 |
Ж.Ахметов. Патологиялық анатомия
|
|
|
|
Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия
16 болім. Буйрек аурулары
сис, ішектің тү йіліп қ алуы жә не т. б. ) ә сері. БЖЖ-не тоқ таусыз қ ү су немесе іш кетуіне байланысты (тырысқ ақ, дизентерия т. б. ) су жә не минералдар алмасуының бү зылуы да алып келеді. Топта-ры бір-біріне сай келмейтін қ ан қ ү йғ анда, дененің кө п жері кү йген-де дамитын гемолиз немесе бү лшық ет тіні ү зақ уаіуыт жаншылып қ алғ анда (crush Syndrom) байқ алатын миолиз де осы синдроммен асқ ынады.
Бү йрек тасы несеп жолдарына тығ ылып қ алғ анда несептің ағ за-дан шық пай қ алуы нә тижесінде жедел немесе созылмалы гломерулонефриттің кейбір кезең дерінде де БЖЖ дамиды.
Патогенезі Шокқ а ә детте қ ан қ ысымының кү рт тө мендеп кетуі тә н. БЖЖ-ның негізінде осы механизм жатады. Шокқ а байланысты дамығ ан бү йрек ө зекшелеріндегі морфологиялық ө згерістер, бү йрек шумақ тарына қ ан алып келуші артериолалардың рефлек-торлы спазмын шақ ырады. Нә тижеде қ ан бү йректің қ ыртысты қ абатына жетпей милы қ абатындағ ы вена жү йесіне (артериове-ноздық шунтқ а) ө тіп кетіп қ ыртысты қ абат қ ансызданады. Бү йректің қ ыртысты қ абатының некрозы (22-сурет), тек қ ан ай-налымыньщ бү зылуьша ғ ана тә уелді болмастан, осы жердегі тіндерге БЖЖ шақ ырушы ә ртү рлі патогенді факторлардың (ауыр металдар тү здарының, улардың ) қ осыла немесе тікелей эсер етуіне де байланысты.
БЖЖ-нің бастапқ ы (шоктық ), олигоануриялық, диурездің қ айта қ алпына келуі жә не сауығ у кезендерін ажыратады.
|
|
|
Патологиялық анатомиясы. БЖЖ-не байланысты бү йректер ү лкейіп олардың сыртқ ы қ абы жең іл алынады. Бү йректің қ ырты-сты қ абаты ісінген, ақ шыл-сү р тү сті, қ ансыз болса, милы қ аба-тындағ ы пирамидалар, керісінше қ оң ыр қ ызыл ренде кө рінеді. Бү йректердегі гистологиялық ө згерістер БЖЖ-нің ә р кезең інде ә ртү рлі болады.
БЖЖ-нің бастапқ ы кезең інде қ ан бү йректің милы қ абатын-дағ ы вена қ антамырларында жиналып қ алады. Бү йрек ө зекше-лерінің эпителиінде гидропиялық, гиалин-тамшылы жә не майлы дистрофия кө рінеді.
БЖЖ-нің олигоануриялық кезең інде бү йрек ө зекшелерінің эпителиінде ошақ ты некроз аймақ тары табылады. Сонымен қ атар, ө зекшелердің негізгі мембранасы бү зылып (тубулорексис) несеп бү йрек тініне сің е бастайды. Бү ғ ан жауап ретінде аралық тінде лейкоциттерден, лимфоциттерден қ ү ралғ ан сің белер топталады. Ө зекше ішінде цилиндрлер тү зіліп олар ө зектің жолын бө геп тас-тайды, нә тижеде ө зекшелердің ішіндегі қ ысым кө теріледі.
Диурездің қ айта қ алпына келу кезең інде бү йрекгегі ісіну жә не
сің белер жиналу қ ү былыстары азайып, регенерация ошақ тары кө рінеді. Толық жойылғ ан нефрондар орнын дә некер іін басып, не-фросклероз дамиды. Қ алпына келу қ ү былысы бү йрек ө зекшелерінің негізгі мембранасының бү ііндігіне байланысты. Осы мембраналар сақ талғ анда ғ ана эпителий толық регенерация болады.
Кейбір жағ дайда БЖЖ қ ыртысты қ абаттың бутіндей немесе ішінара некрозына, кортикалды некрозғ а ә кеп согады. Эпителий некрозы осы жердегі лизосома мембраналарының ә ртү рлі ә серлер нә тижесінде бү зылып, лизосома ферменттерінің цитоплазмағ а шыгуымен тү сіндіріледі. Электронды микроскоппен қ арағ анда митохондрилердің ісінуі, олардың бө лшектеніп, ыдырап кетуі кө рінеді. Бү л патологияда бү йректер ә детте ү лкейген, оның қ ыр-тыс қ абаты ақ шыл-сары немесе сү р тү сті, қ анмен толғ ан милы қ абаттан ерекшеленіп (қ ансызданып) тү рады. Бү л ө згерістер кө бінесе акушерлік патологияда (қ алыпты орналасқ ан плацента-ның орнынан кө шуі, сепсистік асқ ынулар) кездесетін Қ ІПҮ -син-дромына байланысты дамиды. Бү йректің екі жақ ты некрозы ә дет-те ө ліммен аяқ талады.
|
|
|
БЖЖ-мен сырқ атганғ ан науқ астар негізінен уремиядан ө леді, тек ө з уақ ытында ө ткізген гемодиализ гана ауруды ө лімнен кутка-рады.
ПИЕЛОНЕФРИТ
Пиелонефрит бү йрек тү бегінің, тостағ аншаларының, аралық тінінің жә не ө зекшелердің зақ ымдануымен сипатталатын патология. Бү л инфекциялық сырқ аттар қ атарына жатады. Ө те жиі кездесетін ауру, ө лген кісілердің 9-10%-да, пиелонефриттің ә ртү рлі кө ріністері анық талады, ал бү йрек ауруларының ішінде ол 30%? -ды қ ү райды.
Этиологиясы. Пиелонефрит тудырушы бактериялардың арасын-да ең кө п кездесетіні ішек таяқ шалары мен стафилококтар. Одан басқ а пиелонефриттің дамуына энтерококтар, протей, клебсиел-ла, энтеробактер, кө к ірің ді таяқ шалар немесе микроб ассоциаци-ясы да себеп бола алады.
Патогенезі. Пиелонефритті инфекция тудыратын сырқ ат де-генмен де оның дамуы ү шін кө птеген қ осымша жағ дайлардың, ә сіресе бү йректе қ ан айналысының жә не несеп ә рекетінің бү зы-луының маң ызы зор. Пиелонефриттерді даму механизмдеріне қ арап, обструктивті жә не обструкциясыз дамитын пиелонефриттер деп екі топқ а бө леді. Обструктивті себептерге ер адамдарда қ уық безінің аурулары (аденома, рак, простатит), қ уық жә не тік ішек
|
|
|
