 |
Ж.Ахметов. Патологиялык анатомия
|
|
|
|
Ж. Ахметов. Патологиялык анатомия
16 бө лім. Буйрек аурулары
16. 3. БҮ ЙРЕК АМИЛОВДОЗЫ
Буйрек амилоидозы амилоидоздың біріншілік те, екіншілік те тү рлерінде кездесетін қ ү былыс. Сонымен қ атар бү йрек амилои-дозының ө зіне тә н клиникалық жә не морфологиялық ерекшеліктері бар.
Этиологиясы. Бү йрек амилоидозы негізінен екіншілік амилои-доз кө ріністерінің бірі болып ө кпедегі, сү йектердегі, созылмалы ірің ді процестерден кейін, тубер^улездің деструктивті тү рлерінде, жаралы колитте, ревматоидтық артритте, кейде лимфогранулема-тозда кездеседі.
Патогенезі. Бү йрек амилоидозы негізгі мембрана ө ткізгіпггігінің кү шеюінен басталады, бірақ та бү л белоктар негізінен қ айта соры-лады немесе бү йрек стромасьша жинала бастайды. Соң дық тан, оның алғ ашқ ы рет бү йрек шумақ тарьшың капиллярларында шө ге бас-тауы клиникада нефроздық синдром тү рінде кө рінеді. Осы кезең -нен бастап амилоидоз ү здіксіз дамып бірте-бірте бү йрек қ ьізметінің нашарлауына (азотемияғ а, уремияғ а) соқ тырады (В. В. Серов).
Патологиялық анатомиясы. Юіиникалық -морфологиялық тү рғ ыдан бү йрек амилоидозының бірнеше кезендерін ажыратады. Амилоидоздың жасырын кезең індегі озгерістер микроскоппен, кейде тек электрондық микроскоппен ғ ана кө рінеді. Амилоид бү йрек пирамидаларындағ ы қ ан тамырлары жолында ғ ана табылады. Элек-тронды микроскоппен қ арағ анда капиллярдың негізгі мембрана-сының қ алындағ аны, подоцит аяқ шаларының бір-біріне жабысып қ алғ аны кө рінеді. Ө зекше эпителийлері белок тү йіршік-терімен толғ ан.
|
|
|
Протеинуриялық кезең де амилоид бү йрек шумақ шаларының кейбір капиллярында, мезангийде пайда болады. Ө зекше эпите-лийінде гиалин тамшылы немесе вакуолды дистрофия, ө зектердің саң ылауында цилиндрлер кө рінеді. Бү йректер ү лкейіп, тығ ызда-лады, кесіп қ арағ анда қ ыртысты қ абаты қ алындап ақ шыл-сү р, ал милы қ абаты қ ызғ ылт-сү р рең де кө рінеді. Бү йрек кесіндісі май жағ ып қ ойғ андай жылтырап тү рады. Осы кө рініске " улкен майлы буйрек " деген am берілген.
Нефроздық кезең де амилоидоз кө птеген капиллярды артерио-лаларды қ амтиды (18-сурет), бірақ -та олар бү йрек пирамидала-рында аралық аймақ та ғ ана склерозғ а соқ тырады. Бү йрек ө зектерінің эпителиінде майлы, гиалин тамшылы вакуолды дист-рофиялар кө рінеді. Бү йректер ү лкейген, ү стап кө ргенде қ атты, кесіп қ арағ анда балауыз тә різді (" ү лкен ақ амилоидты бү йрек" ).
Азотемиялық (уремиялык) кезең де амилоидозғ а ү пп> ірағ ан бү йрек
склероздана бастайды. Бү йрек кішірейіп, бү рісіп, қ атып қ алады (амилоидты буріскен бү йректер).
Науқ ас ө аімі бү йректер жетіспеушілігінен, бү йрек гипертония-сьшың асқ ьшуларынан немесе инфекциялардьщ дамуынан болады.
Бү йректердің тубулоинтерстициалдық аурулары
Бү йрек ө зекшелерінің зақ ымдану бү йректің аралық тінінде де морфологиялық ө згерістер тудырады. Сондық тан, бү л екі патоло-гияны бірге қ арастыру қ абылданғ ан. Бү йректің тубулоинтерсти-циалдық аурулары бү йрек озекшелеріне ә ртү рлі токсиндер (улар) эсер еткенде, ишемияғ а байланысты немесе қ абыну нө тижесінде дамуы мү мкін. Алғ ашқ ы екі патологияда бү йрек ө зекшелерінде дистрофиялық жә не некроздық ө згерістер басым болса, қ абыну кезінде аралық тінде ә ртү рлі қ абыну инфильтраттары кө рінеді.
|
|
|
Ө ЗЕКШЕЛЕРДЩ ЖЕДЕЛ НЕКРОЗЫ
Ө зекшелердің жедел некрозын туындау себептеріне қ арап екі топқ а бө леді: ишемиялық жә не токсиндік. Ишемиялық жедел не-крозда ө згерістер бү йрек ө зекшелерінің фокалдық (ошақ тық ) не-крозымен, оның ішінде Генле ілмегінің зақ ымдануымен, тубуло-рексис ошақ тарының дамуымен сипатталады. Ө зекшелердің токсиндік жедел некрозында ауыр ө згерістер ө зекшелердің про-ксималдық (бастапқ ы) бө ліктерінде дамиды. Ө зекшелердің жедел некрозы клиникада бү йректің жедел жетіспеушілік синдромы (БЖЖ) тү рінде кө рінеді.
Буйректің жедел жетіспеушілігі (БЖЖ) деп бү йрек қ ызметінің кенеттен тө мендеуі немесе толық істен шығ уы нә тижесінде дами-тын, олигоануриямен, азотты қ алдық тардың жиналып қ алуымен, су-электролит алмасуының жә не қ ышқ ылды-сілтілі ортаның тепе-тең дігінің бү зылуымен сипатталатын клиникалық -анатомиялық синдромды тү сінеді (Н. К. Пермяков, Л. Н. Зимина, 1992). Бү л син-дромның морфологаясы бү йрек ө зектерінің жедел некрозына сә й-кес келеді.
Этиологиясы. Бү йректің жедел жетіспеушілігінің ең негізгі себебі шок деп есептеледі. Шок ә ртү рлі жарақ аттарда, бактериялар ә серінде, ө те кө п қ ан жоғ алтқ анда, жү рек инфарктында (кардиогенді шок), бү йрек қ ан тамырларының тромбозьщда жә не т. б. себептерден соң дамиды. БЖЖ-нің жә не бір себептеріне бү йректе некроз шақ ырушы ауыр металл тү здарының, (сынап, сулема), органикалық ерітушілердің (тө ртхлорлы коміртек, эти-ленгликоль), ө ртү рлі ішкі жә не сыртқ ы улардың (перитонит, сеп-
|
|
|
