Ж.Ахмепюв. Патологаялық анатомия

Ж. Ахмепюв. Патологаялық анатомия

20 болім. Жү қ паяы аурулар

 

бар. Тіндерден, тыныс жолдарынан алынғ ан материалдарды люминисцентті микроскопией қ арағ анда реакция жү рген жерлер ашық -жасыл сә уле береді.

АДАМНЫҢ ИММУВДЫҚ ТАПШЫЛЫҚ (АИТ) ВИРУСЫ Қ ОЗДЫРАТЫН ИНФЕКЦИЯ

Қ азіргі уақ ытта бү л инфекция ЖИТС (синдром приобретен­ного иммунного дефицита - жү ре пайда болғ ан иммундық тапшы-лық синдромы) деген атпен белгілі. Бү л инфекция пандемия тү рінде таралуда. БДҮ мә ліметтері бойынша 1991 жылдьщ 1-ақ панына дейін 160 мемлекетке 323379 науқ ас бар екендігі анық талган. Бү рынғ ы КСРО-да 1991 жылдың 25 мартына дейін, 90 миллионная артық тексерілген адамдардың ішінде, осы инфекция 619 адамғ а жү қ қ а-ны, ал олардың 54-інде ЖИТС дамығ андыгы белгілі болып отыр. Қ азақ станда АИТ- инфекциясының алгашқ ы қ ү рбандары анық -тала бастады. 2003 жылдың қ азан айында Қ азақ станда АИТ-ин-фекциясын жү қ тырғ ан 3383 адам тіркелген, оның 144-і ЖИТС-пен ауырады. 2004 жылы қ аң тарда олардың саны 4001-ге жетті.

♦ Этиологиясы. АИТ- инфекциясын қ оздырушылар ретровирус-тар қ атарына жатады, олардың қ ү рамында РНҚ бар. Бү л вирус-тык, тү ң ғ ыш рет француз галымы Л. Монтанье жә не америка галы-мы Р. Галло (1983) ашқ ан. Қ азіргі кезде вирустың екі тү рін: АИТ -I жә не АИТ - 2 ажыратады. АИТ- 2-нің маймылдар иммундық тапшылыгы вирусына гендік қ ү рамы бойынша ө те жақ ындыгы анық талып отыр.

Ғ ылыми болжамдар бойынша АИТ- инфекция кейбір жерлер-де (Африкада) эндемия тү рінде коптен бері болган, тек қ азіргі жаг-дайда ғ ана эпидемия тү рінде таралуғ а мү мкіндік алып отыр неме­се бү л инфекция маймылдардаң адамғ а ө ткен.

Жугу жолдары. Инфекция негізінен ауру адамнан сау адамғ а жыныстық қ атынас жолымен немесе шприц арқ ылы жү гады. АИТ-инфекция кө бінесе қ ауіп-қ атер тобына кірушілерге (жезө кшелер-де, гомосексуалистерде, наркомандарда) дамиды. Осы топқ а гемо-филияны да жатқ ызуга болады. Екіншіден осы инфекцияның ана-дан жатыр ішіндегі балага (бала жолдасы арқ ылы (транспланцета-лы) немесе туылу кезең інде, туылганнан соң емшек сү ті арқ ылы) ө тудің зор қ аупі бар (24-50%). Кейбір жагдайларда АИТ инфекци-ясы осы инфекция жү қ қ ан донорлардың қ аный қ ү йғ анда немесе кә сіпке байланысты (хирургтарда, акушер-гинекологтарда) дами­ды. Клиникасы бойынша АИТ-инфекциясы да басқ а инфекция-лар сияқ ты бірнеше кезең нен ө теді: 1) жасырын кезең і; 2) алғ а-

шқ ы белгілердің пайда болу кезең і; 3) екіншілік аурулар кезең і; 4) соң ғ ы кезең і (В. И. Покровский, 1989). Аурудың жасырын кезең і басқ а инфекцияларғ а тә н жалпы ө згерістермен сипатталады. Ауру-дың алгашқ ы белгілеріне лимфа тү йіндерінің, ө сіресе бірнеше ай-мақ та жатқ ан бездердің, бір мезгілде ү лкеюі (лимфоаденопатия) тә н. Бү л кезең це АИТ вирустарына қ арсы антиденелер анық тала-ды. Аурудың екінші кезең і 3-5 жылғ а созылады. Аурудың ү шінші кезең і ү шін иммундық жү йенің бү зылып, екіншілік инфекциялар-дың дамуы тә н. Алгашында кандидоз, фурункулез, герпес, белдемелі теміреткі дамиды. Тө ртінші кезенді ЖИТС деп атайды. Бү л кезең -де ЖИТС-ке тә н Капоши саркомасы, пневмоцисталы пневмония ө ріс алады жә не басқ а да оппортунист: инфекциялар байқ алады.

Патогенезі АИТ-инфекциясының ерекшелігі ауру жү қ тырғ ан адам ерте ме, кеш пе ауырады. Организмге тү скен вирустар алга­шында жілік майында кө бейіп, кейін бү кіл денеге таралады. Виру-стық капсидте СД₄ антигендерді қ осып алатын рецептор бар. Сондық тан, вирустар Т-4 лимфоциттерде (хелперлерде) ө сіп ө неді. Репликация ү рдісі нә тижесінде осы лимфоциттер жойылып неме­се олардың саны азая бастайды. Осығ ан байланысты Т₄-хелперлер мен Т₈-супрессорлардың ара қ атынасы бү зылады (қ алыпты жағ -дайда 1: 1). ЖИТС-да бү л кө рсеткіштер 1-ден томен болады. Нә тижесінде В-лимфоциттердің де қ ызметі бү зылып организмде ө сіп-ө нуіне қ олайлы жагдайды кү тіп жатқ ан (оппортуниста) ин-фекциялардың дамуына жол ашылады. Иммундық бақ ылаудың істен шыгуына байланысты лимфоидты жү йенің (лимфомалар жә не т. б. ) жә не де басқ а жү йелердің (Капоши саркомасы жә не т. б. ) ісіктері пайда болады.

Патологиялық анатомиясы. ЖИТС морфологаясының негізінде АИТ-тің асқ ыну тү рлерінің патологиялық анатомиясы жатады, себебі тек осы инфекцияга тә н алғ ашқ а морфологиялық белгілер ә лі анық талмағ ан. ЖИТС клиникада ө кпелік, асқ азан-ішектіх, не-врологиялық, тері-шырышты қ абық синдромдарымен кө рінеді.

Иммундық жуйе аезаларындагы морфологиялық ө згерістер. ЖИТС-тің екінші кезең інде лимфа бездері ү лкейіп, ө зінің қ алып-ты қ ү рылысын жогалтады. Олардың фолликулалары гиперплазия-ланып кобею орталық тарында ірі дентритті жасушалар пайда бо­лады. Кейде осы жасушаларда вирустардың кө беюіне байланысты фолликулалар ү лкейіп, олар бірнеше бө ліктерге бө лінеді. Лимфа тү йіндерінің синустарында гыстоцитоз (гистиоциттер санының кө беюі) байқ алады. Бірте-бірте фолликулалар атрофияланып жой-ылады. Жогарыда айтылғ ан ө згерістер кө к бауырга да тә н. Ондагы лимфоциттер саны ө те азайып, олар тек артериялар айналасын-

Ж. Ахметов. Патологаялық анатомия

20 болім. Жү қ палы аурулар

 

дағ ы аймақ та ғ ана анық талады. Айырша бездің қ алыпты қ ү рылысы бү зылып семіп қ алады, тимоциттер кейде бү тіндей жойылып кетеді.

Ө кпедегі ө згерістер науқ астардың тең жартысында табылады. Ең жиі ү шырайтын патология - ө кпенің қ абынуы (пневмония). Пневмонияны қ оздырушылар арасында пневмоцисталар (пневмо-цисталық пневмония) бірінші орын алады (85%? ). Пневмонияны атипиялық микробактериялар немесе цитомегаловирустар да қ оз-дыруы мү мкін.

Нейроспид. Нейроспид клиникада ә ртү рлі пеихикалық ө згеріс-термен кө рінеді. Қ азіргі кезде ЖИТС-тің тек нерв жү йесінің за-қ ымдануымен ғ ана шекараланатын тү рлері бар екендігі анық талғ -ан. Ми тіні ЖИТС-ке байланысты атрофияғ а ү шырап, кейде оның массасы 200-300 г азаяды. Сонымен қ атар мида ишемиялық неме­се геморрагиялық инфаркт ошақ тары, цитомегалия вирустары, токсоплазмоз, саң ырауқ ү лақ тар қ оздыратын энцефалит, менингит дамиды. Микроскоппен тексергенде туйінді глиоз, ірі гиперхром-ды ядролы алып астроциттер жә не эозинофилді қ оспалар бар оли-годендроглиоциттер кө рінеді. Бү л ө згерістер АИТ-тің глия элементтерінде ө сіп-ө нуіне байланысты болады.

Асқ орыту жолдарының патологиясына ауыз қ уысьшдағ ы кан-дидоз, шекаралы некроздық ө згерістер, жаң а қ оздырушылар ша-қ ыратын инфекциялар: кампилобактериоз, криптоспоридоз, со-зылмалы іш ө тулер (диарея) кіреді.

⇐ Предыдущая169170171172173174175176177178Следующая ⇒

Поделиться:

Воспользуйтесь поиском по сайту: