 |
Эпидемиологиясы. Клиникалық көрінісі. Диагностикасы. Салыстырмалы диагностикасы
|
|
|
|
Эпидемиологиясы
Йод тапшылығ ы бар аймақ тарда ФА тиреотоксикоздың таралу себебі бойынша Грейвс ауруымен бә секеге тү седі. Қ алыпты мө лшерде йод қ абылдайтын аймақ тұ рғ ындарында сирек кө рініс береді. ФА-ның патогенезінің ерекшелігі - оның егде жастағ ы науқ астарда дамуы. Егде адамдар арасында йод тапшылық ты аймақ тарда ФА тиреотоксикоздың дамуына ә келетін негізгі клиникалық себеп болып табылады.
Клиникалық кө рінісі
Тиреотоксикоз синдромы мен оның асқ ынуларымен анық талады. Жалпы алғ анда симптоматикасы Грейвс ауруымен ұ қ сас. Басты ерекшелігі эндокринді офтальмопатияның болмауы, сонымен егде жастағ ыларда олиго- немесе моносимптомды ағ ымда ө туі болып табылады. Науқ астардың басым кө пшілігі бұ рын қ ызметі бұ зылмағ ан Қ Б-інде тү йінді тү зілістердің болғ анын айтады. Алдынғ ы орынғ а тә беттің тө мендеуі, арық тау, бұ лшық ет ә лсіздігі, субфебрилитет секілді симптомдар шығ ады. Кейде ФА жү рек ырғ ағ ының бұ зылуымен басталады, бұ л патогенетикалық тұ рғ ыда онжылдар бойы субклиникалық тү рде ө ткен тиретоксикозғ а байланысты болса керек.
Диагностикасы
Гормональды зерттеу нә тижесінде субклиникалық немесе манифесті тиреотоксикоз, Қ Б УДЗ-сі жиі кө птү йінді, сирек тү йінді жемсау анық талады. Қ Б сцинтиграфиясы нә тижесі бойынша функциональды автономияның ү ш тү рін ажыратуғ а болады: унифокальды (тү йінді уытты жемсау; 3. 9 в сурет), мультифокальды (кө птү йінді уытты жемсау; 3. 30 а сурет) жә не диссеминирленген (3. 30 б сурет).
|
|
|
Бірінші жә не екінші варианты «ыстық » тү йіндердің санымен ерекшеленеді. Соң ғ ысы, салыстырмалы сирек дамиды, Қ Б-де клиникалық маң ызды тү йіндер анық талмайды, гипераккумуляция аймағ ы 99mTc УДЗ-мен анық талғ ан тү йінді тү зілістерге сай келмейді. ФА-ның бұ л тү рін Грейвс ауруымен салыстырмалы диагностикалау ө те қ иын.
3. 30 сурет. Функциональды автономия кезіндегі Қ Б сцинтиграфиясы: а) мультифокальды автономия (кө птү йінді уытты жемсау); б) диссеминирленген автономия
Салыстырмалы диагностикасы
Жиі ФА мен Грейвс (ГА) ауруымен салыстырмалы даигностика жү ргізіледі, себебі деструктивті тиреотоксикозбен кө рініс беретін сырқ аттарды Қ Б сцинтиграфиясы мә ліметтері бойынша тез ажыратуғ а болады. ФА мен ГА-ның салыстырмалы диагностикасының қ ағ идалары тө мендегі 3. 28 кестеде кө рсетілген.
3. 28 кесте. Қ алқ анша бездің функциональды автономиясы мен Грейвс ауруының салыстырмалы диагностикасы
| Грейвс ауруы | Қ Б-дің функционалды автономиясы |
| Аутоиммунды ауру | Йод тапшылығ ы аурулар |
| Жайылмалы жемсау | Кө птү йінді жемсау |
| Жас жас шамасы | Егде жас шамасы |
| Қ ысқ а анамнез | Анамнезінде эутиреоидты жемсау |
| Эндокринді офтальмопатия | Дамымайды |
| Манифестті клиника | Олиго- немесе моносимптомды ағ ым |
| ТТГ рецепторларына қ арсы антиденелер | Анық талмайды |
| 99mTc диффузды қ армау | «Ыстық » тү йіндер |
| Науқ астардың 15–30 %-да тиреостатикалық терапия курсынан кейін ремиссия дамиды | Консервативті терапия преспективті емес |
Емі
Егде жастағ ы науқ астарда функциональды автономия компенсация кезең інде болса (қ алыпты ТТГ дең гейінде дамитын «ыстық » тү йіндер) белсенді тү рде бақ ылау ә дісі тиімді. Манифестацияланғ ан тиреотоксикоз кезінде тиреостатикалық терапия Қ Б-дің уақ ытша тосқ ауылы мен эутиреозғ а қ ол жеткізу мақ сатында ғ ана тағ айындалады, себебі тиреостатиктерді қ абылдауды тоқ тату қ абылдау ұ зақ тығ ына қ арамастан тиреотоксикоздың қ айталауына ә келеді. ФА-ны емдеудің таң дамалы тү рі 131I-пен терапия болып табылады. Альтернатива ретінде тиреостатиктерді (тиамазол, пропилтиоурацил) қ абылдап, эутиреозғ а қ ол жеткізгеннен соң тиреоидэктомияны орындау болып табылады.
|
|
|
3. 31 сурет. Ана мен ұ рық тың қ алқ анша безінде тироксин ө ндіруі мен орталық жү йке жү йесі дамуының негізгі сатылары
| 3. 31 сурет Недели внутриутробного развития- Қ ұ рсақ ішінде даму апталары Роды- Босану Глаза- Кө з Мозолистое тело- Мү йізгек дене Субарахноидальные пути- Мидың жұ қ а қ абығ ы астындағ ы жолдар Полосатое тело-Жолақ дене Кора головного мозга- Ми қ ыртысы Улитка- Қ ұ лақ ішіндегі иірім Т4 матери- Анасының Т4 Т4 плода- Ұ рық тың Т4 Миелинизация- Миелиндену Мозжечок- Мишық Зубчатый гипокамп- Тісті гипокамп |
|
|
|
