 |
Этиологиясы. Патогенезі
|
|
|
|
Этиологиясы
Этиологиясы бойынша остеопороз біріншілік ( менопаузадан кейінгі, сенильді, ювенильді, идиопатиялық ) жә не басқ а сырқ аттар ә серінен дамитын екіншілік, яғ ни симптоматикалық болып жіктеледі (8. 8 сурет). Остеопороздың дамуына ә келетін қ ауіп тү рткілері тө мендегі 8. 7 кестеде кө рсетеліген.
8. 7 кесте. Остеопорозғ а ә келетін қ ауіп тү рткілері
| Жойылмайтын тү рткілер | Жойылатын тү рткілер |
| 1. Ересек жаста сү йектің сынуы 2. Бірінші сатыдағ ы туыстарда сынық тар болуы 3. Ақ нә сіл 4. Егде жастағ ылар 5. Ә йел жынысы 6. Деменция | 1. Темекі тарту 2. 58 кг-нан тө мен дене салмағ ы 3. Гипоэстрогения (45 жасқ а дейінгі менопауза, екі жақ ты овариэктомия, пременопауза кезінде бір жылғ а созылғ ан аменорея) 4. Ө мір бойы жеткілікті мө лшерде кальцийді қ абылдамау |
| 7. Нә зік дене бітімі | 5. Алькогольді кө п қ абылдау 6. Кө рудің ә лсіздігі 7. Жиі сү рініп қ ұ лау 8. Жалпы денсаулығ ының нашар болуы |
8. 8 сурет. Остеопороз этиологиясы
| 8. 8 сурет Первичный остеопороз- Біріншілік остеопороз Постменопаузальный 1-типа- Менопаузадан кейінгі (1 типі) Сенильный 2-типа- Сенильді (2 типі) Ювенильный- Ювенильді Идиопатический- Идиопатиялық Вторичный остеопороз- Екіншілік остеопороз Заболевания эндокринной системы- Эндокринді жү йе аурулары Ревматические заболевания- Ревматизмдік аурулар Заболевания органов пищеварения- Асқ орыту ағ заларының аурулары Заболевания почек- Бү йрек аурулары Заболевания крови- Қ ан аурулары Другие заболевания и состояния- Басқ а аурулар мен жағ дайлар Генетические нарушения- Генетикалық бұ зылыстар Медикаменты- Дә рі-дә рмектер Эндогенный гиперкортицизм(болезнь и синдром Кушинга)- Эндогенді гиперкортицизм( Кушинг ауруы мен синдромы) Ревматоидный артрит- Ревматоидты артрит Резецированный желудок- Бө лігі алып тасталғ ан асқ азан Хрон. поч. недост- Созылмалы бү йрек жеткіліксіздігі Миеломная болезнь- Миеломды ауру Длительный постельный режим- Ұ зақ тө сек тартып жату Несовершеный остеогенез- Жетілмеген остеогенез Кортикостероиды- Кортикостероидтар Тиреотоксикоз- Тиреотоксикоз Гипогонадизм- Гипогонадизм Гиперпаратиреоз- Гиперпаратиреоз Сах. диабет 1 типа- Қ антты диабеттің 1типі Гипофизарная недостат- Гипофизарлы жеткіліксіздік Системная красная волчанка- Жү йелі қ ызыл жегі Анкилозирующий спондилоартрит- Анкилоздаушы спондилоартрит Мальабсорбция- Мальабсорбция Хрон. заболев. печени- Бауырдың созылмалы аурулары Почечный канальцевый ацидоз- Бү йрек тү тігінің ацидозы Талассемия- Талассемия Системный мастоцитоз- Жү йелі мастоцитоз Лейкозы и лимфомы- Лейкоздар мен лимфомалар Хроническое обструктивное заболевание- Созылмалы обструктивті аурулар Алкоголизм- Алкоголизм Нервная анорексия- Жү йкелік анорексия Нарушения питания- Тамақ тану бұ зылысы Трансплантация органов- Ағ залар трансплантациясы Синдром Марфана- Марфан синдромы Синдром Элерса-Данло- Элерс-Данло синдромы Гомоцистинурия- Гомоцистинурия Антиконвульсанты- Антиконвульсанттар Иммунодепрессанты- Иммунодепрессанттар Алюминий содержащие антациды- Алюминийі бар антацидтер Препараты тиреоидных гормонов- Тиреоидты гормон дә рілері |
Патогенезі
|
|
|
Жоғ ары сү йектік зат алмасу тә н остеопороз кезінде қ алыпты немесе жоғ арылағ ан сү йектің тү зілу ү рдісі сү йек резорбциясын компенсациялай алмайды, ал сү йектік зат алмасу тө мен остеопороз кезінде сү йек резорбциясы жылдамдығ ы тө мен немесе қ алыпты болып, сү йектің жаң аруы баяу болады. Аталғ ан остеопороздың екі тү ріде бір науқ аста остеопороздың тү рлі сатылары ретінде ө туі мү мкін. Менопаузадан кейінгі остеопороз патогенезінің дамуы сү йек массасының тө мендеуіне ә келетін эстрогенді жеткіліксізділіктен басталады. Остеобластарда эстрогендер рецепторлары орналасады, ал эстрогендердің тапшылығ ы остеокластар белсенділігін ынталандырып, дифференцировкасын кү шейтіп, сү йектің жоғ ары резорбциясын тудырады. Сенильді остеопороз патогенезі негізінде кальцитонин мен жыныс стероидтарының жеткіліксіздігінен басқ а, D дә руменінің тапшылығ ы мен ішекте кальций абсорциясының бұ зылысы нә тижесінде екіншілік гипопаратиреозбен жә не сү йек тіні резорбциясының жоғ арылауына ә келетін теріс кальций балансы маң ызды қ ызмет атқ арады. D дә румені алмасуының бұ зылысы инсоляцияның тө мендеуінен, стероидты гормондар тапшылығ ынан оның белсенді тү рлерінің тү зілуі бұ зылуынан дамиды. Кез келген жаста қ андайда бір гормон секрециясының артық немесе жеткіліксіз синтезделуі остеопороздың дамуына жол ашады (гиперпаратиреоз, тиреотоксикоз, Кушинг синдромы жә не т. б. ). Глюкокортикоидтардың артық болуы сү йектің жаң аруын тежейді жә не бұ л кезде ішекте кальций сің ірілуі тежеліп, бү йректермен оның экскрециясы артады, нә тижесінде екіншілік гиперпаратиреоз бен жоғ ары сү йек резорбциясына ә келетін екіншілік гипопаратиреоз дамиды. Гипогонадизм кезінде репродуктивті жастағ ы ә йелдерде остеопороздың даму механизмі менопаузадан кейін дамитын механизмге ө те ұ қ сас.
|
|
|
Менопаузадан кейінгі, стероидты жә не гипогонадалық остеопорозғ а сү йектің трабекулярлы тінінің жоғ алуы тә н (омыртқ а денесі, қ абырғ а, білек сү йегінің сынуы). Ал сенильді остеопороз, гиперпаратиреоз жә не тиреотоксикоз кезінде сү йектің кортикальды тіні зақ ымдалады (тү тікті сү йектердің, сан сү йегі мойнының сынуы).
|
|
|
