 |
Сурет 38. Мастит кезінде іріңдіктердің орналасуы
|
|
|
|
Сурет 38. Мастит кезінде ірің діктердің орналасуы
1 – тері астында; 2 – интрамаммарлы; 3 – ретромаммарлы; 4 – галактофорит.
Клиникалық кө ріністері, диагноз қ ою. Маститтің бастапқ ы кезең інде дұ рыс диагноз қ ойылып, тиісті ем жү ргізілсе, қ абыну тоқ тап, кері қ айтуы ә бден мү мкін. Жедел маститті лактостаздан ажырата білу ө те маң ызды. Лактостазда екі омырау бірдей сү тке толып, керіп ауырады, пальпация ауырсынусыз, сү т жең іл сауылады, омырау сү ттен босағ аннан кейін керіп ауырғ аны басылады. Қ анның анализдерінде ө згерістер байқ алмайды.
Жедел серозды маститте науқ ас аяқ астынан қ алтырап тоң ады, дене қ ызуы кү рт жоғ арлап, терлейді, ә лсірейді, қ абынғ ан омырау қ атты ауырады, ісінеді, пальпациялағ анда ауырсыну кү шейе тү седі, шектелмеген инфильтрат анық талады. Сү тті сауғ аннан кейін де жағ дайы жең ілдемейді. Қ анның анализінде лейкоцитоз, эритроциттердің тұ ну жылдамдығ ы ө седі.
Жедел инфильтративті маститте қ абынудың клиникалық кө ріністері ауырлай тү седі, дене қ ызуы 38 – 39°С дейін жоғ арылайды, пальпациялағ анда шекарасы айқ ын инфильтрат анық талады. Микроскопиялық зерттеуде сү т қ ұ рамында кө птеген лейкоциттер кездеседі, қ андағ ы сілтілі фосфатазаның белсенденуіне байланысты сү ттің қ ышқ ылдығ ы жоғ арылайды.
Флегмонозды, абсцесті маститтерде қ абынудың жалпы жә не жергілікті белгілері кү шейе тү седі. Дене қ ызуы ү немі жоғ ары немесе тә улігіне бірнеше рет жоғ арылап, кү рт тө мендеп (гектикалық температура), науқ асты қ атты ә лсіретеді. Бездің инфильтрациясы, гиперемиясы ү лкейіп, инфильтраттың ортасы жұ мсарады, флюктуация (бү лкілдеу) симптомы анық талады. 39-суретте флегмонозды маститтің кө рінісі.
|
|
|
Сурет 39. Флегмонозды мастит.
Гангренозды маститте науқ астың жағ дайы ө те тө мен, дене қ ызуы 40-41°С, тахикардия 120-130, тыныс алуы 22-25 рет/минутына, сү т безі ү лкейеді, терісінде геморрагиялық кө піршіктер, некроздар пайда болады. Бездің айналасындағ ы тіндер ісінеді, қ анның анализдерінде лейкоцитоз, лейкоциттік формула солғ а жылжиды, зә рде белок анық талады.
Маститтің ірің ді, гангренозды тү рлері лимфангиит, лимфаденит, жыланкө збен (свищ) жиі асқ ынады, кейбір жағ дайда сепсиспен асқ ынады.
Емі. Серозды, инфильтративті тү рлерінде кең спектрлі антибиотиктермен (пенициллин, аминогликозидтер, цефалоспорин, макролидтер) бірге сульфаниламидтер тағ айындалады, инфузиялы терапия ретінде қ ан алмастырушы сұ йық тық тар, гемодез, белок препараттары, тұ з ерітінділері қ ұ йылады. Иммундық жү йені реттеуде гамма – глобулин т. б. иммунопрепараттар қ олданады. Міндетті тү рде баланы уақ ытымен емізіп, қ алғ ан сү тті сауып отыру ө те маң ызды. Қ абынуды тоқ тату, кері қ айтару мақ сатында 70-80 мл. 0, 5% новокаин ерітіндісіне 500мг. канамицин, 10 мг. трипсин қ осып, ретромаммарлы майлы клетчаткағ а блокада жасалады жә не физиотерапия жү ргізіледі (УЖЖ, ультрадыбыс, ультракү лгін сә улесі). Кейбір ауыр жағ дайларда эстроген, андрогендер гормодарын бірге тағ айындап, омыраудың сү т қ орытуын тежеуге тура келеді. Ірің ді, деструктивті маститтерденаркоз беріліп ірің діктерді кең інен тіліп ашып, ірің ін толық шығ арып, ө ліеттерден мұ қ ият тазартады. Интрамаммарлы орналасқ ан ірің діктерді радиалды тілікпен, ретромаммарлы жә не терең интрамаммарлы орналасқ ан маститтердеомыраудың астынан жарты ай тә різдес Барденгейер бойынша тілікпен, субареолярлы ірің діктіареола шең беріне паралелді, доғ а тә різдес тілік жасалып, ірің діктерді ашады, ірің ді қ уысты тазартып, антисептиктермен жуып, дренаждайды (40-сурет).
|
|
|
Операциядан кейінгі жараларды емдеу, жарадағ ы қ абыну процесінің ағ ымына, кезең деріне сә йкес жү ргізіледі. Жаралар тазарғ аннан кейін ерте екіншілік тігіс салынса, емдеу мерзімі қ ысқ арып, операцияның косметикалық нә тижесі арта тү седі. Маститтің алдын алу ерте жү ктілік кезінен басталғ аны абзал. Болашақ аналардың денсаулығ ын мұ қ ият тексеріп, эндогенді инфекция ошақ тарына санация жү ргізіледі.
Сурет 40. Мастит кезінде жасалатын тіліктер.
1 – радиалды тілік; 2 – Барденгейер тілігі; 3 – параареолярлы тілік.
Ә сіресе бірінші рет босанатын ә йелдерге баланы емізу, омырауды кү ту, денешынық тыру ережелерімен таныстыру ө те маң ызды. Жаң а туғ ан нә рестелерді, олардың аналарын ірің ді хирургиялық инфекциядан сақ тауда, перзентханада санитарлы – эпидемиологиялық тә ртіптің қ ағ идалары мұ қ ият сақ талуы керек. Медперсонал арасында жасырын эндогенді ірің ді хирургиялық инфекциялармен ауыратындарын анық тап, санациялау, кү нделікті палаталарды жуу, дезинфекциялау, желдету, бактерицидты лампаларды пайдалану, т. б.
Лимфангиит дегеніміз лимфа тамырларының қ абынуы. Фурункул, карбункул, абсцесс, флегмона, панариций, ірің ді жаралар жә не т. б. аурулардың жайылғ ан асқ ынғ ан тү рлерінде кездеседі, сондық тан екіншілік болып есептеледі. Этиологиясы. Кө бінесе стафилококтар ә серінен беткейлі, терең орналасқ ан лимфа тамырларының қ абырғ алары, айналасындағ ы тіндер ісініп, ол арада лимфоциттер тү зіліп қ абыну дамиды.
Клиникалық кө ріністері. Лимфангиитпен асқ ынғ ан ірің ді процестерде науқ астардың жағ дайы тө мендейді, дене қ ызуы 39 – 40°С дейін кө теріліп, қ алтырау, тер басу, ә лсіздік, лейкоцитоз орын алады. Лимфангииттің тор тә різдес (сетчатый) тү рінде тері қ ызарып, тілмеге ұ қ сас келеді, айырмашылығ ы тілмедегідей шекарасы анық болмайды. (41-сурет).
|
|
|
Сурет 41. Тор тә різдес лимфангиит
Тармақ талмағ ан, бағ аналы (трункулярлы) лимфангиитте (42-сурет) ошағ ына таяу ораласқ ан лимфа бездеріне бағ ытталғ ан қ ызыл жолақ тар (гиперемия) кө зге кө рінеді, пальпациялауда қ абынғ ан лимфа тамырларының ауырсынуы, шнур тә різдес қ атаюы анық талады. Терең орналасқ ан лимфа тамырлары қ абынса, теріде 
қ ызару болмайды. Қ ол- аяқ ауырып, ісінеді, шап, қ олтық асты бездері шошынады.
|
|
|
