 |
Стерилизациялау техникасы. Иондаушы сәулелермен стерилизациялау. Қызған ауамен стерилизациялау. Үзіліспен жұмыс істейтін аппараттарда стерилизациялау
|
|
|
|
Стерилизациялау техникасы
Аппараттар ішінде стерилизация процесінде банкілерде артық қ ысым пайда болу салдарынан консервілердің тұ тастығ ының бү лінуіне жол бермеу ү шін сол қ ысымғ а қ арсы шаралар қ олданылады. Артық қ ысымның мө лшері консерві тү рлеріне, ондағ ы суғ а, ауағ а, газғ а, қ ыздыру процесінде ө нім кө лемінің ұ лғ аюына байланысты.
Консервілерді булы ортада стерилизациялау, суда стерилизациялауғ а қ арағ анда стерилизациялаудың біркелкі формуласының ө зінде-ақ банкі ішінде температура кө лемінің біркелкі таралуын қ амтамасыз етеді.
Консервілерді стерилдеудің тү рлері сан алуан, бірақ ө ндірісте олардың бірнеше тү рі ғ ана қ олданылады. Негізінен консервілерді ө ткір бумен, кейде ыстық сумен, ү здікті жә не ү здіксіз жұ мыс істейтін аппараттарда стерилдейді. Ғ алымдар электр жә не магнит ө рістерінде, иондаушы сә улелер арқ ылы стерилдеу тә сілдерін ұ сынды, бірақ олар ө ндіріс жағ дайында аса қ олайлы болмады.
Жоғ ары жиіліктегі тоқ тың (ЖЖТ) жә не аса жоғ ары жиіліктегі токтың (АЖЖТ) электромагнитты ө рісімен стерилизациялау ө те тиімді болып табылады. Ө німді жоғ ары жиіліктегі жә не ө те жоғ ары жиіліктегі ө рісте қ ыздырғ анда жылудың микроорганизмге деген ә сері ө німнің ө з ішіндегі клеткаларда айнымалы электромагнитты ө рістің ә рекетінен қ ұ ралады. Сондық тан да жоғ ары жиіліктегі жә не ө те жоғ ары жиіліктегі ток ө рісінде қ ыздырылғ анда ө німдегі микроорганизмдер тез ө леді. Атап айтқ анда, стерилденген етті 1450С температурада 3 минуттың ішінде қ ыздырғ анда алуғ а болады. Ал ә деттегі стерилизациялау 115-1180С температурада 40 минутта іске асады. Сонымен қ атар жоғ ары жиілікте жә не аса жоғ ары жиіліктегі тыс ө рісте қ ыздырғ анда ө німнің тағ амдық қ ұ ндылығ ын сақ тап қ алуды қ амтамасыз етеді.
|
|
|
Жоғ ары жиіліктегі мен аса жоғ ары жиіліктегі ө рісті шыны немесе полимер ыдыстарғ а салынғ ан ө німдерге қ олдану тиімді екенін атап ө ткен жө н.
Иондаушы сә улелермен стерилизациялау
Иондаушы сә улелерге катодты сә улелер – шапшаң электрондар тасқ ыны, рентген сә улелері (жиілік – 1018 – 1019 Гц) жә не гамма-сә улелері (1020 Гц) жатады. Иондаушы сә улелер жоғ ары бактерицидтік ә рекетке ие жә не ө німді қ ыздырмай толық тай стерилизациялауды қ амтамасыз етуге қ абілеті.
Радиоактивті сә улелердің ішінде жоғ ары ө тімдік қ абілеті бар гамма-сә улелердің практикалық маң ызы бар. Иондаушы сә улелермен стерилизациялаудың ұ зақ тығ ы ондағ ан секундке созылады.
Кез келген консервілер тү рлерін орап тү йіп, тұ мшалап жабуғ а болады. Алайда, сә улелендірудің жоғ ары қ арқ ыны еттің қ ұ рамды бө ліктерінің ө згерістеріне ә кеп соғ ады. Сонымен бірге, иондаушы сә улелермен ө ң дегенде банкілер ішіндегі ө німдер шикі кү йінде қ алып қ ояды, стерилизациялаудан кейін қ ыздырудың ә деттегі тә сілдерінің бірімен оны тағ амдық ә зірлікке жеткізу қ ажет.
