 |
3.7.2. Жеделдеу тиреоидит. Этиологиясы. Патогенезі. Эпидемиологиясы. Клиникалық көрінісі. Диагностикасы
|
|
|
|
3. 7. 2. Жеделдеу тиреоидит
Жеделдеу тиреоидит (Де Кервен тиреоидиті, гранулематозды тиреоидит) — деструктивті тиреотоксикоздың жедел инфекциялық аурудың симптоматикасы мен мойын аймағ ындағ ы ауыру сезімі синдромының тіркесімделуімен сипатталатын, вирусты этиологиялы Қ Б-дің қ абыну ауруы (3. 18 кесте).
Этиологиясы
Вирусты этиологиялы, себебі сырқ ат кезінде науқ астардың басым кө пшілігінде тұ мау, эпидемиялық паротит, аденовирустарғ а қ арсы антидене титрі жоғ арылауы байқ алады. Сонымен қ атар, жеделдеу тиреоидит жоғ ары тыныс жолдары инфекциясы, тұ мау, эпидемиялық паротит, қ ызамық тан кейін дамиды. Сырқ аттың дамуына генетикалық бейімділіктің ә сер етуі дә лелденген. Жеделдеу тиреоидитпен сырқ аттанғ ан науқ астардың ішінде НLА-Bw35 антигенінің тасымалдаушылары 30 есе жиі кездеседі.
3. 18 кесте. Жеделдеу тиреоидит
| Этиологиясы | Вирустарғ а қ атысты |
| Патогенезі | Фолликулярлы эпителий бұ зылыстарының дамитын деструктивті тиреотоксикоздың Қ Б-дің қ абынулық ө згерістерімен бірге ұ штасуы |
| Эпидемиологиясы | Таралу жиілігі белгісіз. Ә детте, жиі ә йелдерде 30–60 жас аралығ ында дамиды. Жас балаларда — казуистика |
| Басты клиникалық белгілері | Желкеге, қ ұ лақ қ а, тө менгі жақ қ а беріледі, басты бұ рғ анда жә не безді пальпациялағ анда кү шейетін мойын аймағ ындағ ы қ атты ауыру сезімі. Тиреотоксикоз симптомдары, субфебрилитет |
| Диагностикасы | ЭТЖ жоғ арылауы (жиі айқ ын емес), лейкоцитоздың болмауы, тиреотоксикоз (жиі жең іл), УДЗ бойынша «бұ лт тә різді» гипоэхогенді аймақ тар, сцинтиграфия мә ліметтері бойынша 99mTc сің ірілуінің тө мендеуі немесе болмауы, оң нә тижелі Крайл тесті (преднизолонмен терапияның айқ ын жә не жылдам ә сері) |
| Салыстырмалы диагностикасы | Грейвс ауруы, кө птү йінді уытты жемсау, жедел ірің ді тиреоидит, Қ Б-дің инфильтративті аурулары |
| Емі | Жең іл тү рлерінде-аспирин (300–600 мг ә рбір 6 сағ ат сайын), айқ ын ауыру сезімі мен интоксикация синдромында — преднизолон 30 мг/тә у. 1–3 ай бойы |
| Болжамы | Ә детте науқ ас толығ ымен сауығ ады; сырқ ат қ андай да бір емдік шара жү ргізілмесе де, ө здігінен ремиссияғ а ұ шырайды |
|
|
|
Патогенезі
Егер жеделдеу тиреоидит патогенезінің вирусты теориясына сү йенетін болсақ, вирус тироцитке еніп, оны бұ зып, фолликула ішіндегі сұ йық тық тың қ анайналымғ а тү суіне (деструктивті тиреотоксикоз) ә келеді. Вирус енуіне қ арсы тіндік реакция гистологиялық гистиоциттермен жә не гигант тә різді жасушалармен фокальді гранулематозды инфильтрациямен кө рінеді. Вирусты инфекция аяқ талғ аннан кейін жиі қ ысқ а гипотиреоидты кезең нен кейін Қ Б қ ызметі қ алпына келеді.
