19 бөлім, орталыҚ нерв жҮйесшщ аурулары

19 бө лім, ОРТАЛЫҚ НЕРВ ЖҮ ЙЕСШЩ АУРУЛАРЫ

Орталық нерв жү йесіне (ОНЖ) ми жә не жү лын кіреді. ОНЖ кө птеген қ ызметтер атқ арады. Организмдегі барлық жү йе ОНЖ-мен басқ арылып тү рады. Мидың қ ыртысты қ абатындағ ы (cortex) нейрондар адамның психикалық ә рекетін реттеп тү рып, мидың ақ затында нерв талшық тары ө теді. Қ ыртыс асты ядроларда, ө сіресе сопақ ша мида ішкі ағ залар қ ызметін реттейтін орталық тар (тыныс алу, қ ан айналу жә не т. б. ) бар. Гипоталамус эндокриндік бездер қ ызметін басқ арады, кө ру орталық тары (thalamus opticum) да сол жерде.

ОНЖ морфологиясы бойынша нейрондардан, нейроглиядан, олардың ө сінділерінен жә не нерв талшық тарынан — аксондар мен дендриттерден тү рады.

Мидың қ абық тары: қ атты қ абық, тор қ абық жө не жү мсақ қ абық деп бө лінеді. Соң ғ ы екі қ абық тьщ арасында субарахнои-далдық кең істік бар, сол жерде ми-жү лын сү йық тығ ы айналып жү реді.

Мида артерия, вена жү йесі бар, бірақ, лимфа тамырлары жоқ.

Нейрондар

Нейрондардың тү рі, пішіні, жайғ асу реті мидың ә р аймағ ында ө зіне тә н ерекшеліктерге ие. Нейрондар ө здерінің дендриттері мен аксондары арқ ылы нерв импульстарын ө ткізіп тү рады. Нейрон-дарда ә ртү рлі дистрофиялық (дегенеративтік) ө згерістер, ишемия-лық зақ ымданулар, ісіну, некроздық ү рдістер дамиды. Нейрондар патологиясы ү шін хроматолиз, вакуолизация, пикноз ү рдістері тә н.

Нейроглия

Нейроглия ү ш тү рге болінеді: астроциттер, олигодендроглио-циттер, эпендима жасушалары.

Астроциттер. Патология кезінде астроциттердің гипертрофия-сы немесе гиперплазиясьш кореміз. Зақ ымдану ошағ ында астро­циттер саны артьпт, глиоз деген қ ү былыс дамиды жө не олар мида глиялық тыртық дамуына қ атысады. Ишемия аймағ ында жаң а қ ан тамырлардың пайда болуы да астроциттер қ ызметімен байланысты.

Олигодендроциттер аксондарда миелин тү зілуіне қ атысады. Олар дистрофиялық ө згерістерге ү шырағ ан нейрондар арасында кө бейеді, оны саттелитоз деп атайды.

Эпендима жасушалары ми қ арыншалары мен жү лынның орта-лық ө зегін астарлап жататын қ абатты тү зеді. Эпендима ө згерістері ө те аз дамиды. Тек зақ ымдану ошақ тарында_л гранулематозды эпендимитті кө реміз. Ол эпендима жасушаларының оскіндерінен жө не астроциттерден тү рады.

Микроглия

Бү л орталық нерв жү йесіндегі мононуклеарлық фагоцитгерге жатады. Нерв тіндері жойылғ анда (инфаркты) олар фагоцитоз ідызметін атқ арады. Цитоплазмасына май тіндері жиналғ ан макро-фаггарды орталық нерв жү йесінде " туйіршікті шарлар " (липофаг-тар) деп атау қ абылданган. Ө лген нейрондардьщ айналасьщда мик­роглия элементгері жинальш қ алса оны нейронофагия деп атайды.

Орталық нерв жү йесінің негізгі патологияларына: ми қ ан та-мырларының аурулары, дегенеративтік аурулар, демиелиндеуші аурулар, инфекциялық аурулар жә не ісіктер кіреді.

19. 1. МИ Қ АН ТАМЫРЛАРЫНЫҢ АУРУЛАРЫ

Ми қ ан тамырларының аурулары (церебро-васкулярлық ауру­лар) дисциркуляторлық энцефалопатия, ми инфаркты, мига қ ан қ ү йылу тү рінде ө теді. Кейінгі екі сырқ ат ересек кісілердің ә р оньш-шысьшың олім себебі болады. Цереброваскулярлық аурулардың негізгі себептеріне: артериялық гипертония, ми қ ан тамырлары-ның атеросклерозы, даму ақ аулары (тума аневризма, ә ртү рлі маль-формациялар), жү ректің ишемиялық ауруы, оның жедел жә не со-зылмалы тү рлері, ревматизмдік аурулар, васкулиттер жә не т. б. жатады.

19 бө лім. Орталык, нерв жуйесінің аурулары

Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия

ДИСЦИРКУЛЯТОРЛЫҚ (ИШЕМИЯЛЫҚ ) ЭНЦЕФАЛОПАТИЯ

Мидың пирамидалық жасушалары, мишық тағ ы Пуркинье жа-сушалары гапоксия жағ дайың ца тез зақ ымданады. Мидың қ ыртыс қ абаты оттегі келмей қ алғ анда 5 минут ішің де ө летіні белгілі. Со-нымен кез келген уақ ытта ишемия ми жасушаларывда некрозғ а дейінгі ауыр ө згерістерді тудырады. Бү л ө згерістер артериялық ги­пертония, атеросклерозғ а байланысты дамығ ан созылмалы ми па-тологиясында жиі кездеседі. Ишемиялық энцефалопатиянық жедел тү рі жү рек уақ ытша тоқ тап қ алғ аң да, қ ан қ ысымы кенеттен тү сіп кеткенде (гапотензия), хирургиялық операциялар кезің де байқ ала-ды. Дегенмен де ауру 1 сағ атқ а жетпей ө лгенде бү л ө згерістер мик-роскопта кө рінбейді. Тек 12 сағ аттан кейін ө лген адамдардың ней-роң дарында ишемиялық ө згерістер анық кө рінеді. Оларғ а жасуша цитоплазмасының гиперхроматозы, ядрорлардың гшкнозы немесе жасушалардың ісінуі кіреді. Ө лген нейроң дар апоптоз жолымен жой-ылып, олардың орның ца бірнеше тө уліктен соң глиоз дамиды. Айта кететін бір жайт бұ л ө згерістер ошақ ты тү рде, белгілі бір аймақ тар-да (гиппокампта, самай-шү йде аймағ ында, мишық та) дамиды.

Ишемиялық энцефалопатияның жең іл тү рің дегі нейрондар-дағ ы ө згерістер қ айтымды болады, клиникада транзиторлық (ө тпелі) ишемия белгілері дамиды. Ишемия ү зақ қ а созылғ анда ауруда ко-малық жагдай байқ алады, ол ми инфарктымен аяқ талуы мү мкін.

⇐ Предыдущая159160161162163164165166167168Следующая ⇒

Поделиться:

Воспользуйтесь поиском по сайту: