Сурет 65. Остеомиелиттік ошақтың қалыптасуы (схема).

Сурет 65. Остеомиелиттік ошақ тың қ алыптасуы (схема).

а-инфекцияның гематогенді ену жолы; б-біріншілік ошақ тың тү зілуі; в-сү йек қ абы асты абсцесі; г-бұ лшық ет аралық флегмона; д-теріасты абсцесі; е-жыланкө збен асқ ынғ ан остемиелиттік кең істік; ж-ашық сынық тан пайда болғ ан абсцесс.

Остеомиелиттің жіктелуі.

Этиологиясына байланысты: 1. арнайы емес; 2. арнайы. Инфекция тү су жолдарына байланысты: 1. гематогенді; 2. гематогенді емес: а) жарақ аттық; б) оқ тиген; в) жанасу арқ ылы. Клиникалық ағ ымына қ арай: 1. гематогенді: а) жедел (токсикалық, септикопиемиялық, жергілікті тү рлері); б) біріншілік созылмалы; в) екішілік созылмалы; 2. гематогенді емес: а) жедел; б) созылмалы.

Жедел гематогенді остеомиелит ағ ымына, ауырлығ ына, таралуына, тағ ы да басқ а клиникалық кө ріністеріне қ арай: токсикалық, септикопиемиялық жә не жергілікті деп ажыратылады. Токсикалық тү рін кө бінесе найзағ ай тә різдес деп атайды. Басталуы тез, ө те ауыр тү рде ө теді, бірнеше тә улікте науқ асты ө лімге ә келеді. Жергілікті патологиялық ө згерістер дамып ү лгермейді. Септикопиемиялық тү рінде  ауру басталысымен тез арада бірнеше сү йектерде ірің ді деструктивті ошақ тар дамиды жә не осы сә ттерде ішкі паренхиматозды мү шелерде (бауыр, бү йрек, кө кбауыр, ө кпе) абсцестер тү зіліп, науқ астың жағ дайын тө мендете тү седі. Бактериемияның салдарынан сү йектерде жаң а ірің діктер қ алыптасады, тү бінде сырқ аттанғ ан адамды ө лімге ә келеді. Жергілікті тү рі басқ аларына қ арағ анда жең іл, интоксикация аз, сү йекте бір ғ ана деструкциялы ошақ қ алыптасады, жергілікті ө згерістер басым келеді. Бұ л тү рі кө бінесе созылмалы тү ріне ауысады.

 Гематогенді остеомиелиттің клиникалық кө ріністері: науқ ас аяқ астынан қ ол-аяқ тың ірі буындарының қ атты солқ ылдатып, шыдатпай ауырсынуына шағ ымданады, ауырғ ан қ ол аяқ ты қ озғ алта алмайды, жалпы жағ дайы тө мендейді, дене қ ызуы кө теріліп, қ алтырайды, басы қ атты ауырып, тамақ қ а кө ң ілі соқ пайды. Жасө спірім балалар, ә сіресе ұ лдар 3-5 есе жиі ауырады. Анамнезін сұ растырғ анда балаларғ а суық тигенін, қ ұ лап жарақ аттанғ анын, ірің ді инфекциямен ауырғ анын анық тауғ а болады. Науқ асты қ арап тексергенде, оларда жалпы ірің ді интоксикацияның белгілері байқ алады: ә лсіздік, адинамия, бозаруы, суық тер басуы, тыныс алуының жиілеуі, 110-120-ғ а дейінгі тахикардия, жү рек тондарының тұ йық талуы, систолалық шулардың естілуі, пальпацияда - бауыр, кө кбауырдың ү лкеюі. Науқ астың жү регі айнып қ ұ сады, іші кебеді, бү йрек тұ сы керіп ауырады, Пастернацкий симптомы оң болады. Бірінші тә уліктерде науқ астың ауырғ ан аяғ ы бү гің кі болады, пассивті, активті қ имылдары шектеледі. Патологиялық ошақ ты анық тау ү шін сү йек ү стінен перкуссия жасау, аяқ тың бойы мен ө кшеден пальпациялауда қ ай метаэпифизде ауырсыну анық талса, сол арадан ірің дікті іздеу қ ажет. Біраз уақ ыттан кейін аяқ тың ауырғ ан жерінің жұ мсақ тіндері қ атайып, инфильтрацияланып ісінеді, терісі қ ызарады, жергілікті қ ызу кө теріледі. Асқ ынғ ан гематогенді остеомиелитте флегмонаның жергілікті белгілері айқ ындалады: терінің ісінуі, қ ызаруы, флюктуация, кей кезде ірің дік ө зі жарылып, сыртқ а шығ ып, жыланкө з пайда болады, ал процестің ө те ауыр тү рлерінде 3 – 4 апта ішінде аяқ тағ ы қ абыну ошағ ында патологиялық қ озғ алыс анық талса, ол сү йектің патологиялық сынығ ының белгісі дегенді білдіреді. Ірің ді ошақ жақ ын орналасқ ан буынғ а тараса, ірің ді артрит дамиды: буын ісінеді, пішіні ө згереді, флюктуация анық талады, қ имылы шектеледі, диагностикалық пункцияда ірің алынады. Диагностикалық қ иындық тар жұ мсақ тіндердің қ абынуына дейін туындайды, диагнозды анық тау ү шін ауырсыну анық талғ ан жерден сү йекке арнайы инемен метафиз тұ сынан пункция (остеоперфорация) жасалады. Ірің немесе фибрин аралас қ анды сарысу анық талса, остеомиелиттің белгісі деп білеміз. Пункция кезінде сү йек ішіндегі қ ысымды анық тағ ан жө н: қ алыпты жағ дайда -50 мм су бағ анасы бойынша, остеомиелитте - 300-400-ге дейін кө теріледі. Гематогенді остеомиелитте қ ан анализінде лейкоцитоз 20000-ғ а дейін кө теріледі, қ ұ рамында нейтрофил жасушалары басым болады, эритроциттердің тұ ну жылдамдығ ы ө седі, гемоглобин тө мендеп, белоктардың альбумин фракциясы азайып, глобулиндердің альфа – 1, альфа – 2 фракциялары ө сіп диспротеинемия туындайды. Зә р анализінде белоктар, лейкоциттер, цилиндрлер пайда болады. Септикопиемиялық остеомиелит тү рінде бактериурия орын алуы ық тимал. Гематогенді остеомиелитте рентгенограммада патологиялық ө згерістер 10-14 - кү ндерден кейін ғ ана айқ ындалады. Ерте 2-3 тә улік арасында диагноз қ ою кү рделі зерттеулерді қ ажет етеді: 1. Радионуклеидті сцинтиграфия-радиоизотоптық препаратарды кө ктамыр арқ ылы енгізгенде олардың патологиялық ошақ та тү зілуін анық тайды. 2. Қ абыну ошағ ында температураның кө терілуін арнайы приборлармен (тепловизор) тексеру.

Гематогенді остеомиелитті ревматизм, сү йек туберкулезі жә не сү зек ауруларынан дифференциалды диагнотика жү ргізу арқ ылы ажыратады. Ревматизм бірнеше ұ сақ буындарды қ амтиды, остеомиелитте бір буын зақ ымдалады. Ревматизмде буында тек қ ана серозды сұ йық тық тү зілсе, остеомиелитте ірің болады. Ревматизмде буындардың эпифизы қ абынады, остеомиелитте қ абыну метафизге жайылады. Сү йек туберкулезінде аяқ бұ лшық еттері атрофияғ а ұ шырайды, сү йекте остеопороз орын алады, остеомиелитте остеопороз бен қ атар қ уыстар пайда болады.

 Гематогенді остеомиелиттекешенді ем жү ргізіледі. Консервативті ем - антибиотиктер тағ айындалады кө бінесе линкомицин, морфоциклин, фузидин, т. б. остеотропты тү рлері. Пассивті иммундық терапияны (гипериммунды антистафилококты плазма, стафилококк гамма-глобулині); белсенді иммунотерапия (стафилококк анатоксині, бактериофаг); арнайы емес иммундық препараттар: продигиозан, лизоцим, метилурацил жә не т. б; Десенсибилизациялық дә рілерді қ олданады. Дезинтоксикациялық инфузиялық терапия міндетті тү рде кешенді емге кіреді - гемодез, реополиглюкин, белокты қ ан алмастырушы сұ йық тық тар, қ ан, плазма қ ұ ю. Остеомиелиттік қ абыну ошағ ы ү стінен жұ мсақ тіндерді тіліп, сү йекті бірнеше жерінен бұ рғ ымен тесіп, тү тікше дренаждар енгізіп, сү йек қ уысын антисептиктер – (хлоргексидин, фурациллин, диоксидин, риванол) ерітінділерімен 7-10 кү н жуып тазалау (66, 67-суреттер) оптималды хирургиялық ем болып есептеледі.