 |
ББК 52.5я7 A 94. Пікір жазғандар. А.Н.Жүмабаева, медицина гылымының докторы, профессор С.И.Иржанов, медицина гылымының докторы, профессор
|
|
|
|
ББК 52. 5я7 A 94
Пікір жазғ андар
А. Н. Жү мабаева, медицина гылымының докторы, профессор С. И. Иржанов, медицина гылымының докторы, профессор
Ахметов Ж. Б.
А 94 Патологиялық анатомия - Алматы, 2004, -688 бет, су-
реттер.
ISBN 9965-683-65-4
Патологшшық анатомия оқ улығ ы осы пө ннің 2002 жылғ ы бағ дарла-масына сә йкес жө не соң ғ ы ғ ылыми жетістіктерді есепке ала отырып жа-зылғ ан. Оқ улық екі бө лімнен тү рады, оның жалпы бө лімінде жалпы па-тологиялық ү рдістердің қ ү рылымдық негіздері, иммунопатологиялық ү рдістер, ісіктер жө нінде жә не тү қ ымқ уалаушы аурулар жө нінде мә ліметгер келтірілген; оқ улық тың жеке бө лімінде патологиялық анатомия пә нінің бағ дарламасың да кө рсетілген жеке аурулардың (нозологиялық тү рлердің ) анық тамасы, олардың туындау себептері (этиологиясы), келіп шыгу механизмдері (патогенезі), патологиялық анатомиясы, асқ ынулары, ө лім себептері жө нінде толық тү сінік берілген.
Оқ улық жоғ ары медицина оқ у орындарының студенттеріне, дә рігер-патологоанатомдарғ а, кафедра оқ ытушыларына, ғ ылыми қ ызметкерлерге арналғ ан.
4107010000 ББК 525я7
А 00(05)-04
ISBN 9965-683-65-4 © Ахметов Ж. Б., 2004
Қ ысқ артылғ ансө здер тізімі
АИТ — адам иммундық тапшылығ ы
АИТВ — адам иммундық тапшылық вирусы
ALL — жедел лимфобластық лейкоздар
ANLL — жедел лимфобластық емес (миелобластық ) лейкоздар
|
|
|
АСФ — амилоид тү зілуін кү шейтуші фактор
АУФ — аденозинү шфосфат
БЖЖ — бү йректің жедел жетіспеушілігі
ДНҚ — дезоксинуклеин қ ышқ ылы
EVB — Эпштейн-Барр вирусы
ЖБТ — жоғ ары сезімталдық тың баяу тү рі
ЖЖТ — жоғ ары сезімталдық тың жедел тү рі
ЖИА- жү ректің ишемиялық ауруы
ЖИТС — жү ре пайда болғ ан иммундық тапшылық синдромы
Қ Р — Қ азақ стан Республикасы
Қ ІПҮ - қ анның (қ ан тамыр ішінде) шашыранды ү ю синдромы
CLL — созылмалы лимфоматозды лейкоз
CGL - созылмалы гранулоцитарлық лейкоз
HBV — гепатит В вирусы,
HBjAg — гепатиттің В тү рінің S антигені
HLA — адам лейкоцитгерінің антигені
ОНЖ — орталық нерв жү йесі
Ө ТТЛП - ore тө менгі тығ ыздыктағ ы липопротеидтер
ПГ — пр^стагландин
РНҚ — рибонуклеин қ ышқ ылы
мРНҚ — матрицалық рибонуклеин қ ышқ ылы
SAA -+ сарысулы амилоидтық белок
TTJIIt - тө менгі тығ ыздық тағ ы лийопротеидтар
ТцӨ Ф — тромбоцитарлық ө су факторы
ЦАМФ — циклдік аденозинмонофосфат
ЦВА ^ церефроваскулярлы ауру
ФӨ Ф ~ фибробластардың ө су факторе
Мазмү ны
Алғ ы сө з................................................................................. 14
Кіріспе.................................................................................... 16
Патологиялық анатомияның медициналық пә ндер арасындағ ы
орны жә не оның міндеттері................................................ •
Қ ысқ аша тарихи деректер..................................................... ..... 19
ЖАЛПЫ БӨ ЛІМ................................................. 22
1 болім. Патологиялық анатомияның зерттеу ө дістері... ..... 22
1. 1. Ө лім белгілері жә не ө лімнен кейінгі ө згерістер..... 23
2 бө лім. Жасушалар мен тіндердің зақ ымдануы......... . . 27
2. 1. Жасуша патологиясы............................................. ..... 27
|
|
|
Плазмолемма (цитоплазмалық мембрана) патология
сы.............................................................................. 28
Ядро патологиясы.................................................... 31
Хромосомалар патологиясы................................... 33
Жасуша органеллаларының патологиясы. . ......... ..... 36
Жасушалардың зақ ымдануы................................. . 45
2. 2. Дистрофиялар......................................................... 49
Пареюшмалық дистрофиялар................................. ..... 50
Тұ қ ымқ уалаушы дистрофиялар.............................. 57
Стромалық -қ антамырлық дистрофиялар.......... 59
Мукоидтың ісіну.................................................
Фибриноидгық ісіну............................................ 60
Гиалиноз.........................................................
1 Амилоидоздар. .................................................... .... 63
ІІіМНХИМалық липоидоздар..................................... .... 70
Кү рцелі бслоктар алмасуының бү зылуы (аралас дист-
рофНЛЛар)........................................... ............................ 72
ХромоіфОТбидтер алмасуының бұ зылуы-----------------
Гсмоглобкногендік пигментгер алмасуының бү зылуы
ПротсиногвНДІК ПЖМеиттер алмасуының бү зылуы. . 77
Липидогендік пигменттер алмасуының бү зылуы.. 78
Нуклеопротеидтер алмасуының бү зылуы............. ....... 79
Минералдар алмасуының бү зылуы........................ ....... 80
Тастардың пайда болуы.......................................... 85
2. 3. Некроз.................................................................... ....... 86
2. 4. Инфаркт.................................................................. 90
2. 5. Гангрена................................................................ 92
3 белім. Қ ан жә не лимфа айналымының бү зылуы.......... ....... 94
3. 1. Толақ андылық (гиперемия)................................... 97
Артериялық толақ андылық.....................................
Веналық толақ андылық.......................................... ....... 98
3. 2. Қ аназдық (ишемия)................................................ 103
3. 3. Қ анағ у........... ........................................................ ..... 104
3. 4. Гемостаздьщ жә не қ анның реологиялық қ асиеттерінің
жә не лимфа айналымының бү зылуы........................... 106
Стаз.................................................................. ____ 110
Тромбоз....................................................................
Қ ШҮ -синдромы жө нінде тү сінік............................ .... 116
Эмболия................................................................... .... 117
Лимфа тү зілуінің бү зылуы...................................... .... 120
|
|
|
Шок.......................................................................... 122
Тіндік сү йық тық тар мө лшерінің бү зылыстары...... .... 123
4 бө лім. Қ абыну................................................................. 126
4. 1. Экссудативті қ абыну.............................................. 136
4. 2. Пролиферативті (продуктивті) қ абыну................. 143
4. 3. Гранулемалық қ абыну........................................... .... 144
4. 4. Иммундық қ абыну................................................. .... 151
5 бө лім. Иммунопатологиялық ү рдістер. . .................... .... 152
5. 1. Иммундық жү йеге байланысты патологиялар...... 156
5. 2. Аутоиммундық аурулар........................................ 165
6 бө лім. Бейімделу жә не орнын толтыру......................... .... 167
6. 1. Гипертрофия жә не гиперплазия........................... .... 169
6. 3. Атрофия.................................................................. 172
6. 4. Организация............................................................ 175
6. 5. Дисплазия............................................................... 176
7 бө лім. Регенерация........................................................
7. 1. Жеке ағ залардың регенерациясы........................... 180
7. 2. Патологиялық регенерация................................... .... 187
7. 3. Метаплазия. ............................... 188
8 бө лім. Ісіктер..................................................................
8. 1. Ісіктердің морфологиялық кө ріністері мен қ ү рылы-
Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия
Мазмуны 9
Ісіктердің морфогенезі............................................ ... 197
Ісіктердің этиологиясы.............. . . . ....................... 199
Ісік дамуының негізгі бағ ыттары............................ 204
Ісіктердің жіктелуі.................................................. ... 207
8. 2. Арнайы даму орны жоқ эпителийлік ісіктер.........
8. 3. Сыртқ ы жә не ішкі секреция бездерінің ісіктері..... 211
8. 4. Мезенхималық ісіктер............................................ 212
8. 5. Меланин тү зуші тіннің ісіктері............................. ... 222
8. 6. Нерв жү йесі мен ми қ абық тарының ісіктері......... 226
8. 7. Қ ан жасау жү йесінің жө не лимфоидты тіндер ісіктері 233
|
|
|
Лейкоздар................................................................
Жедел лейкоздар..................................................... ... 235
Созылмалы лейкоздар............................................. 238
Миелопролиферативтік аурулар............................ 242
Лимфоидты тін ісіктері........................................... ... 243
Ходжкин ауруы........................................................
Ходжкиндік емес лимфомалар............................... ... 246
9 бө лім. Тұ қ ымқ уалаушы аурулар................................... ... 248
9. 1. Моногендік аурулар.............................................. 249
Аутосомдық -доминантгық тү рде тү қ ымқ уалаушы ауру
лар........................................................................... ... 250
Аутосомдық -рецессивті тү рде тү қ ымқ уалаушы ауру
лар........................................................................... 253
Мукополисахаридоздар......................................... 255
Гликогеноздар.........................................................
Галактоземия........................................................... ... 257
Ө кпенің біріншілік эмфиземасы..............................
Муковисцидоз.......................................................... 258
9. 2. Хромосомалық аурулар........................................
Даун ауруы.............................................................. ... 261
Патау синдромы...................................................... ... 261
Клайнфелтер синдромы...................................... . . 262
Тернер синдромы..................................................... 262
ЖЕКЕ БӨ ЛІМ __________________________________. . 264
10 белім. Анемиялар......................................................... 269
10. 1. Постгеморрагиялық анемиялар...........................
10. 2. Темірдефицитті анемиялар..................................
10. 3. Гемолиздік анемиялар......................................... 271
11 бө лім. Тыныс алу ағ заларыньщ аурулары................ 275
11. 1. Ө кпенің инфекциялық аурулары...................... 277
|
|
|
