, жекелеген аумақ тардың, елдердің жә не Қ азақ стан Республикасының табиғ аты ерекшеліктерін; ә лем, жекелеген ө ң ірлер, елдер жә не Қ азақ стан Республикасы шаруашылығ ының аумақ тық жә не салалық қ ұ рылымын, даму жағ дайлары мен факторларын; халық аралық экономикалық қ атынастардың мақ саттары мен нысандарын; елді мекендердің тү рлерін, қ ұ рылымын, функцияларын, орналасу факторлары мен даму серпінін; ғ аламдық жә не ө ң ірлік демографиялық проблемаларды; жекелеген аймақ тардың, елдердің жә не Қ азақ стан Республикасының демографиялық саясаты ерекшеліктерін; Қ азақ стан Республикасының экономикалық жә не саяси географиялық жағ дайын, аумақ тық -ә кімшілік бө лінуін; Қ азақ стан аймақ тарының табиғ и-ресурстық ә леуетін; елдердің типологиясын; экономикалық жү йелердің модельдерін; халық аралық байланыстардың тү рлерін; табиғ атты қ орғ ау жә не тұ рақ ты даму шараларын біледі;
2) шамалардың физикалық мағ ынасын, механика, электр жә не магнетизм, оптика, атом физикасы, астрономияның негізгі терминдері мен заң дарын; биологиялық, физикалық жә не химиялық қ ұ былыстардың адам ө міріндегі маң ыздылығ ын; химиялық реакциялардың жү ру жағ дайларын; тотығ у жә не қ алпына келу процесін; органикалық жә не бейорганикалық заттар кластарының арасындағ ы айырмашылық тарды; ИЮПАК Теориялық жә не қ олданбалы химияның халық аралық одағ ы халық аралық номенклатурасын; химиялық ө ндірістің технологияларын жә не ғ ылыми қ ағ идаттарын; микробиологияның медицинадағ ы, ауыл шаруашылығ ындағ ы жә не ө неркә сіптегі маң ызын; жасушалардағ ы молекулалар жә не органоидтар дең гейінде жү ретін процестерді; ө сімдік жә не жануарлар ағ заларының ішкі ортасы мен мү шелер жү йесінің функцияларын, ө сімдік пен жануарлардың негізгі топтарының жіктелу қ ағ идаттарын; метаболизм процестерін; жаһ андық жә не жергілікті экологиялық проблемаларды; жердегі биокө птү рлілікті сақ таудағ ы Қ ызыл кітаптың рө лін; табиғ и жә не ә леуметтік-экономикалық заң дылық тардың, процестердің, қ ұ былыстардың мә нін; заманауи географиялық кең істіктің, аумақ тық кешендердің ерекшеліктерін; географиялық объектілердің, процестер мен қ ұ былыстардың ө зара байланыстарын; географиялық қ абық пен географиялық ортадағ ы процестердің себептерін, кезең дерін, салдарын, мә нін; геосаяси процестерді; геосаясат субъектілерінің рө лі мен ық пал ө рісін, ө зара ә рекеттестігін; " Байқ оң ыр" ғ арыш айлағ ының ө ң ірлік жә не халық аралық маң ыздылығ ын тү сінеді;
3) тірі жә не ө лі табиғ аттағ ы объектілерді, процестер мен қ ұ былыстарды сипаттау ү шін негізгі физикалық, химиялық, биологиялық, географиялық ұ ғ ымдар мен терминдерді; тә жірибелік-эксперименттік жә не зерттеу жұ мыстарын қ ауiпсiз жү ргізу ә дістерін; қ олданбалы жә не оқ у тапсырмаларын шешу, практикалық жә не зертханалық жұ мыстарды орындау барысында физика, химия, биология, географияның заң дары мен формулаларын; нә тижелерді ұ сынуда графикалық тә сілдерді, ө лшем бірліктердің Халық аралық жү йесін; алынғ ан білімдерін биологиялық, физикалық жә не химиялық қ ұ былыстардың жү ру жағ дайларын жә не процестерді тү сіндіруге; ағ залардың ә ртү рлі топтарын сипаттағ ан кезде бинарлық номенклатураны; географиялық қ абық пен географиялық орта компоненттерінің сандық жә не сапалық сипаттамаларын анық тау ә дістерін; картометрия тә сілдерін, кең істікте бағ дарлау жә не навигациялық дағ дыларды қ олданады;
4) ғ ылыми-жаратылыстану эксперименті нә тижесінде алынғ ан деректерді; графиктік жә не кестелік нысанда берілген ақ паратты; заттардың қ асиетінің сапалық жә не сандық қ ұ рамына жә не оның қ ұ рылымына тә уелділігін; заттардың қ асиеті мен қ олданылуы арасындағ ы себеп-салдарлық байланысты; адам ағ засының химиялық қ ұ рамын жә не оның дұ рыс жұ мыс істеуі ү шін микроэлементтер мен макроэлементтердің маң ызын; биологиялық процестер мен қ ұ былыстардың заң дылық тарын; тірі ағ залардың мү шелер жү йесінің қ ұ рылысы мен функциясын; трансгендік технологияларды қ олдануғ а байланысты проблемаларды; биогеоценоздағ ы заттар айналымының процестерін; географиялық қ абық пен географиялық ортадағ ы процестер мен қ ұ былыстардың себеп-салдарлық байланыстарын; жаратылыстану ғ ылымдары саласындағ ы жетістіктер мен ғ ылыми жаң алық тарды қ олдану аясын; географиялық объектілердің орналасу факторларын; қ оғ амдық ө ндірістің ғ ылыми-жаратылыстану, ә леуметтік-экономикалық негіздерін; Қ азақ станның географиялық жә не геосаяси жағ дайын, саяси, экономикалық жә не ә леуметтік дамуының ерекшеліктері мен факторларын, оның дү ниежү зіндегі рө лі мен орнын талдайды;
5) кесте, сызбанұ сқ а, хабарлама, баяндама, таныстырылым тү рінде кө рсету ү шін жинақ талғ ан жә не ө ң делген деректерді, ақ параттарды; гипотеза, дә лел жә не тү сініктеме жасауғ а арналғ ан ғ ылыми модельдерді жә не дә лелдемелерді; эксперимент жә не зерттеулер жү ргізу жоспарын; эмпирикалық қ ағ идаларды, қ ағ идаттар мен заң дылық тарды жү йелеу, жіктеу жә не анық тау ү шін тірі жә не ө лі табиғ атта болатын процестер туралы білімдерді жинақ тайды;
6) жасалғ ан эксперименттің нә тижелерін, зертханалық жұ мыстарды жү ргізу кезіндегі тә уекелдерді, тү рлі биологиялық, физикалық жә не химиялық процестердің адамның тыныс-тіршілігі мен қ оршағ ан ортағ а ә серін; табиғ и биогеоценоздар мен агроценоздардың жағ дайын; ө неркә сіптің технологиялық қ ағ идаттарының тірі табиғ ат компоненттері арасындағ ы тепе-тең дікті сақ тауғ а ә серін; пайдалы қ азбалар мен табиғ и ресурстарды дұ рыс пайдаланудың маң ыздылығ ын; ә ртү рлі мақ саттар мен қ ызмет тү рлері ү шін географиялық объектілердің, процестер мен қ ұ былыстардың жарамдылық жә не пайдалану дә режесін бағ алайды.
73. " Адам жә не қ оғ ам" білім беру саласы бойынша оқ ытудан кү тілетін нә тижелер.
Негізгі орта білім беру аяқ талғ анда білім алушы:
1) отан жә не дү ниежү зі тарихы кезең дерін; Қ азақ стан жә не дү ниежү зі тарихының ежелден бастап қ азіргі кү нге дейінгі негізгі оқ иғ аларын, қ ұ былыстарын, процестерін; отан жә не ә лем тарихында маң ызды рө л атқ арғ ан тарихи қ айраткерлерді; тарихи даму барысында қ алыптасқ ан ұ лттық жә не ә лемдік мә дениеттің маң ызды жетістіктерін; тарих ғ ылымының базалық ұ ғ ымдарын; тарихи деректердің тү рлерін; қ ұ қ ық пә ні мен ұ ғ ымын; заманауи қ ұ қ ық жү йелерін; іргелі қ ұ қ ық тық жә не ә леуметтік қ ұ ндылық тарды: адам қ ұ қ ығ ы, демократия, азаматтық қ оғ ам жә не қ ұ қ ық тық мемлекет, заң дылық жә не қ ұ қ ық тә ртібі; қ азақ стандық қ ұ қ ық саласының базалық мазмұ ны мен негізгі ұ ғ ымдарын; қ ұ қ ық дереккө здерін; гуманизмге, адалдық қ а, отан алдындағ ы борыш пен толеранттылық қ а негізделген қ ұ ндылыu
|
|
|
