 |
Патогенезі. Эпидемиологиясы. Клиникалық көрінісі. Диагностикасы
|
|
|
|
Патогенезі
Қ Б-дің қ атерлі ісіктері кезінде тү йінді тү зетін ісік жасушаларының белсенді пролиферациясы дамиды. Фолликулярлы аденома жиі А-жасушаларынан дамитын, фолиикулярлы эпителийдің қ атерсіз ісігі. Фолликулярлы аденома трабекулярлы (эмбриональды), микрофолликулярлы (фетальды), макрофолликулярлы (қ арапайым). Аденома жиі В-жасушалардан дамиды (онкоцитома). Фолликулярлы аденоманың ү лкен кө лемдерге дейін ө суі компрессиоялы синдромның дамуына ә келеді. Ол қ атерлі ісікке айналып кетуі мү мкін, оның оперативті емдеуге кө рсеткіші Қ Б-дің жоғ ары сараланғ ан Қ Б рагымен салыстырмалы диагностикасының қ иындығ ымен айнық талады.
Жиі дамитын тү йінді коллоидты тү рлі дә режеде пролифирлеуші жемсау ісікті ү рдіс болып табылады. Цитологиялық зерттеу бойынша ол қ ұ рылымы жағ ынан диффузды эутиреоидты (эндемиялық ) жемсаудан ерекшеленбейді (3. 9. 2. 1 б. қ араң ыз); ал гистологиялық зерттеу мә ліметтері бойынша оның ерекшелігі капсуласының болуында. Оның патогенезінің басты тармағ ы фолликулалар қ уысында коллоидтың жиналуы, тироциттер пролиферациясы болып табылады. Соң ғ ысына полифокальды сипат тә н, нә тижесінде жемсаулық ө згерістер тү йін сыртында дамуы мү мкін, бұ л Қ Б-бен сырқ аттанғ ан науқ астарда солитарлы жаң а тү йіндердің даму мү мкіндігін жоғ арылатады. Тү йінді коллоидты пролифирлеуші жемсаудың патологиялық маң ыздылығ ы анық талады:
• кө рші мү шелерді жаншуғ а немесе косметикалық ақ аудың дамуына ә келетін Қ Б кө лемінің едә уір ұ лғ аюының салыстырмалы тү рде жоғ ары емес қ аупі;
|
|
|
• йод тапшы аймақ тарда Қ Б-дің функциональды автономиясы жә не тиреотоксикоздың даму қ аупінің жоғ ары болуымен (3. 9. 2. 2 бө лімді қ араң ыз).
Эпидемиологиясы
Пальпация барысында жалпы популяцияның 5%-да анық талады, УДЗ бойынша тү йінді жемсаудың халық арасында таралуы 50%-ғ а жетеді. Жас ұ лғ ая таралу жиілігі арта бастайды; ә йел адамдарда 5 есе немесе одан да артық. Пальпацияланатын жаң а тү йінді анық тау жағ дайлары жылына популяцияда шамамен 0, 1%-ды қ ұ райды. Тү йінді жемсаудың қ ұ рылымда: коллоидты пролиферациялаушы жемсау — 85–90%, Қ Д аденомалары — 5–8 %; қ атерлі ісіктер — 1–5%.
Клиникалық кө рінісі
Басым жағ дайларда болмайды. Ірі тү йінді тү зілістер кезінде мойындағ ы косметикалық ақ ауы, трахеяның жаншылуымен компрессиялы синдром дамуы мү мкін. Йод тапшы аймақ тарда тү йінді (кө птү йінді) жемсау кезінде тиреотоксикоздың дамуымен Қ Д-дің функциональды автономиясы қ алыптасуы мү мкін.