Қ ызғ ан ауамен стерилизациялау
Бұ л тә сілді кө лбеу конвейерлерде немесе банкілер шынжырлы транспортерлермен жылжып, сонымен бір уақ ытта ө з-ө зінен айналатын стерилизаторларда, болмаса банкілер аппараттың он бойы бағ ытымен домалайтын қ ондырғ ыларды қ олдануғ а болады. 1200С қ ызғ ан ауа стерилизаторда 8-10 м/с жылдамдық пен қ озғ алады. Бұ л тә сіл қ ыздыру орталығ ында консервіге жылу беруді кү шейтуге мү мкіндік береді, ә рі ө німнің жоғ арғ ы қ абатының кү йіп кетпеуіне кепілдік береді.
|
|
|
Ү зіліспен жұ мыс істейтін аппараттарда стерилизациялау
Консервілерді стерилизациялауғ а арналғ ан ү зіліспен жұ мыс істейтін мейлінше кең тарағ ан аппараттардың типтері – СР, АВ жә не Б6-ИСА автоклавтары. Бұ лар қ аң ылтыр жә не шыны ыдыстарымен шығ арылатын консервілерді бумен немесе сумен стерилизациялайтын тік жә не қ аң ылтыр ыдыстарымен шығ арылатын консервілерді бумен стерилизациялайтын кө лденең автоклавтар болып бө лінеді. Автоклавтардағ ы температура мен қ ысым қ ол кү ші ә дісімен реттеледі, немесе пневматикалық, электрлік бағ дарламалық қ ондырғ ылар - термореттеушілер арқ ылы жү зеге асырылады.
Стерилизациялау бө лімінде автоклавтар топ-тобымен орналастырылады жә не жұ мыста тасқ ындық жасау ү шін корзинкаларды тиеу мен тү сіруді ұ йымдастыру мақ сатында автоклавтардың жоғ арғ ы жағ ыда орау, буып тү ю цехін, автоклав жә не сортқ а бө лу бө лімдерін жалғ астыратын тельфер жолын қ ұ рады.
Пастерлеу
Пастерлеу сыртқ ы ортадан оқ шауланғ ан ө німді термиялық ө ң деуден ө ткізудің бір тү рі болып табылады. Мұ нда кө п жағ дайда микроорганизмдердің вегетативі формалары қ ұ ртылады. Осығ ан байланысты сапалы пастерлеуден ө ткен консервілер жасап шығ аруда шикізатқ а кейбір санитариялық -гигиеналық жә не технологиялық қ атаң талаптар қ ояды. Мұ ндай консервілер ү шін ә детте терісі сыпырылмағ ан шошқ а етін пайдаланады; шикізаттың рН кө рсеткішін бақ ылайды. Тұ здау жә не пісіп жетілу процесінде тұ здық пен піскілеу, мыжғ ылу жә не барабанда айналдыру ә дістерін қ олдануды ұ сынады. Шикізатты сопақ ша немесе тік тө ртбұ рышты сыйымдылығ ы 470, 500 жә не 700 грамм, сонымен қ атар желатин (1%) салынғ ан металл банкілерге салады. Банкілер престеуден кейін вакуум жабу машиналарында жабылады.
|
|
|
Пастерлеу тік болмаса ротациялы автоклавтарғ а жү ргізіледі. Пастерлеу тә ртібі бойынша ө ндірістік циклге банкілерді 1000С (15 минут) қ ыздыру уақ ыты, автоклавта температураны 800С дейін (15 минут) тө мендету, 800С (80-110 минут) ө зіндік пастерлеу уақ ыты жә не 200С дейінгі (65-80 минут) салқ ындату енеді. Консервілердің тү рлері мен массасына байланысты пастерлеу процесінің жалпы ұ зақ тығ ы 165-210 минут қ ұ райды. Ө німнің орталық бө лімін қ ыздыру кезең і 800С-та 25-30 минут. Пастерлеу кезінде ө німде микроорганизмдердің қ ыздыруғ а тө зімді тү рі сақ талуы мү мкін, ө йткені олар 600С дейінгі температурада дамуғ а қ абілетті. Ал оның термофильдік тү рлері 53-550С да дами береді. Микроорганизмдер мен ластанудың кө бейюіне жол бермеу ү шін пастерленген консервілер жасауда банкілерді тез қ ыздыру жә не салқ ындату қ ажет. Микроорганизмдердің ө суіне қ олайлы 48, 9-68, 30С ең қ ауіпті температура болып есептелінеді. Мұ ндай термофильдік бактериялардың кейбір тү рлері тез ө седі. Егер бұ л уақ ыт кө бейіп кетсе, онда микроорганизмдердің саны артады, яғ ни бактериологиялық ақ ау (сапасыздық ) болуы мү мкін
|
|
|
