 |
463-тапсырма. Бақылау жұмысына берілген сұрақтарға жауап әзірлеңіздер.
|
|
|
|
463-тапсырма. Бақ ылау жұ мысына берілген сұ рақ тарғ а жауап ә зірлең іздер.
1. Ө ндіріс деген не? 2. Ө ндірістік жә не табиғ ат ресурстары деген не? 3.
Табиғ и ресурстар қ алай бө лінеді? 4. Сарқ ылмайтын ресурстар дегеніміз не? 5. Материалдық ресурстарғ а нелер жатады? 6. Ең бек жә не қ аржы ресурстарының кө зіне не жатады? 7. Информациялық ресурстар жә не қ аржы ресурстары деген не?
464-тапсырма. Тө мендегі сө з тіркестерінің қ азақ ша нұ сқ асын мә тіннен табың ыздар.
Потребительский процесс, природные ресурсы, производственные остатки, производственные средства, рабочяя сила, степень развития.
465-тапсырма. Сұ рақ тарғ а жауап берің іздер.
1. Тұ тыну процесі деген не? 2. Ө ндіріс пен тұ тыну байланыста бола ма, ә лде жоқ па? 3. Ө нім ненің нә тижесі деуге болады? 4. Тұ йық жабық экологиялық -экономикалық цикл қ ай уақ ытта туындайды? 5. Тұ тыну сферасына жетуден бұ рын заттар қ айдан ө ң деуден ө туге тиісті?
466-тапсырма. Сұ рақ тарғ а бір-бірің ізбен ой бө лісу арқ ылы жауап берің іздер.
1. Егер табиғ ат заты ө ң деуден ө тпей тұ тынуғ а жарамды болса, онда ол қ андай категорияғ а жатады? 2. Ө ндіргіш кү штер деген не? Оның ішкі қ ұ рылымы дегеніміз не? 3. Адамдар ө здерінің ө ндіргіш кү штерін ө згертіп отырады ма, ә лде жоқ па? 4. Қ оғ амның жә не экономиканың даму дә режесінің индикаторына не жатады?
13-апта. 39-тә жірибелік сабақ
467-тапсырма. Ө ндіргіш кү штерді қ алай тү сіндіресіздер? Ө зара пікір алмасың ыздар.
|
|
|
468-тапсырма. Ө ндіріс процесінде қ андай қ атынастар қ алыптасады? Шағ ын мә тін қ ұ растырың ыздар.
469-тапсырма. Мә тінді мұ қ ият оқ ып, мағ ынасын мең геріп, мазмұ ндаң ыздар.
Ө ндіріс процесі мен тұ тыну процесі
Ө ндіріс процесі бір мезгілде тұ тыну процесінің болуын талап етеді. Ө ндіріс пен тұ тынудың байланыста болатынын есепке алып, ө нім осы екі кезең нің динамикасы мен ө зара алмасуының нә тижесі деп тұ жырымдауғ а болады.
Егер экономиканы ө ндіріс пен тұ тынудың біртұ тастығ ының нә тижесі деп қ арасақ, онда ө ндіріс пен тұ тыну табиғ атпен жә не оның қ орларымен байланысы жоқ ө зіндік жабық процесс деген ұ ғ ым пайда болуы мү мкін. Бірақ бұ л жағ дай басқ аша. Адам ө ндіріс ү шін тұ рақ ты тү рде табиғ ат заттарын алып тұ рады жә не қ айтарып қ алдық тар тастап отырады. Тұ йық жабық экологиялық -экономикалық цикл туындайды. Тұ тыну сферасына жетуден бұ рын заттар ө ндіріс сферасында ө ң деуден ө туге тиісті.
Егер табиғ ат заты ө ң деуден ө тпей тұ тынуғ а жарамды болса, онда ол экономикалық игілік емес категориясына жатады.
Ө ндіргіш кү штер - бұ л адам ө зінің ө ндірісіне жә не тұ тынуына бейімдеп қ ызмет етуге жұ мылдырғ ан кү штер. Ал адамсыз ө ндірістің жә не тұ тынудың болуы мү мкін емес. Сондық тан ө ндіру жә не тұ тыну ү шін қ олданатын табиғ ат кү штері, адамның ө ндіргіш кү штері болып табылады.