Диагностикасы
Тү йінді жемсауды біріншілік диагностикалау ә дісі Қ Б пальпациясы болып табылады. Науқ аста тү йінді тү зіліс анық талғ анда Қ Б УДЗ-сі тағ айындалады, ол тү йіннің ө лшемі мен Қ Б кө лемін нақ ты анық тауғ а мү мкіндік береді. Тү йінді жемсаумен ө тетін тү рлі ауруларғ а бірқ атар ультрасонографиялық белгілер тә н, бірақ олардың диагностикалық сезімталдығ ы мен спецификалығ ы жоғ ары емес. Пальпациялағ анда жә не/немесе УДЗ кезінде анық талғ ан диаметрі 1 см болатын тү йіндер жің ішке инелі аспирациялы биопсияны орындауғ а кө рсеткіш болып табылады (ЖИАБ). Қ Б сцинтиграфиясы функционалды автономды тү йіндерді анық тауғ а мү мкіндік береді («ыстық » тү йіндер). Кездейсоқ анық талғ ан кіші кө лемдегі тү зілістердің ЖИАБ-сын жү ргізу тек УДЗ мә ліметтері бойынша Қ Б-дің қ атерлі ісіктеріне кү мә н туғ анда ғ ана орындалады. ЖИАБ-ны УДЗ бақ ылауы бойынша жү ргізу ә сіресе, кистозды компоненті бар тү йінді тү зілістерді анық тауда аса ақ паратты, себебі ультрадыбысты бақ ылау кистозды тү йіннің қ абырғ алық солидты компонентін локальды пункция жасауғ а мү мкіндік береді. Қ Д-дің тү йінді тү зілісінің пунктатын цитологиялық зерттеу қ орытындылары тө мендегі 3. 21 кестеде келтірілгендей қ орытындылар беруі мү мкін.
|
|
|
3. 21 кесте. Қ Б-дің тү йінді тү зілістерінің пунктатын цитологиялық зерттеу қ орытындылары
| Ісікті емес аурулар | 1. Коллоидты тү рлі дә режеде пролифирлеуші жемсау 2. Аутоиммунды тиреоидит 3. Жеделдеу (гранулематозды) тиреоидит |
| Қ атерлі ісіктер | 1. Папиллярлы карцинома 2. Медуллярлы карцинома 3. Анапластикалық карцинома 4. Лимфома 5. Қ Д-ге экстратиреоидты ісіктердің метастазы |
| Қ атерлі ісікке қ ауіп (мү мкін немесе аралық ) | 1. Фолликулярлы неоплазия 2. Гюртле-Ашкенази жасушаларының неоплазиясы |
Цитологиялық зерттеу фолиикулярлы аденома мен жоғ ары сараланғ ан фолликулярлы обырдан (Гюртле-Ашкенази жасушасынан дамитын аденома) ажырату мү мкін емес. Мұ ны тек алынып тасталғ ан Қ Б-ді гистологиялық зерттеу кезінде ғ ана орындауғ а болады, яғ ни фолликулярлы обыр ісік инвазиясының капсула мен қ антамырларғ а ө туімен ерекшелінеді.
Қ Д-дің қ ызметін бағ алау мақ сатында ТТГ дең гейі анық талады. Қ Б сцинтиграфиясы тү йінді тү зілістің функционалдық белсенділігін сипаттауғ а мү мкіндік береді («ыстық », «суық ») жә не Қ Б функционалды автономиясын диагностикалаудың басты ә дісі болып табылады (3. 9. 2. 2 бө лімді қ араң ыз). Ірі, ә сіресе кө кірек артында орналасқ ан жемсаудың кең ірдекті компрессиялау немесе ығ ыстыру қ аупін диагностикалау мақ сатында ө ң ешті бариймен контрастаумен кеуде қ уысының рентгенографиясы жү ргізіледі (3. 26 сурет). Кө кірек артында орналасқ ан жемсаудың кө лемін, кө рші ағ залармен қ арым-қ атынасын нақ ты топикалық диагностикалау мақ сатында МРТ орындалады.
|
|
|
3. 26 сурет. Ө ң ешті бариймен контрастау арқ ылы кеуде қ уысының рентгенографиясы. Ү лкен кө лемдегі тө с артында орналасқ ан жемсау нә тижесінде дамитын ө ң ештің айқ ын девиациясы мен
компрессиясы анық талады
|
|
|
