 |
174-сурет. Шешек. Баланың 175-сурет. Шешек.
|
|
|
|
174-сурет. Шешек. Баланың 175-сурет. Шешек.
бетіндегі бө ртпелер Баланың аяғ ындағ ы
бө ртпелер
сұ йық тық мө лшері кө бейіп, ол бірте-бірте кө піршікке (везикулага) айналады. Микроскоппен тексергенде олардың арасында дистро-фияғ а жә не атрофияғ а ү шырағ ан эпителий жасушалары жатқ ан-дығ ы анық талады. Осы жерге лейкоциттер кө птеп шығ уына бай-ланысты экссудат серозды-ірің ді, ірің ді тү р алып пустулага (ірің ге толғ ан кө піршектерге) айналады, бү л ө згерістер аурудың 9-шы кү ніне тура келеді. Некроз нә тижесінде пустуланың ортасында шү ң қ ырша «шешек кіндігің пайда болады, кейін пустула қ абыр-шақ танып жазыла бастайды. 5-6 аптадан кейін пустуланьщ орнында эпидермисте кішкене шү ң қ ыршалар - шешек сепкілдері қ алады.
Kflpa шешек" (геморрагиялық шешек) бертпе элементтеріне қ ан қ ү йылуымен ерекшеленеді. Эритроциттердің гемолизі нә тижесінде кө піршіктер қ оң ыр-қ ара тү ске боялады. Олар жары-лып кетенде терінің беті қ ып-қ ызыл болып қ анталап тү рады. «Қ ара шешек» сепсис тү рінде ө теді, ә сіресе шешектік пурпура деп аталатын тү рі ә детте, тез арада ө ліммен аяқ талады.
Вариолоид шешектің ең жең іл тү рі, ол оспағ а қ арсы егілген
кісілерде кездеседі, пайда болғ ан бө ртпелер ірің демейді, кейде тіпті бө ртпелер болмайды. Шын шешекке тә н морфологиялық ө згерістер кейде ауыз қ уысының, кең ірдіктің, бронхтың, ө ң ештің, ішектің, қ ынаптың шырышты қ абық тарында да кө рінеді. Ө кпеде майда некрозды пневмония ошақ тары, енде некрозды орхит, жілік май-ында некроз ошақ тары кейде қ абыну (остеомиелит) дамиды. Кө кба-уыр, лимфа туйіндерінде гиперплазия, кейде некроз процестері керінеді.
|
|
|
Шешектің асқ ыну турлері екіншілік, бактериялық инфекция-ның дамуымен байланысты. Оларғ а: ө кпенің ірінді қ абынуы, ірінді плеврит, ө кпе абсцесі, гангренасы, сепсис кіреді. Кө здің мө лдір қ абығ ындағ ы ө згерістер (кератит) зағ иптық пен аяқ талады.
Аурудың ө лімі шешекте дамитын токсикозбен немесе екіншілік инфекциялардың асқ ынуымен байланысты.
Қ Ү ТЫРУ
Қ утыру антропозооноздар қ атарына жататын жедел вирустық сырқ ат. Ә детте бү л сырқ аттың дамуы қ ү тырғ ан иттің қ абуына, ауылдық жерлерде кейде қ ү тырғ ан қ асқ ыр немесе тү лкінің адамғ а тікелей шабуыл жасауына байланысты.
Этиологиясы мен патогенезі. Қ ү тыру вирусы жарақ аттанғ ан жерден нервті бойлап немесе нерв айналасындағ ы кең істік арқ ы-лы тез арада орталық нерв жү йесі жасушаларына жетеді. Вирус-тардың ө сіп-онуі (репликациясы) нә тижесінде нерв жү йесінде ди-строфиялық жә не қ абынуғ а тә н ө згерістер дамиды.
Қ ү тырудың жасырын кезең і орташа 40 кү нге созылады. Кейін аурудың бірінші белгілері пайда болады: науқ ас тынышы кетіп ү йық тай алмайды, бітіп кеткен жарақ ат орны қ айтадан ауырады. Су ішпекші болғ анда жү ту бү лшық еттері тырысып қ алып, суды жү та алмайды, сондық тан науқ ас суды кө ргенде немесе оның сыл-дырын есіткенде қ орқ ады {гидрофобия), кейде бү кіл денесі тырысып қ алады. Аурудың соң ғ ы сал болып қ алу кезең і - тез ө ліммен аяқ талады.
|
|
|
Патологиялық анатомиясы. Қ ү тыруда мидың қ атты қ абығ ы қ анмен толып кернеліп тү рады. Мидың жү мсақ қ абығ ында майда қ ан қ ү йылу ошақ тары кө рінеді. Ми тіні болбыр, қ анмен толғ ан, оның қ ыртысты қ абаты қ ызғ ылт, 4-ші қ арынша тү бінде, кейде мидың басқ а бө ліктерінде қ ан қ ү йылу немесе майда некроз ошақ -тары табылады. Паренхималы ағ заларда да венозды гиперемия, се-розды перделерде бірлі-жарымды қ ан қ ү йылу, ө кпеде пневмония ошақ тары барлығ ы анық талады.
Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия
20 бө лім. Жү қ палы аурулар
Микроскоппен тексергенде қ ү тыруғ а тә н ө згерістер орталық нерв жү йесінде кө рінеді (И. В. Давыдовский, П. П. Движков). Со-пақ ша мида, сильвиев су қ ұ бырының айналасындағ ы, ү шінші қ арын-ша қ абырғ асындағ ы жә не жү лындағ ы ганглиоз жасушаларында дис-трофиялық ө згерістер: тигролиз, вакуолдену, кариолиз, нейронофа-гия, пикноз қ ү былыстары дамиды. Осы тө різді ө згерістер нерв ганглилерінде де табылады. Сонымен қ атар ө з тіршілігін жойғ ан ганглиоз жасушалардың немесе қ ан тамырларының айналасында тлия жасушалары кобейіп, мида " қ ү тыру тү йіншелері" пайда бола-ды. Мидағ ы ө згерістер ірің сіз энцефалит деп қ аралады. Қ ү тыруга тә н микроскопиялық кө рініске нейрондар цитоплазмасында табы-лган Бабеш-Негри денешіктері жатқ ызуғ а болады. Олардың табиғ а-ты жеткілікті анық талмаган, дегенмен де бү л ө згерістер вирус пен жасуша арасындағ ы ө зара ә серлесу нә тижесі больш саналады. Бү л денешікгер қ ү тырудан олген кісілердің 90%-де табылган.
Ауру ө лімі мидағ ы ауыр морфологиялық ө згерістермен байла-нысты. Қ ү тыруғ а қ арсы еккенде кейде менингоэнцефаломиелит дамуы мү мкін, бү л ө згерістер 10-15 кү ннен кейін-ақ байқ алады.
20. 2. РИККЕТСИОЗДАР
Риккетсиоздар адамдарда, жануарларда жә не кейбір буынаяқ -тыларда кездесетін риккетсийлер қ оздыратын бір топ аурулар.
|
|
|
Риккетсийлер қ ү рылымы бойынша бактерияларга ү қ саганмен олар жасуша ішінде кобейе алу қ асиеттерімен вирустарга жақ ьш тү рады. Табигатта риккетсийлер кемірушілер арасында сақ талады, солардан бү ргелер мен кенелер арқ ылы тасымалданады. Науқ ас адам да осы сырқ аттың таралу кө зі бола алады, бү л кезде ауру бит арқ ылы жү гады. Бү л аурудың тү рлері ө те кө п, адам патология-сында эпидемиялық жә не эндемиялық бортпелі сү зектің, Ку-қ ыз-басының маң ызы зор.
|
|
|
