 |
Ж.Ахметов. Патологиялық анатомия
|
|
|
|
Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия
16 бө лім. Бү йрек аурулары
рактары, несеп жолдарының тастары; ә йелдерде жыныс агзалары-ның ісіктері мен осы ағ залардың қ абынуы жә не несеп жолдарын-дағ ы тастар жатады. Бү дан басқ а несеп жолдарының туа болғ ан кемістіктері де осы ө згерістермен асқ ынады.
Обструкция тудырмайтын факторларга зат алмасу ү рдісінің бұ зылуы, ә сіресе қ анда кальций, несеп қ ышқ ылдарының (гиперу-рикемия) мө лшерінің асып кетуі, қ антты диабет жатады. Мысалы, подагра сырқ атымен ауырғ андардьщ 60%-да пиелонефрит кездеседі.
Жоғ арыда айтылғ ан себептерге байланыстң несеп жолдарын-да несеп іркіліп қ алып (уростаз), сол жерде бактериялар кө бейе бастайды. Бактериялар бү йрекке ү ш жолмен тү седі: 1) қ ан (гематогенді); 2) лимфа (лимфогенді); 3) несеп арқ ылы. Гематогенді жолмен инфекция баспада, созылмалы тонзилитте жә не т. б., лимфогенді жолмен инфекция тоқ ішек патологиясында, жыныс ағ заларының қ абынуында дамиды.
Негізгі жол - бү л инфекцияның несеп арқ ылы тө меннен жоғ а-ры қ арап таралуы. Инфекцияның бү лайша дамуында қ уық тық -несепағ арлық (везико-уретралдық ) немесе тү бектік-бү йректік (бү йрекішілік), рефлюкстің маң ызы зор. Сонымен қ атар кейбір бактерияларда ерекше бір органеллалардьщ (Р-фимбрий) барлы-ғ ын есепке алу керек. Бү л бактериялар ү шін уроэпителий рецептор қ ызметін атқ арады. Жә не де олардың эндотоксиндері несеп жолдарындағ ы бірың ғ ай салалы бү лшық етке ө сер етіп несепағ ар ө рекетін (перисталтикасын) бү зып қ ояды. Осылайша бү л бактериялар ө зінің ө сіп-ө нуіне мү мкіндік алады.
|
|
|
Жедел пиелонефрит
Патологиялық анатомиясы. Жедел пиелонефритте бү йрек ү лкейіп, оның тіні қ ызарып кө рінеді. Бү йрек тү бекшесі мен тос-тағ аншалары кең ейіп қ уыстарында ірінді несеп жиналады. Олар-дың шырышты қ абаты кү ң гірттеніп, фибринді-ірінді пердемен жабылып, осы жерде қ ан қ ү йылу ошақ тары байқ алады. Бү йректің қ ыртысты қ абатында ақ шыл-сары, айналасы қ ызарғ ан ірінді ошақ -тар, милы қ абатында қ ан қ ү йылу жә не некроз ошақ тары табыла-ды. Гистиологиялық кесінділерді қ арағ анда бү йректе қ ан тамыр-ларының гиперемиясы, ірің ді-фибринді немесе сары сулы пиелит, аралық нефрит кө рінеді. Ірің ді қ абыну бү йрек ө зекшелеріне ө тіп, оларды жойып жібереді, сол жерде пиелонефрит ү шін тә н абсцес-тер пайда болады. Паппилярлық некроздың жедел дамуы ірің нің бү йрек айналасына таралуы (перинефрит) жедел пиелонефритте жиі кездесетін асқ ынуларғ а жатады. Егер обструкция несепағ ар дең гейінде болса тү бек іші ірің мен толып, пионефроз дамиды.
Созылмалы пиелонефрит
Созылмалы пиелонефрит жедел нефриттен соң дамып, бү йрек тінінің склерозымен жә не оның бү рісіп қ алуымен сипатталады. Даму механизмдері қ арап созылмалы пиелонефриттің екі тү рін ажыратады: 1) созылмалы обструктивті пиелонефрит; 2) созылмалы рефлюкстік пиелонефрит.
Созылмалы обструктивтік пиелонефриттің дамуы несеп тас ауруында немесе уретра патологиясында байқ алады. Несеп жолда-рында іркіліп қ алғ ан несеп бактериялардың ө сіп-ө нуі ү шін жә не таралуы ү шін ө те қ олайлы жағ дай болып есептеледі.
|
|
|
Созылмалы рефлюкстік пиелонефрит балалардың жас кезінен басталып, туа пайда болган везикоуретралдық немесе бү йрекішілік рефлюкске инфекцияның қ осылуынан дамиды.
Пиелонефрит сырқ аты ә йелдерде еркектерге қ арағ аң да бірнеше рет жиі кездеседі, бү л жағ дай ә йелдер уретрасының қ ьі£ қ алығ ьі-мен, инфекцияның қ уық қ а тез таралуымен тү сіндіріледі.
Аурулардың тең жартысында пиелонефрит бір бү йректе ғ ана дамиды. Бү йректің беті кедір-бү дырланып капсуласы қ алындап қ ыртысты қ абатпен жабысып қ алады. Бү йрек тү бекшесі де қ алың -дап, склерозданады. Сырқ ат асқ ынғ анда бү йректе некроз, экссудация ү рдістері кү шейеді. Микроскопией кө ргенде, бү йрек тініде склероз ошақ тары, лимфоциттер мен плазмалы жасушалардан тү зілген сің белер, бү йрек эпителиінің метаплазиясы байқ алады (135-сурет). Кейде бү йректе сырты қ алың қ абық пен оралган созылмалы абсцестер табылады. Бү йрек ө зектерінде ә ртү рлі дистро-фиялық, атрофиялық ө згерістер, олардың ішінде қ оюланган эозинофильді массалар жиналып, кө рінісі қ алқ анша без тү зілісіне ү қ сап қ алады (" қ алқ анша без тә різді бү йрек" ).
|
|
Созылмалы пиелонефриттің морфологиялық ерекшеліктеріне олардың біржақ тылығ ы, осыган байланысты бү йректердің ә ртү рлілігі, ү лкенді-кішілігі, бү йрек тү бекшесінің деформаци-ясы мен склерозы жатады.
Асқ ыну турлері. Пиелонеф-рит-тің асқ ыну тү рлеріне мына-лар жатады: 1) бү йректің созылмалы абсцесі; 2) бірнеше абсцестер қ осылып карбункул тузыуі; 3)
пионефроз (несеп жолдары ты- 135-сурет. Созылмалы
ғ ындалып қ алганда осы жерде пиелонефрит
|
|
|
