 |
Эпидемиологиясы. Клиникалық көрінісі. Диагностикасы. Салыстырмалы диагностикасы. Болжамы. 8.6. ОСТЕОПОРОЗ
|
|
|
|
Эпидемиологиясы
Жалпы популяцияда таралу жиілігі — 0, 2–0, 3 %. Жиі қ алқ анша безге жасалынғ ан операция кезінде 2 % жағ дайда, ал қ айталанғ ан операцияларда 5–15 % жағ дайда кө рініс береді.
Клиникалық кө рінісі
1. Тетания (тетаникалық ұ стама) естің сақ талуы кө рінісінде аяқ -қ олдың
бү гелмелі жерлерінің («акушер қ олы», «жылқ ы тұ яғ ы»), бет бұ лшық еттерінің («балық ауыз»), сирек жағ дайда арқ а бұ лшық еттерінің (опистотонус) ауыру сезімімен тоникалық тырысуларғ а ауысатын парастезия, фибриллярлы бұ лшық еттің тартылуымен кө рінеді. Гипопаратиреозғ а тә н, бірақ спецификалық емес Хвостек симптомы (бет жү йкесінің шығ атын жерінен неврологиялық балташық пен ұ рғ анда мимикалық бұ лшық еттердің жиырылуы), Труссо (тонометр манжетімен иық ты байлағ аннан 2–3 минуттан кейін «акушер қ олының » дамуы) жә не Вейс (кө з ұ ясының сыртқ ы қ ырынан ұ рғ ылағ анда кө здің айналмалы бұ лшық етінің жиырылуы) симптомдары анық талады. Тегіс салалы бұ лшық еттердің жиырылуы ларинго- жә не бронхоспазммен, дисфагиямен, лоқ су, қ ұ су, іштің ө туімен, іш қ атумен кө рінеді. Гипопаратиреозғ а қ ызба, қ алтырау, жү ректің қ ағ уы, жү рек аймағ ындағ ы ауыру сезімі секілді вегетативті бұ зылыстар тә н. Тетаникалық тырысуларғ а эпилептикалық ұ стамалар эквивалентті болуы мү мкін.
2. Трофикалық бұ зылыстар мен сү йектен тыс кальцификациялар:
Шаш пен тырнақ ө суінің бұ зылуы, тіс эмалінің ақ аулары, терінің қ ұ рғ ауы, катаракта, клиникалық хореоатетоз немесе паркинсонизммен бірге экстрапирамидті симптоматикамен кө рінетін базальды ганглийлердің кальцификациясы.
|
|
|
Диагностикасы
Гипокальциемия, гиперфосфатемия, қ анда ПТГ дең гейінің тө мендеуі (анамнезінде қ алқ анша безге жасалғ ан оперциясы бар науқ астарда зерттеу міндетті емес).
Салыстырмалы диагностикасы
· Транзиторлы (ә детте 4-аптадан аспайды) гипопаратиреоз қ алқ анша
безге жасалғ ан операциядан кейін Қ МБ қ анайналымының қ айтымды бұ зылысы нә тижесінде дамиды. Егер операциядан кейін гипокальциемия мен паратгормонның тө мен дең гейі 12 аптадан аса созылса, операциядан кейінгі тұ рақ ты гипопаратиреоздың дамуы жө нінде ой тү юге болады. Осы кезде науқ асқ а кальций дә рілері, қ ажет болғ анда D дә руменімен ұ штастырып тағ айындауғ а болады.
· Тырысулық ұ стамалармен ө тетін басқ а сырқ аттар: эпилепсия,
истерия, гипервентиляциялы синдром, спазмофилия, гипогликемия жә не т. б.
· Гипокальциемиямен ө тетін басқ а да сырқ аттар: ауыр соматикалық
патология, жедел панкреатит, D дә руменінің ауыр тапшылығ ы, бү йрек жеткіліксіздігі, бірқ атар дә рілерді қ абылдау (цисплатин, кальцитонин, фосфаттар), бірнеше рет гемотрансфузия жасау (кальцийдің артық цитраттармен байланысуы).
Емі
1. Гипокальциемиялық криз. 20 мл 10 % кальций глюконат ерітіндісін
100–200 мл физиологиялық ерітіндіге немесе 5% глюкоза ерітіндісіне араластырып кө ктамырғ а 10 минут бойы қ ұ ямыз. Симптоматика сақ талып немесе қ айталанса кальций глюконаты ерітіндісін қ айта енгіземіз.
2. Сү йемелдеуші терапия: тә улігіне 1, 0–1, 5 г мө лшерде қ арапайым
|
|
|
кальцийді тағ айындау (кальций карбонат тү рінде). Науқ астардың басым кө пшілігінде кальций дә рілерімен монотерапия ГПТ компенсациясына ә келмейді (қ андағ ы қ алыпты кальций дең гейін ұ стап тұ рмайды). Осығ ан орай D дә румендері қ оса тағ айындалады: дигидротахистерол (0, 5–2 мг тә улігіне; 12–40 тамшы), холекальциферол (25000–75000 БР); 1. -OH-D3 (2–4 мкг тә улігіне), 1, 25(ОН)2D3 (1–3 мкг тә улігіне).
Болжамы
Болжамы ә детте қ олайлы.
8. 6. ОСТЕОПОРОЗ
Остеопороз — сү йектің жоғ арғ ы сынғ ыштығ ына ә келетін, сү йек тінінің микроархитектоникасының бұ зылуымен ә жне кө лем бірлігінде сү йек массасының тө мендеуімен сипатталатын қ аң қ а сү йектерінің жү йелік ауруы
(8. 6 кесте). Остеопороз терминімен қ атар екі тү рлі мағ ынағ а ие болатын остеопения термині қ олданылады. Біріншіден, бұ л сү йектің кез-келген минералды тығ ыздығ ының тө мендеуін білдірсе, екіншіден, сү йек денситоментриясы мә ліметтері бойынша «Т» критерийлерге сә йкес 1 –2, 5 аралығ ында болуын білдіреді.
8. 6 кесте. Остеопороз
| Этиологиясы | Біріншілік (менопаузадан кейінгі, сенильді, ювенильді, идиопатикалық ); екіншілік, бірқ атар аурулармен байланысты (гиперпаратиреоз, Кушинг синдромы, гипогонадизм жә не т. б. ) |
| Патогенезі | Сү йек тү зілу ү рдістерінен резорбция ү рдістерінің басым болуын қ ауіп тү рткілері ушық тырады (гипоэстрогения, кальций, D дә руменінің тапшылығ ы, тү рлі препараттарды қ абылдау) |
| Эпидемиологиясы | Менопаузадан кейінгі ә рбір ү шінші ә йелде жә не 75–80 жас аралығ ындағ ы науқ астардың жартысынан кө бінде остеопороз бар. 50 жастан асқ ан ә йелдердің 30 -да жә не ер адамдардың 20%-да остеопороз анық талады |
| Басты клиникалық кө ріністері | > 50% жағ дайда симптомыз ө теді, сан сү йегінің проксимальды бө лігінің, аяқ -қ олдың дистальды бө лігінің, омыртқ а денесінің сынуы жә не қ атты ауыру сезімі |
| Диагностикасы | Сү йек денситометриясы, рентгенографиясы, сү йек резорбциясы мен жаң аруының маркерлері |
| Салыстырмалы диагностикасы | Екіншілік (симптоматикалық ) остеопорозды жоқ қ а шығ ару |
| Емі | Бисфосфонаттар, кальцитонин, эстрогендер, эстроген рецепторларының селективті модуляторлары, паратгормон, кальций дә рілері мен D дә румені, D дә руменінің белсенді метаболиттері |
| Болжамы | Сан сү йегінің мойны сынғ ан науқ астардың 20%-ы сынық тан 6 айдан кейін дү ниеден ө теді, ал қ алғ ан 50 %-ы мү гедек болып қ алады. Омыртқ а сынғ аннан кейін науқ астардың 5%-ы жә не иық сынғ аннан кейін науқ астардың < 1%-ы мү гедек болып қ алады |
|
|
|
|
|
|
