 |
ВИРУСТЫҚ ИНФЕКЦИЯЛАР. Кенелік энцефалит. 486 Ж.Ахметов. Патологаялық анатомия. 19 болім. Орталық нерв жуйесінің аурулары
|
|
|
|
ВИРУСТЫҚ ИНФЕКЦИЯЛАР
Вирустық нейроинфекциялар негізінен гематогендік жолмен тү седі, кейбір вирустар ү шін (қ ү тыру вирусы) контакт жолымен, шеттік нервтер арқ ылы тү суі тә н.
Герпес вирустары қ оздыратын нейронинфекциялар кө бінесе жедел некрозданушы энцефалит тү рінде ө теді. Бү л ө згерістің мидың сү р затында, негізінен маң дай жә не самай бө лігінде дамиды. Некроз ошақ тарының шекарасы анық емес. Микросйопта қ араганда некроз аймагындагы нейрондар еріп кеткен, олардың айналасында нейроглиялардың пролиферациясы, нейрофагия қ ү былыстары кө рінеді. Кейбір ядроларда базофиаді қ оспалар табылады, қ ан та-мырларының айналасында лимфоциттерден, плазмалық жасуша-лардан тү ратын сің белер (васкулыттер) кө рінеді. Егер қ абыну сің белері мидың жү мсақ қ абық тарында табылса, оны менингоэн-цефалыт деп атайды.
Кенелік энцефалит
Кө ктемгі-жазғ ы (кенелік) энцефалитті арбовирустар қ оздыра-ды. Инфекция адамғ а кене шақ қ анда жү гады. Бү л инфекцияның екінші аты — Алысшыгыстық энцефалит. Кенелік энцефалитте мидың барлық бө лімдерінде ауыр қ абыну ү рдістері, ошақ тық некроз дамиды. Ауыр васкулиттер, қ ан тамырлары қ абырғ асының. Мидың сү р затының некрозы, глиялық жасушалардың пролиферациясы, нейронофагия кө рінеді (173-сурет).
Бү л ө згерістер ә сіресе жү лынның мойын жә не кеуде бө ліктерінде, сопақ ша ми нейрондарында, мишық тагы Пуркинье жасушаларында, симпатикалық ганглилерде, кейбір шеткі нервтерде айқ ын кө рінеді. Сондық тан, кенелік энцефалитте дамығ ан ө згерістерді панэнцефалит деп атауга болады.
|
|
|
Полиомиелит (" Инфекциялық ауруларды" қ ара), қ ү тыру (" Ин-фекциялық ауруларды" қ ара) да вирустық нейроинфекциялардың клиникасы, морфологиясы анық, жеке нозологиялық тү рлеріне жатады.
486 Ж. Ахметов. Патологаялық анатомия
19 болім. Орталық нерв жуйесінің аурулары
|
|
173-сурет.
Вирустық Энцефалит. Васкулиттер
(Е. Б. Красовский бойынша)
Ү зақ дамитын жә не баяу дамитын вирустық нейроинфекциялар
Бү л инфекциялардың инкубациялық (жасырын) кезең і бірнеше айларғ а, тііггі бірнеше жылдарғ а созылады. Оның негізгі себептеріне: ОНЖ антигендерінің иммундық жү йеден оқ шаулана дамуы жата-ды. Сондық тан қ алыпты жағ дайда иммундық жү йе жасушалары нерв жү йесімен тікелей жанаспайды. Иммундық жү йенің туа пай-да болғ ан немесе жү ре пайда болғ ан бү зылыстары организмде ви-рустардың ү зақ уақ ыт сақ талып қ алуына (персистенциясына) ә келіп соқ тырады. Кө птеген вирустар (герпестік вирустар, АИТ вирусы, қ ызылша вирусы жә не т. б. ) иммундық жү йені тікелей бү за алады, сө йтіп, иммундық супрессия (тапшылық ) дамиды. В-лимфоцит-тердің зақ ымдануына байланысты (цитомегаловирустық инфек-цияда), вирустарғ а тә н антиденелердің тү зілуі нашарлайды. Кейбір вирустар макрофагтар функциясын, ә сіресе медиаторлар бө ліп шығ аруын бү зады.
ОНЖ қ абынуында аутоиммундық механизмдердің маң ызы зор. Ол молекулярлық мимикриямен, яғ ни кейбір вирустар мен нерв тінінің кейбір компоненттерінің антигендердің бір-біріне ү қ сас-тығ ымен тү сіндіріледі.
|
|
|
Кө птеген вирустар нейроглия элементтерінде, нейрондарда ө сіп ө неді (вирустар репродукциясы).
Бү л нейронинфекциялардың дамуы вирустармен жө не при-ондармен байланысты. Прыондар — вирусқ а ү қ сас, бірақ нуклеин қ ышқ ылдары жоқ бө лшектер. Организмде оларғ а қ арсы иммунитет (жалпы иммундық реакциялар) қ алыптаспайды.
Ү зақ дамитын (персистенциялык) вирустық инфекциялар қ ата- рына: жеделдеу лейкоэнцефалопатия кіреді. Жеделдеу склероздау-шы панэнцефалит қ ызылшамен ауырғ аннан соң бірнеше жылдан соң дамиды. Кө збен кө ргенде ми тіні қ аттылау болады. Микро-скопта қ арағ анда қ ан тамырларының айналасында лимфоциттер-ден, плазмалық жасушалардан тү ратын ошақ ты қ абыну сің белері кө рінеді (энцефалит). Нейрондардың ядросының немесе цитоп-лазмасында ішінде вирустық (қ ызылша вирусына тә н) қ оспалар табылады. нейрофагия кү иггі дамығ ан. Мидың ақ затында астро-цитарлық глиялар кө беюі - глиоз кө рінеді. Нө тижесі қ олайсыз, ө ліммен аяқ талады.
Ү демелі кө пошақ ты лейкоэнцефалопатияны паповирустар ша- қ ырады. Бү л патология иммундық жү йесі ерекше бү зылғ ан, им-мундық тапшылық жағ дайындағ ы кісілерде дамиды. Мида, ө сіресе оның ақ затында, кө птеген жү мсақ, сү рғ ылт ошақ тар табылады. микроскопта қ араганда ол жерлер демиелинизация ошақ тарына сө йкес келеді. Демиелинизация ү рдісі олигодендроглиоцитгер па-тологиясымен байланысты. Олардың ядролары ірі, ядро ішінде эозинофилді боішғ ан денешіктер кө рінеді. Астроіщттердің арасьщда ірі, тү рлі формадағ ы, алып жасушалар басым болады.
Баяу дамитын вирустық нейроинфекцияларга Куру, Скрепи, Крейтцфельд-Якоб ауруы жә не т. б. кіреді. Бү л инфекциялардың ерекшеліктеріне инкубациялық кезең нің ү зақ уақ ыт болуы инфек-цияның тоқ таусыз, ү демелі тү рде ө туі жә не ө ліммен аяқ талуы жа-тады. Олардың қ оздырушылары болып приондар саналады.
|
|
|
Куру (папуасша - қ алтырау, дірілдеу) ритуалдық каннибализм-ге байланысты адам етін жегенде дамитын инфекция. Ө лген адам-ның миы status spongiosus тә різді болады. Микроскопта қ арағ анда нейрондар санының кемігіндігін, астроциттердің, аксондардьщ, нейрондардың вакуольдік (гидропиялық, сулы) дистрофиясы бай-қ алады.
Крейтцфелъд-Якоб ауруы клиникада деменция (алжу) белгілерінің
|
|
|
