 |
ЖЛхметов. Патологиялық анатомия
|
|
|
|
ЖЛхметов. Патологиялық анатомия
Геморрагиялық гастрит обада, шешекте, кү йдіргіде жә не ди-зентерияда кездеседі. Бү л кезде асқ азанда кө птеген майда, бір-біріне қ осыльш жатқ ан қ ан қ ұ йылу ошақ тары кө рінеді. Асқ азан ішіндегі заттар эритроциттердің гемолизіне байланысты кофе тү стес қ оң ыр-қ ара ренте кіреді.
Фибринді гастрит шырышты қ абаттың ү стінде негізінен фиб-риннен жө не оларғ а араласқ ан эритроцит, лейкоциттерден, не-крозғ а ү шырағ ан эпителиден тү ратын экссудаттың пайда болуы-мен сипатталады. Экссудат шырышты қ абық қ атпарларының ү стінде ғ ана болса оны қ абынудың крупозды тү рі деп, егер некроз-дың терендігіне байланысты асқ азанғ а бойлап кірсе - дифтералық қ абыну деп атайды. Бү л кезде асқ азанның шырышты қ абығ ы сү р немесе қ оң ыр тү рдегі пердемен жабылады.
Ірің ді немесе флегмоналы гастритте асқ азанның қ абырғ асы қ алың дап, оның шырышты қ абығ ы қ ып-қ ызыл болып кө рінеді. Шырышты қ абық тың қ атпарлары ісініп, оны қ олмен басқ анда ірің ді экссудат бө ліп тү рады, кейде сол жерге қ ан қ ү йылады. Микроскопией тексергенде негізгі ө згерістер шырышты қ абық тың ас-тындағ ы қ абатта екені анық талады. Негізінен лейкоциттерден тура-тын экссудат бү лшық ет қ абатына, одан сыртқ ы (серозды) қ абатқ а тарап флегмоналы гастрит асқ ынып, перигастрит, перитонитке айналады.
Некрозды гастриттің дамуы асқ азанның шырышты қ абығ ы-ның кү шті қ ышқ ыл, сілтілердің тікелей ө серінен кү йіп қ алуына байланысты. Мысалы, ө лу мақ сатында адам сірке қ ышқ ылын ішіп қ ойғ анда. Ол жерлер қ ошқ ыл-қ оң ыр тү сте кө рінеді (коррозиялы гастрит). Микроскопта некроз ошақ тары, эрозиялар немесе же-дел жаралар табылады, кейде асқ азан қ абырғ асы тесіліп кетеді.
|
|
|
Нә тижесі. Асқ азан эпителиінің тез ө з қ алпына келуіне (реге-нерациясына) байланысты жедел гастриттің басым кө шпілігі ешқ -андай із қ алдырмайды. Флегмоналы гастрит асқ ынып сепсиске айналуы мү мкін. Кө бінесе флегмоналы жө не некрозды гастрит-терден кейін асқ азан шырышты қ абығ ы жү қ арып, қ абырғ асында склероз қ ү былысы дамиды, осығ ан байланысты асқ азанның ө з формасын жоғ алтып алады. Кейде асқ азанмен оның айналасын-дағ ы ағ залар арасында жабыспалар пайда болады.
Созылмалы гастрит
Созылмалы гастриттер ересек адамдардың арасында ең кө п тарағ ан (олардың тең жартысың да тіпті одан да кө бірек кездесетін) сырқ ат. Созылмалы гастриттер асқ азан шырышты қ абығ ының созылмалы қ абынуымен, оның физиологиялық регенерациясьшың
14 белім. Асқ орыту жуйесінің аурулары_________________________________ ____ JJ
бү зылуына байланысты дамитын атрофиясымен, секреторлық жө не моторлық қ ызметтерінің ө згеруімен сипатталады.
Этиологиясы. Клиникада сыртқ ы жө не ішкі ә серлер нә тижесінде дамитын гастриттерді ажыратады.
Сыртқ ы ә серлерге тамақ тың жақ сы шайналмай жү тылуы, ас қ абылдау тө ртібін сақ тамау, тамақ ты " қ ү рғ ақ " кү йінде жеу, салы-нып арақ ішу, шылым шегу, кө птеген дө рі-дә рмектердің, кө сіптік ортаның зиянды ә серлері жө не т. б. кіреді.
|
|
|
Ішкі факторлардың ішің де ағ задағ ы созылмалы немесе жергілікті инфекция ошақ тарын (холецистит, аппендицит, тіс жегісі, тонзи-лит), зат алмасуының бү зылуын (қ антты диабет, подагра), асқ а-заннан бө лініп шығ атын улы заттардың (мысалы, созылмалы гло-мерулонефрит) жә не аллергендердің ә серін кө рсетуге болады.
Созылмалы гастриттің патогенезін таддағ аң да біз ең алдымен асқ азан шырышты қ абығ ының физиологиялық қ алпына келу қ ү бы-лысының бү зылуына тоқ талып ө теміз. Асқ азан бездерінің тү бінде, мойын бө лігінде алғ ашқ ы кезде жасушалардың кө беюі ө те кү шейеді, бірақ та жаң а пайда болган жасушалар толық пісіп жетілмейді, себебі олардың саны дистрофия, қ абыну нә тижесінде тү сіп жат-
109-сурет. Созылмалы гастрит. Шырышты қ абық тағ ы
лимфоциттерден, гистиоциттердем, плазмалық
жасушалардан тү ратын сің белер
Ж. Ахметов. Патологаялық анатомия
14 белім. Асқ орыту жү йесінің аурулары
қ ан эпителийлер саньшан ө лдеқ айда аз. Осы жағ дайда бездерге қ арағ анда строма басымдық қ ылып сему қ ү былысы дамиды. Жал-пы созылмалы гастритгер ү шін патологиялық ө згерістердің тоқ та-усыз жү руі, алғ ашқ ы ө згерістердің семуге, одан атрофиялық -ги-перплазиялық ө згерістерге ө туі тө н (109-сурет).
Созылмалы гастриттердің белгілі жіктелуі жоқ. Негізінен мор-фологиясы бойынша созылмалы гастритгердің атрофиялық емес жө не атрофиялық тү рлерін ажыратады.
Туындау механизмдеріне қ арап, аутоиммундық жө не инфек-цияғ а байланысты дамитын тү рлерін ажыратады.
Аутоиммуң цық гастрит
|
|
|
110-сурет. Кең ейген жасушааралық кең істікте Н. pylori кө рінуде х 16000 |
Аутоиммундық гастрит ү шін асқ азан тү біндегі бездердің ат-рофиялық ө згерістері тә н (фундалдық гастрит). Бү л аутоиммун-дық механизм негізінде дамып, асқ азанның париеталдық (жиектік) жасушаларына жене ішкі факторғ а қ арсы аутоантиденелер тү зілуімен сипатталады. Асқ азанда қ абынудан кө рі сему ү рдісі ба-сым болады. Шырышты қ абық тың семуі толық жетілген жасуша-лардың иммунологиялық механизмдер ө серінде жойылуы есебінен
|
|
|
дамиды. Сондық тан гастриттің бү л тү рін созылмалы атрофиялық гастрит деп атауғ а болады.
Инфекцияга байланысты дамитын гастритті хеликобактерлік гастрит (110-сурет) деп атауғ а болады, бү л созылмалы гастриттің ең жиі дамитын (75-85%) тү рі болып, ө дегеннен клиникада гастрит белгілерімен кө рініп, асқ азанның кіреберіс бө лігінің (антрум-ның ) қ абынуымен сипатталады. Сондық тан оны антралдық гастрит деп атайды. Қ азіргі кезде гастриттің осы тү рінің дамуында Campylobacter pylori дейтін шиыршық тә різді грамтеріс бактерия-лардың ерекше орны бар екең дігі анық талып отыр. Бү л бактерия-лар асқ азан шырышты қ абығ ына жабыса ө су қ асиетіне ие болып, шырышты заттар мен шырьпыты қ абық арасына еніп кө бейе бдс-тайды. Организмнің жауап реакциясы ретің це асқ азан шырышты қ абыгының меншікті пластинкасында лимфоциттер, нейтрофил-дер пайда болады. Сонымен қ атар иммуноглобулин синтездеуші плазмалық жасушалар да саны кө бейе бастайды. Қ абыну ү рдісінен кейін дамитын гастриттің екінші кезең і семудің басымдылығ ымен сипатталып созылмалы тү рін қ абалдайды.
|
|
|
|
|