Эпидемиологиясы
Сырқ ат 30 жә не 60 жас аралығ ындағ ы адамдарда дамиды, ә йелдер ер адамдармен салыстырғ анда 5 есе жиі ауырады; жас балаларды жеделдеу тиреоидит казуистикалық сирек кө рініс береді. Тиреотоксикозбен ө тететін сырқ аттар қ ұ рылымында жеделдеу тиреоидит Грейвс аурымен салыстырғ анда 10–20 есе сирек дамиды. Жеделдеу тиреоидитке жең іл ағ ым тә н жә не ол басқ а патологияны жамылып (баспа, ЖРВА) кейін ремиссияғ а тез ауысуы мү мкін, осығ ан орай жеделдеу тиреоидитпен сырқ аттану кө рсеткіші жоғ арыда кө рсеткенмен салыстырғ анда сә л кө птеу болуы мү мкін.
|
|
|
Клиникалық кө рінісі
Клиникалық кө рінісі ү ш симптом топтарымен кө рінеді: мойын аймағ ындағ ы ауыру сезімі, тиреотоксикоз (жең іл жә не орташа) жә не жедел инфекциялық сырқ аттың симптоматикасы (интоксикация, тершең дік, субфебрилитет). Жеделдеу тиреоидитке мойын аймағ ында кенеттен дамитын диффузды ауыру сезімі тә н. Мойын қ озғ алысы, жұ тыну, тү рлі Қ Б аймағ ындағ ы тітіркенулер науқ асқ а жағ ымсыз ә сер етеді жә не қ атты ауырады. Ауыру сезімі жиі желкеге, қ ұ лақ қ а жә не тө менгі жақ қ а беріледі. Қ Б пальпациялағ анда ауырады, тығ ыз, сә л ұ лғ айғ ан; ауыру сезімі қ абынулық ү рдіске бездің ілігуіне тә уелді локальді немесе диффузды болады. Ауыру сезімі бездің бір бө лігінен екінші бө лігіне тарап, ауыспалы (кезеген) сипатқ а ие болады. Сонымен қ атар, тахикардия, астенизация, дене салмағ ының азаюы секілді жалпы белгілер дамиды.
Дене қ ызуының жоғ арылауы (субфебрилитет немесе жең іл қ ызба) науқ астардың 40%-да кө рініс береді. Жиі мойын аймағ ында дамитын қ атты ауырсыну сезімі жеделдеу тиреотоксикоздың жалғ ыз клиникалық кө рінісі болып табылады, ал тиреотоксикоз науқ астарда мү лдем болмауы мү мкін.
Диагностикасы
ЭТЖ жоғ арылауы — жеделдеу тиреодитке тә н кө ріністердің бірі, кейде сә л ғ ана жоғ арылауы мү мкін (50–70 мм/сағ. ). Бактериялық инфекцияғ а тә н лейкоцитоз анық талмайды, орташа лимфоцитоз кө рініс беруі мү мкін. Деструктивті тиреотоксикозбен ө тетін барлық сырқ аттар секілді тиреоидты гормондардың мө лшері сә л жоғ арылайды, жиі субклиникалық тиреотоксикоз, сирек- аурудың эутиреоидты ағ ымы дамиды.
УДЗ мә ліметтері бойынша жеделдеу тиреоидитке айқ ын шектелмеген гипоэхогенді ошақ тар, сирек жағ дайда диффузды гипоэхогендік тә н. Сцинтиграфия нә тижесі 99mTc сің ірілуінің тө мендегенін кө рсетеді.
|
|
|
Аса диагностикалық маң ызды деп преднизолонмен емдеу нә тижесі айтады (ex juvantibus диагностикасы), яғ ни бастапқ ы сатысы Крайль тесті деп аталады. Крайль тесті егер науқ асқ а 30 мг/тә у преднизолонды тағ айындағ аннан кейінгі алғ ашқ ы 12–48 сағ атта мойын аймағ ындағ ы ауырсыну сезімі азайып немесе жоғ алса, жалпы жағ дайы жақ сарса, ЭТЖ мө лшері тө мендеуге бет бұ рса аталғ ан тест оң нә тижелі деп саналады.
|
|
|