Ө ндіргіш кү штердің ішкі қ ұ рылымы болады. Олардың ішінен алдымен ө ндіріс қ ұ ралдарын жә не жұ мысшы кү шін бө ліп атау қ ажет.
|
|
|
Ө ндіріс процесінде экономикалық немесе ө ндірістік қ атынастар қ алыптасады. Ө ндіргіш кү штер жә не ө ндірістік қ атынастар тұ рақ ты динамикада болады. Адамдар ө здерінің ө ндіргіш кү штерін ө згертіп отырады. Олар ө здеріне жаң а технологияларды, жаң а материалдарды жә не т. б. қ ызмет еткізеді. Техника, технология жә не осылардың негізінде қ алыптасатын қ атынастар, қ оғ амның жә не экономиканың даму дә режесінің индикаторы болып табылады.
470-тапсырма. Сө здермен сө з тіркестерін, сө йлемдер қ ұ растырың ыздар.
Ө ндіріс, ө ң деу, жарамды болу, игілік, қ ұ ралдарын, кү ш, бө ліп алу, қ атынастар, қ алыптасу, ө згерту, қ ызмет ету, дә режесі, процесс, талап ету, ө зара алмасу, нә тиже, тұ жырымдау, қ орлары, тұ рақ ты, табиғ ат заттары, қ алдық.
471-тапсырма. Сө йлемдерді қ азақ тіліне аударың ыздар.
1. Рынок средств производства. Торговля средствами производства – это грандиозный рынок, на котором взаимодействуют между собой непосредственные производители продукции. Все предприятия органически связаны друг с другом как поставщики и потребители машин, оборудования, сырья, топливных ресурсов.
472-тапсырма. Мә тін бойынша бір-бірің ізге сұ рақ тар қ ойып, жауап беру арқ ылы, сө йлеу тілін жаттық тырың ыздар.
473-тапсырма. Мә тінмен мұ қ ият танысып, мағ ынасын мең геріп, мазмұ ндаң ыздар.
474-тапсырма. «Ө ндіріс факторлары» тақ ырыбына шығ арма жазың ыздар.
Қ оғ амдық ө ндірістің негізгі факторлары
Материалдық игіліктерді жасап шығ аратын процесс ө ндіріс деп аталады. Ө нім ө ндірісінде адам табиғ ат объектеріне ә сер етеді, оларғ а ө зінің материалдық қ ажеттерін қ анағ аттандыратындай форма береді.
Айтқ андай, ө ндіріс дегеніміз тікелей тұ тыну ү шін немесе ө ндірісті ә рі қ арай жү ргізу ү шін табиғ ат заттарын ө ң деу болып табылады. Ө ндірістің осы қ ызметі оның ә леуметтік формасы қ андай болмасын сақ талады.
|
|
|
Игіліктерді дайындауғ а қ атысатын факторларды анық тап білу маң ызды мә селе болып табылады. Экономикалық теорияда ө ндірістің мү мкіндігі мен нә тижелілігіне шешуші ә сер ететін ерекше маң ызды элементті немесе нысанды ө ндіріс факторлары деп атайды. Ө нім ө ндіруде пайдаланатын осындай факторлар ө те кө п болады. Жә не ә р жекелеген ө німді ө ндіруге икемделген ө зіндік факторлар болады.
Факторларды бө ліп, топтастырудың кө птеген ә дістері бар. Марксистік теорияфакторларғ а жұ мыс кү шін, ең бек заттарын, ең бек қ ұ ралдарын жатқ ызады. Бү лар екі ірі топ қ ұ рады: ө ндірістің жеке факторы- жұ мыс кү ші жә не ө ндірістің заттық факторы - ең бек заттары жоне ең бек қ ұ ралдары болып бө лінеді. Қ ашан болсын, ө ндірістің жеке факторына жұ мысшы кү ші яғ ни адамның ең бекке деген физикалық жә не интеллектуалдық қ абілетінің жиынтығ ы жатады.
Ө ндірістің заттық факторына барлық қ ұ рал-жабдық тардың жиынтығ ы жатады.
|
|
|
